Τα τελευταία χρόνια, διαπιστώνεται μια ραγδαία άνοδος του ρόλου των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) στις κοινωνίες του δυτικού κόσμου, τις πολιτικές εξελίξεις και τις διεθνείς σχέσεις.
Η παρουσία αυτή αντανακλάται και σε ποσότητα (στη χώρα μας λειτουργούν εκατοντάδες πλέον τέτοιες οργανώσεις), όσο και σε πολυσχιδείς δραστηριότητες, με έμφαση πρωτίστως σε ανθρωπιστικές δράσεις και στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πολλές ΜΚΟ χρηματοδοτούνται από τον ΟΗΕ και τα όργανά του, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από πόρους εγχώριων οργανισμών, όπως επιχορηγήσεις υπουργείων και άλλων φορέων.
Αλλά αυτή είναι η μία πλευρά του ρόλου των ΜΚΟ, η «φωτεινή» και καθαρά ανθρωπιστική.
Σύμφωνα με τους επικριτές του ρόλου των οργανώσεων αυτών, για την ακρίβεια ορισμένων από αυτές, υπάρχει και η άλλη πλευρά, η «σκοτεινή».
Από που προκύπτει η «άλλη όψη» του νομίσματος;
Από περίεργες δραστηριότητες κάποιων μη κυβερνητικών οργανώσεων, που τυχαίνει να εξυπηρετούν καθαρά πολιτικές (και ουδόλως ανθρωπιστικές) σκοπιμότητες.
Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο είναι «ανθρωπιστική» η δράση αυτών των ΜΚΟ, όταν οι ίδιες γίνονται όχημα διαφόρων εθνικών ή υπερεθνικών κέντρων εξουσίας για να συντελεσθούν πολιτικές κρίσεις και επεμβάσεις στα εσωτερικά κυρίαρχων κρατών.
Οι περισσότερες κριτικές, εστιάζουν στην χρήση από πλευράς ΗΠΑ τέτοιων ΜΚΟ, ώστε οι ανά τον κόσμο επεμβάσεις της υπερδύναμης να τυλίγονται από ένα ανθρωπιστικό πέπλο.
Λογικό, αφού η τάση που επιδεικνύει η Ουάσιγκτον για πλανητική κυριαρχία (ή έστω έλεγχο), εντείνεται διαρκώς.
Τα παραδείγματα τέτοιων χρήσεων διαφόρων ΜΚΟ ως προκάλυμμα, από πλευράς ΗΠΑ πάντα, είναι παραπάνω από αρκετά.
Σταχυολογούνται μόνο λίγα, αρκούντως ενδεικτικά όμως όσο και αποκαλυπτικά.
Τον Απρίλιο του 1999, στο βομβαρδιζόμενο από το ΝΑΤΟ Βελιγράδι, κατά την διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στα «ΤΑ ΝΕΑ» και τον δημοσιογράφο Γ. Διακογιάννη ο Γιουγκοσλάβος Υπουργός Εξωτερικών Γιοβάνοβιτς, του κατέθεσε τα εξής στοιχεία: «Έχει έρθει απεσταλμένος από την Ελλάδα που χειρίζεται προγράμματα ΜΚΟ.
Σκορπά αφειδώς χρήματα σε οργανώσεις κατά του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Χρηματοδοτεί παράλληλα εφημερίδες και ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς και εξαγοράζει δημοσιογράφους που προπαγανδίζουν δήθεν για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Ουσιαστικά προωθούν την περαιτέρω διάλυση της Γιουγκοσλαβίας».
Η ίδια δημοσιογραφική πηγή επισημαίνει πως το 2000 στην Παλαιστίνη, εκεί όπου ο ισραηλινός στρατός κατοχής είχε ισοπεδώσει πόλεις σαν την Τζενίν, η βουλευτής και στενή συνεργάτης του Γιάσερ Αραφάτ Ασράουι δήλωνε: «Εχουν δραστηριοποιηθεί ΜΚΟ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, που προωθούν δήθεν τη φιλία των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων.
Στην ουσία με βάση οικονομικά προγράμματα για τα οποία κανείς δεν γνωρίζει το πραγματικό βάθος τους, προγράμματα που δήθεν καταπολεμούν την τρομοκρατία, αυτές οι ΜΚΟ ενισχύουν λογικές περαιτέρω απομόνωσης του λαού μας σε γκέτο που όλο και περισσότερο πνίγουν οι παράνομοι νέοι οικισμοί των Ισραηλινών».
Την άνοιξη του 2003 ο δημοσιογράφος Γ. Διακογιάννης βρέθηκε στην βομβαρδιζόμενη Βαγδάτη. Θυμάται ελάχιστες ΜΚΟ – στην διάρκεια των βομβαρδισμών – να είναι εκεί και να επιχειρούν να βοηθήσουν τον άμαχο πληθυσμό.
Είχαν έρθει οι «Γιατροί του Κόσμου» και μία μικρή ελληνική οργάνωση, οι «Γιατροί Καρδιάς», που πρόσφεραν πραγματικά πολύ σπουδαίο έργο βοηθώντας τραυματισμένα παιδιά.
Λίγες μέρες αργότερα, στις 9 Απριλίου, όταν τα αμερικανοβρετανικά στρατεύματα εισέβαλαν και κατέβαλαν την Βαγδάτη, μαζί με τους «ενσωματωμένους», τους embedded όπως έγιναν γνωστοί, δημοσιογράφους που έφεραν μαζί τους, βοήθησαν και ορισμένες ΜΚΟ για να έλθουν στην πόλη και να αναλάβουν – σε συνεργασία με τον ΟΗΕ – έναν ρόλο για την ανοικοδόμηση της δημοκρατίας, όπως χαρακτηριστικά δήλωναν.
Η πρακτική αυτή επαναλαμβάνεται παντού, όπου επεμβαίνουν αμερικανικές δυνάμεις.
Τους πεζοναύτες και τα άρματα μάχης, ακολουθούν μη κυβερνητικές οργανώσεις με τον ίδιο πάντα σκοπό σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους: εμπέδωση της δημοκρατίας και της ελεύθερης οικονομίας.
Τα παραπάνω παραδείγματα, προκαλούν αντίστοιχα ερωτήματα.
Και τα ερωτήματα που εγείρονται είναι ασφαλώς πολλά γύρω από τον ρόλο ορισμένων ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται σ’ αυτές τις υπό ξένη κατοχή χώρες.
Γιατί κανένας λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να μιλήσει σοβαρά για δημοκρατία σε περιοχές όπου ξένα στρατεύματα υποτίθεται πως προωθούν τον εκδημοκρατισμό, ενώ φονεύουν αδιάκριτα αμάχους και συμπεριφέρονται περισσότερο σαν δυνάμεις κατοχής.
Η περίπτωση του Ιράκ είναι η πλέον χαρακτηριστική. Ερωτήματα υπάρχουν, πέρα από ΜΚΟ που λειτουργούν σε κράτη όπως το Αφγανιστάν και το Ιράκ, και για μία σειρά από άλλες οργανώσεις που φέρουν την σφραγίδα των ΜΚΟ, οι οποίες συνεργάζονται με τον ΟΗΕ.
Για παράδειγμα, θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς πόσο «αντικαπιταλιστικό» – όπως διακηρύσσει – είναι το «Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ». Αληθεύει ότι η σύνοδος του Πόρτο Αλέγκρε χρηματοδοτήθηκε από τους διοργανωτές της μόνον κατά το ποσοστό 6,4% του συνολικού πακέτου εξόδων της που ανήλθαν σε 39 εκ. δολάρια;
Αληθεύει ότι το υπόλοιπο 93,6% καλύφθηκε από δωρεές (296.000 δολάρια από το Ίδρυμα Φόρντ, 356.000 δολάρια από το Ίδρυμα Ροκφέλλερ, περίπου 2,5 εκατ. δολάρια από καθολικές και προτεσταντικές ΜΚΟ, 6,5 εκ. δολάρια από την Πολιτεία του Ρίο Γκράντε Ντο Σουλ που ελέγχεται από πολύ συντηρητικούς κύκλους, 8 εκ. δολάρια από τις βραζιλιάνικες ΔΕΚΟ Electrobras, Petrobras και Banco do Brazil κ.λπ.);
Τα παραπάνω παραδείγματα δεν πρέπει επ’ ουδενί να κηλιδώσουν το θετικό ρόλο χιλιάδων ΜΚΟ σε όλο τον κόσμο που προσφέρουν ανθρωπιστικό έργο με αγνά και ανιδιοτελή κίνητρα σε χώρες που υποφέρουν. Για κάποιες όμως από τις ΜΚΟ, που συμβαίνει να είναι τα «ηχηρά» ονόματα και τα «μεγάλα», προκύπτουν καυτά ερωτήματα:
-
Γίνεται να πιστέψουμε ότι οι ΜΚΟ παλεύουν «αθώα» για δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και εκδημοκρατισμό κρατών, όταν χρηματοδοτούνται από ξένες πρεσβείες χωρών που διατηρούν στρατεύματα κατοχής σε αρκετά σημεία του πλανήτη μας;
-
Γίνεται να αξιολογήσουμε την στήριξη του ΟΗΕ θετικά στις διάφορες ΜΚΟ, όταν αυτές ενισχύονται αποκλειστικά με αμερικανικά και βρετανικά κονδύλια, συχνά μυστικά;
-
Πως γίνεται οι θέσεις αυτών των ΜΚΟ να συμπίπτουν παντού και πάντα με τις αγγλοσαξονικές απόψεις και να προωθούν εμφανέστατα τους στόχους του αμερικανικού imperium, πότε στην Κύπρο και την Παλαιστίνη, πότε στο Ιράκ και το Αφγανιστάν;
-
Πόσο ανεξάρτητες μπορούν να θεωρηθούν τέτοιες οργανώσεις, όταν εμφανέστατα υπηρετούν πολιτικές επιδιώξεις μεγάλων δυνάμεων (κατά κανόνα των ΗΠΑ) και μέλημά τους είναι ο εξωραϊσμός της κατοχής άλλων κρατών και η οικονομική απομύζηση των λαών τους;
