Οσο το επιτρέπει η διαρκής φροντίδα να μη μείνουν πεινασμένοι, διψασμένοι και χωρίς φάρμακα οι εκατοντάδες πρόσφυγες που φτάνουν καθημερινά στη Λέρο, ένα χαμόγελο σχηματίζεται στα πρόσωπα των εθελοντών του νησιού και όσων θέλουν να ξεπεραστεί με τον καλύτερο τρόπο η ανθρωπιστική κρίση που κορυφώθηκε τον Αύγουστο.

Τα νέα είναι καλά. Από χθες οι εθελοντές καθαρίζουν το ισόγειο του παλιού κτιρίου του ΠΙΚΠΑ στο Λακκί, το κύριο λιμάνι του νησιού, δίπλα στο Λιμεναρχείο και στον κεντρικό δρόμο, προκειμένου να γίνει εκεί κινητή μονάδα πρώτης υποδοχής και φιλοξενίας.

Τα γραφειοκρατικά εμπόδια, που καθυστερούσαν την υλοποίηση της απόφασης να παραχωρηθεί το κτίριο, ξεπεράστηκαν. Στην αυλή έχουν ήδη τοποθετηθεί δύο κοντέινερ, όπου θα στεγαστούν οι υπηρεσίες του Λιμενικού και της Αστυνομίας για την καταγραφή και την ταυτοποίηση. Καταβάλλεται κάθε προσπάθεια να λειτουργήσει η μονάδα μέσα στον Σεπτέμβριο, στα πρότυπα των κινητών μονάδων στη Σάμο και τη Λέσβο.

Η τυπική έγκριση της χρηματοδότησης αναμένεται εντός των ημερών και το Δίκτυο Εθελοντών Λέρου είναι έτοιμο, σε συνεννόηση με την Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής και την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, να τοποθετήσει κρεβάτια, να μοιράσει σεντόνια, κουβέρτες και πετσέτες, είδη συγκεντρωμένα από δωρεές απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό και να αναλάβει την κατασκευή φράχτη που θα περιορίζει την επαφή με το γειτονικό κτίριο του ΠΙΚΠΑ, όπου φιλοξενούνται 50 με 70 ασθενείς.

Το μόνο που μένει, είναι να παραχωρηθεί και ο πρώτος όροφος του κτιρίου προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των προσφύγων που μπορούν να φιλοξενηθούν.

Οι απειλές της δημοτικής αρχής να μη γίνει το κέντρο υποδοχής στο ΠΙΚΠΑ φαίνεται ότι δεν έπιασαν τόπο. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο δήμαρχος Μιχάλης Κόλιας επικαλούνταν την ύπαρξη Γυμνασίου, ΕΠΑΛ και γηροκομείου στην περιοχή και απειλούσε πως, αν δεν απομακρυνθούν οι πρόσφυγες από το Λακκί, δεν θ’ ανοίξουν τα σχολεία και ο δήμος θα σταματήσει να προσφέρει οποιαδήποτε βοήθεια.

Η ανθρώπινη… Αμυγδαλέζα

Οπως βέβαια δείχνει να εννοεί ο δήμαρχος τη «βοήθεια», αρκετοί θα εύχονταν να κάνει πράξη την τελευταία απειλή. Το δημοτικό συμβούλιο έχει αποφασίσει να μεταφέρει τους εκατοντάδες πρόσφυγες τρία χιλιόμετρα μακριά, στα Λέπιδα, στην άλλη πλευρά του λιμανιού, όπου ο δήμαρχος, όπως δήλωσε στα τοπικά μέσα ενημέρωσης, οραματίζεται να φτιάξει «μία αντίστοιχη Αμυγδαλέζα, κάτω όμως από ανθρώπινες συνθήκες».

Οι δημοτικές υπηρεσίες έχουν καθαρίσει το οικόπεδο μπροστά από το εγκαταλειμμένο περίπτερο του παλιού ψυχιατρείου, ένα εμβληματικό κτίριο που σε κάθε βήμα φέρνει στο μυαλό εικόνες εγκλεισμού, εγκατάλειψης και βασανιστηρίων, από τότε που τα κτίρια του παλιού ιταλικού Λιμεναρχείου λειτούργησαν στα τέλη της δεκαετίας του ’50 σαν αποικία εγκαταλειμμένων ασθενών.

Οπως μαρτυρά η σχεδόν ερειπωμένη κατάσταση του κτιρίου, η επισκευή του θα στοιχίσει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ και θα πάρει χρόνο, αλλά το βασικό πρόβλημα δεν είναι αυτό, ούτε ότι δεν υπάρχει καμία υποδομή που εγγυάται στοιχειωδώς ανθρώπινες συνθήκες φιλοξενίας.

Το πρόβλημα είναι ότι ο δήμος φαίνεται να προκρίνει τη δημιουργία κέντρου κράτησης για να κλείσει εκεί ανθρώπους που η απέλασή τους έχει ανασταλεί και έχουν κάθε δικαίωμα να τριγυρνούν στο λιμάνι και όπου αλλού θέλουν, όσο περιμένουν το πλοίο για την Αθήνα.

Αρκεί βέβαια να δημιουργηθούν συνθήκες ανθρώπινης στέγασης και φιλοξενίας για όσο διαρκεί η πολυήμερη διαδικασία ταυτοποίησης, κάτι που φιλοδοξεί να κάνει ο νέος χώρος στο ΠΙΚΠΑ, για να λείψουν οι εικόνες ντροπής από ανθρώπους που στοιβάζονται κατά εκατοντάδες στην αυλή του Λιμεναρχείου και έξω στον δρόμο (και όμως, βρέθηκε δημοτικός σύμβουλος που κατηγόρησε δημοσίως το Λιμεναρχείο ότι προχωράει γρήγορα τη διαδικασία ταυτοποίησης και έτσι γίνεται η Λέρος πόλος έλξης για τους πρόσφυγες!).

«Τουλάχιστον να ’ναι ήσυχοι, να ’ναι ήρεμοι, γιατί, παιδάκι μου, δεν ξέρεις ο καθένας από πού κρατάει. Παιδί μου, σου μιλώ σα γιαγιά σου, σα μάνα σου, δεν πας να δεις τι βρομιά έχει μέσα; Περνάς και βαστάς τη μύτη σου. Μια σκούπα να πάρουν να σκουπούν τουλάχιστον κει που κοιμούνται, θα τους φάνε τα φίδια. Αντρες και γυναίκες κουλουβάχατα.

»Ο Θεός και η Παναγία να ελεήσει να ηρεμήσει το κακό παιδάκι μου να πάνε στα μέρη τους, γιατί δύσκολη η ζωή γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Τι ήρθανε εδώ πέρα στην Ελλάδα, την Ψωροκώσταινα; Εδώ οι Ελληνες και πεινούνε και δεν έχει δουλειές να δουλέψουνε και θέλανε του κόσμου τους μετανάστες; Στη Λέρο τίποτα δεν έμεινε όρθιο από τους βομβαρδισμούς το ’40, αλλά κανείς δεν έφυγε, τούτοι γιατί σηκωθήκανε και φύγανε από τις πατρίδες τους;

»Μακάρι να τους πάν’ τους ανθρώπους σε καλύτερα μέρη, να περάσουν όμορφα, να ’χουν τα χαρτζιλίκια τους, να ‘χουν τα φαγητά τους, γιατί όπως και να το κάνουμε, παιδάκι μου, εδώ είναι νησί, δεν είναι πρωτεύουσα», μας λέει μια γιαγιά, καθώς παρατηρεί μια παρέα προσφύγων να περνά μπροστά από το σπίτι της.

«Ξέρω ότι μερικοί ντόπιοι ανησυχούν με την εικόνα των προσφύγων στο Λακκί. Μιλάμε για ένα μικρό νησί 7-8 χιλιάδων κατοίκων, που δέχεται τον τελευταίο μήνα εκατοντάδες πρόσφυγες καθημερινά. Οπως και να το κάνεις, οι κάτοικοι δέχονται ένα σοκ. Δεν μου δίνουν όμως την εντύπωση ότι είναι αρνητικοί.

Οι ξένοι παραθεριστές

»Μπορεί να μην μπορούν να βοηθήσουν όλοι, γιατί είναι δύσκολο να εμπλακείς στη διαδικασία αν έχεις τη δουλειά και το σπίτι σου, όμως οι περισσότεροί τους νιώθουν τους πρόσφυγες και λυπούνται με την κατάσταση», λέει η Κέιτ Λίνκολν, καθώς περπατάμε στο λιμάνι.

Είναι δικηγόρος από την Αγγλία που περνά τα καλοκαίρια στη Λέρο και σ’ άλλα ελληνικά νησιά. Τις τελευταίες εβδομάδες, από τότε που οι εκατό με διακόσιες αφίξεις την ημέρα αυξήθηκαν ακόμα περισσότερο, η Κέιτ βοηθά το Δίκτυο Εθελοντών στη διανομή φαγητού και σ’ ό,τι χρειαστεί, όπως το κάνουν αρκετοί ξένοι που παραθερίζουν στη Λέρο.

Οπου υπάρχει ίσκιος, κάτω από δέντρα, στο πεζοδρόμιο δίπλα σε μαντρότοιχους, μέσα σε υπόστεγα και στο γιαπί του παλιού κινηματοθέατρου του Λακκιού, βρίσκονται πρόσφυγες που έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία ταυτοποίησης και περιμένουν να βρουν εισιτήριο για το πλοίο προς Αθήνα, καθισμένοι πάνω σε χαρτόκουτα, σε ψάθες, σε υποστρώματα, πολλοί κατάχαμα.

Τα παραλιακά καφέ και σουβλατζίδικα είναι γεμάτα, κάποιοι παίζουν τάβλι, άλλοι προσέχουν τα μωρά τους, άλλοι έχουν αφήσει τα κινητά τους να φορτίσουν προς πέντε ευρώ, όπως αναφέρουν πολλοί. Εξω από το σχολείο, καθισμένος σε χαρτόκουτο και γυρισμένος προς τον μαντρότοιχο, ένας σαραντάρης κρατά με το ένα χέρι ένα στρογγυλό καθρεφτάκι και με το άλλο ψαλιδίζει με θρησκευτική προσήλωση το μουστάκι του.

«Αθήνα, ΠΓΔΜ, Σερβία. Μετά Ουγγαρία, Αυστρία και Γερμανία», περιγράφουν τα επόμενα βήματα του ταξιδιού οι περισσότεροι, χωρίς να φαίνεται να γνωρίζουν πολλά για το πώς θα φτάσουν σε κάθε προορισμό, ούτε για τα εμπόδια που θ’ αντιμετωπίσουν. «Περιμένουμε, όλο περιμένουμε», μας λέει ένας Ιρακινός, 21 ετών, χαρούμενος που την επομένη, ύστερα από επτά μέρες στη Λέρο, θα φύγει για την Αθήνα.

Οι μετανάστες αναμένοντας για την επιβίβαση τους στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» |

Στην προβλήτα του λιμανιού κυριαρχεί ο όγκος του «Ελευθέριος Βενιζέλος», του πλοίου της ΑΝΕΚ που ναυλώθηκε για να μεταφέρει πρόσφυγες από τα νησιά στον Πειραιά. Από την προηγουμένη που έγινε γνωστό ότι θα περάσει το πλοίο από τη Λέρο, περίπου 1.200 εισιτήρια έβγαλαν οι πρόσφυγες για να φύγουν, πληρώνοντας 50 ευρώ οι μεγάλοι, κι ας έχουν βγάλει αρκετοί άλλα εισιτήρια για τα πλοία της γραμμής την επόμενη εβδομάδα.

Αυτά τα εισιτήρια θα τα χάσουν οι περισσότεροι, αν δεν προλάβουν να τα ακυρώσουν τέσσερις ώρες πριν από την αναχώρηση του πλοίου, αλλιώς θα τους επιστραφεί το μισό εισιτήριο, σύμφωνα με την πολιτική της Blue Star Ferries, όπως εξηγεί ο υπάλληλος στο εκδοτήριο εισιτηρίων.

«Εχουν δοθεί σαφείς οδηγίες, οι οποίες τηρούνται κατά γράμμα ώστε να υπάρχει ιδιαίτερη ανοχή για τους πρόσφυγες που αδυνατούν να ανταποκριθούν στο αντίτιμο του εισιτηρίου», δήλωνε στις 20 Αυγούστου ο υπουργός Επικρατείας Αλ. Φλαμπουράρης. Σύμφωνα όμως με τη Ματίνα Κατσίβελη, την ψυχή του Δικτύου Εθελοντών, στην πράξη οι οδηγίες δεν τηρούνται και το εισιτήριο των προσφύγων που δεν έχουν τα χρήματα το πληρώνουν οι εθελοντές.

Δίπλα στους πρόσφυγες που, υπό τις οδηγίες των ανθρώπων του πλοίου και των λιμενικών, μπαίνουν κατά ομάδες των 20-30 ατόμων στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», περιμένουν άλλοι. Είναι οι νέες αφίξεις, 150 πρόσφυγες που έφτασαν το πρωί και περιμένουν στο υπόστεγο της προβλήτας, και άλλοι 250 που έφτασαν το μεσημέρι και περιμένουν κάτω από τον ήλιο, έξω από το σκάφος του Λιμενικού που τους μετέφερε από το Φαρμακονήσι.

Οι περισσότεροι πρόσφυγες της Λέρου φτάνουν πρώτα στο Φαρμακονήσι, όπου περνούν μία ή δύο νύχτες έξω από το στρατόπεδο και δέχονται, όπως το περιγράφουν, μια φιλοξενία που μοιάζει περισσότερο με άσκηση στρατιωτικής πειθαρχίας, με φωνές και στρατιωτικού τύπου εντολές, από τους περίπου 25 στρατιωτικούς που υπηρετούν στη μονάδα.

Σύμφωνα μάλιστα με αναφορές προσφύγων, την περασμένη εβδομάδα συνέβησαν δύο περιστατικά κλοπής, από ομάδα στρατιωτών που αφαίρεσαν με απειλή βίας εκατοντάδες ευρώ από πρόσφυγες.

«Είναι ντροπή αυτό που συμβαίνει. Περιμένουμε τόσες ώρες εδώ, χωρίς νερό, χωρίς φαγητό. Μας είπαν να βγάλουμε τον σκασμό και να περιμένουμε», διαμαρτύρεται μια γυναίκα από τη Συρία με ένα μωρό στην αγκαλιά και άλλα δύο μικρά δίπλα της. Ενας Σύρος προσπαθεί απεγνωσμένα να βρει κάποιον υπεύθυνο να τον ενημερώσει ότι η γυναίκα του πάσχει από καρκίνο στο στόμα και έχει εμφανίσει σημάδια εξάντλησης.

Ενας βγάζει το κινητό και μας δείχνει βουρκωμένος την εικόνα του Αϊλάν Κούρντι, του μικρού που ξέβρασε η θάλασσα το άψυχο κορμάκι του στα τουρκικά παράλια. Από την ομάδα των προσφύγων που ετοιμάζεται να μπει στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» ξεχωρίζει ένας που τρέχει προς το μέρος μας. Αγκαλιάζει μέσα από τον φράχτη δύο φίλους του, από την ομάδα που έφτασε το πρωί, βγάζει και τους δίνει δύο κρουασάν και φεύγει πάλι τρέχοντας να μπει στο πλοίο.

Για τους νεοαφιχθέντες, τώρα ξεκινά η περιπέτεια της καταγραφής και της ταυτοποίησης. Οδηγούνται στο Λιμεναρχείο, όπου στο χέρι του καθενός θα γραφτεί ένας αριθμός για να πάρουν σειρά για να καταγραφούν, με έγγραφα ή κατά δήλωση, και να τους ασκηθεί ποινική δίωξη για παράνομη είσοδο.

Το μισάωρο της καταγραφής

Ο εισαγγελέας απέχει από την ποινική δίωξη και στη συνέχεια οι πρόσφυγες περνούν στη δικαιοδοσία της αστυνομίας, η οποία τους ταυτοποιεί και τους καταγράφει ηλεκτρονικά στο ευρωπαϊκό σύστημα καταγραφής και τους δίνει το χαρτί της αναστολής της διοικητικής απέλασης, 6 μήνες στους Σύρους, 30 μέρες στους υπόλοιπους.

Η διαδικασία της ηλεκτρονικής καταγραφής διαρκεί, περίπου, ένα μισάωρο για τον καθένα, γεγονός που σημαίνει ότι 60 με 70 θα προλάβουν να καταγραφούν σε μία μέρα. Οι υπόλοιποι θα περιμένουν όσες μέρες χρειαστεί, στοιβαγμένοι κατά εκατοντάδες στην αυλή του Λιμεναρχείου ή, όσοι δεν χωρούν, έξω στον δρόμο και στον διπλανό πρόχειρο καταυλισμό που έχουν στήσει οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα.

Μόνο η λέξη «χάος» μπορεί να περιγράψει την κατάσταση. Ουρές σχηματίζονται έξω από τις τουαλέτες που τοποθετήθηκαν από τους Γιατρούς και συνδέθηκαν στο δίκτυο βιολογικού καθαρισμού, ουρές μπροστά από τη σκάφη όπου οι πρόσφυγες περιμένουν για να πλύνουν ρούχα και να τα απλώσουν στα κάγκελα, ουρές μπροστά από τις δύο πλαστικές δεξαμενές νερού, ουρές μπροστά από το τραπεζάκι όπου περιμένουν για να πάρουν αριθμό, αφού ακούσουν το όνομά τους.

Οι φουσκωτές βάρκες που τους έφεραν εδώ και τώρα έχουν κατασχεθεί από το Λιμενικό, άδειες από αέρα, χρησιμεύουν σαν σκίαστρα, πιασμένες με σκοινιά ανάμεσα στα δέντρα. Αλλοι κρατούν πάνω από τα κεφάλια τους χαρτόκουτα για να προστατευτούν από τον ήλιο.

Μια ομάδα ακούει αδιάφορα την υπάλληλο της Υπατης Αρμοστείας που τους ενημερώνει για τη διαδικασία ασύλου (κανείς δεν θέλει να ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα) και γελούν όταν τους ενημερώνει για τα δικαιώματα των προσφύγων. Μέσα σ’ αυτήν την κατάσταση, η λέξη «δικαιώματα» ηχεί παράταιρα.

«Προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε ανθρώπινα, αν και η κατάσταση δοκιμάζει τις αντοχές μας. Εχω κρατήσει κι εγώ ένα εξάχρονο μικράκι νεκρό στην αγκαλιά μου και ξέρω. Το ίδιο βράδυ πήγα σπίτι και ξενύχτησα πάνω στο παιδί μου που κοιμόταν και σκεφτόμουν ότι ζει από τύχη. Το δικό μου γεννήθηκε εδώ, το άλλο στη Συρία», μας λέει ο λιμενικός στην είσοδο, που ανοιγοκλείνει για να βγει όποιος το ζητήσει, ένας για να περπατήσει ένα λεπτό να ξεπιαστεί, άλλος για να πάει ν’ αγοράσει κάτι να φάει.

Οντας κρατούμενοι, οι πρόσφυγες δικαιούνται σίτιση αξίας 5,8 ευρώ την ημέρα από το κράτος, αλλά τα σχετικά κονδύλια τελείωσαν την περασμένη εβδομάδα και δεν έχουν εγκριθεί άλλα. Δύο φορές ανέλαβε τη σίτιση η Υπατη Αρμοστεία, τις υπόλοιπες οι αλληλέγγυοι.

Μοιράζουν φέτες ψωμιού του τοστ με ένα σακουλάκι ελιές για πρωινό, μια γυναίκα φέρνει βρασμένα αβγά, τυροπιτάκια και γάλατα για τα παιδιά, το βράδυ γίνονται μαζικές παραγγελίες για μερίδες φαγητό και εκατοντάδες σουβλάκια σε τιμές ακριβού τουριστικού θέρετρου – 2 ευρώ χωρίς κρέας, 2,5 με κρέας.

«Είναι φορές που τα πράγματα αγριεύουν, οι άνθρωποι είναι απελπισμένοι και πέφτουν όλοι πάνω σου. Ενα βράδυ, όταν υπήρχε ακόμα το σχέδιο να μεταφερθούν στα Λέπιδα, είχαν ξεσηκωθεί, είχαμε την αίσθηση ότι θα εξεγερθούν. Σταματήσαμε τη διανομή και περιμέναμε να ηρεμήσει η κατάσταση.

»Επειτα, υπάρχει κόσμος που μένει σε εγκαταλειμμένα κτίρια και πρέπει να πάμε να τον αναζητήσουμε. Δεν ξέρουμε αν είναι ασφαλή τα κτίρια, αν τύχει να αντιμετωπίσουμε ένα πλήθος εξαγριωμένων, οπότε πάμε πάντα δυο δυο μαζί. Και φυσικά υπάρχει το συναισθηματικό κόστος.

»Είμαστε συνέχεια απασχολημένοι και δεν το σκεφτόμαστε. Αν όμως κάτσεις να το σκεφτείς, νιώθεις ένα πνίξιμο, και τότε δεν μπορείς να είσαι χρήσιμη. Τότε κάνεις ένα διάλειμμα και ξαναέρχεσαι μετά από δυο τρεις μέρες», λέει η Κέιτ.

Το βράδυ, η καρκινοπαθής γυναίκα με τον σύζυγό της και τα δυο τους μωρά θα μεταφερθούν στην παρακείμενη βίλα Αρτεμις, μαζί με άλλες γυναίκες, μωρά και ασθενείς. Τη βίλα τη διεκδικούσαν οι αλληλέγγυοι από πέρσι το φθινόπωρο, για να φιλοξενούνται οι πρόσφυγες που είχαν αρχίσει ήδη να γεμίζουν το Λιμεναρχείο.

Παρά τη σθεναρή αντίδραση της δημοτικής αρχής, η βίλα παραχωρήθηκε τελικά στα τέλη της άνοιξης και μέσα στο καλοκαίρι στέγαζε περίπου 100 πρόσφυγες, ανακουφίζοντας την κατάσταση στο Λιμεναρχείο. Οταν ο αριθμός των προσφύγων αυξήθηκε τον Αύγουστο, η αστυνομία μετέφερε στη βίλα 300 πρόσφυγες και τους κρατούσε κλειδωμένους για μέρες και χωρίς φύλαξη, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν φθορές.

Σε μερικά δωμάτια, τα πόμολα λείπουν, σε άλλα τα στρώματα και η υποτυπώδης επίπλωση είναι κατεστραμμένα. Τώρα η βίλα πέρασε και πάλι στη δικαιοδοσία των αλληλέγγυων, που τη χρησιμοποιούν για τη στέγαση ευάλωτων ανθρώπων.

Τα φάρμακα του παιδιού

Ενας 22χρονος βοηθά τους νεοφερμένους να εγκατασταθούν, η αδερφή του σκουπίζει τον διάδρομο. Ενας μεγαλόσωμος 50χρονος, λέκτορας χημείας στο Ιράκ, ρωτά πού μπορεί να βρει κάρτα σιμ για το κινητό και ρούχα που να του κάνουν.

Την τσάντα του με τα ρούχα έπρεπε να την πετάξει στη θάλασσα, γιατί βράχηκε όταν μπήκαν νερά στο φουσκωτό και βάρυνε πολύ. «Κρατούσα όμως σφιχτά στην αγκαλιά μου την τσάντα με τα φάρμακα του γιου μου», μας λέει και μας δείχνει το παιδί του που πάσχει από αυτισμό και επιληψία και κοιμάται στο δωμάτιο.

Οι εθελοντές συνοδεύουν μια Παλαιστίνια από τη Συρία πίσω στο Λιμεναρχείο, όπου άφησε μέσα στον χαμό το ένα της παιδί. Εκεί οι μερίδες φαγητό δεν έφτασαν για όλους και οι εθελοντές δίνουν παραγγελία για 400 σουβλάκια.

Ενα χαρτόκουτο μπορεί να χωρέσει τα όνειρα και τις ελπίδες όλου του κόσμου |

Πολλοί έχουν αποκοιμηθεί πάνω στα χαρτόκουτα, άλλοι περιμένουν να γεμίσουν τα μπουκάλια τους με νερό από τη δεξαμενή, έχοντας αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι το ταξίδι στην Ευρώπη θα είναι δύσκολο. Οταν τους δοθεί ευκαιρία, μοιράζουν «ευχαριστώ» στους εθελοντές, στους λιμενικούς, σε όποιον καταλαβαίνουν ότι προσπαθεί να κάνει το ταξίδι τους κάπως πιο ανθρώπινο.

«Στην αρχή μού ήταν πολύ δύσκολο. Για δύο μέρες δεν κοιμήθηκα. Δεν κοιμήθηκα και όταν άρχισαν να αυξάνονται πολύ οι αριθμοί. Τώρα πια τα καταφέρνω. Με βοηθά να συναντιέμαι με τους φίλους μου και να τους λέω τι είδα μέσα στην ημέρα. Και ο κόσμος ανταποκρίνεται. Μια φίλη από τη Νορβηγία με επισκέφτηκε και είδε τι κάνουμε και θέλει τώρα να στήσει κάτι παρόμοιο στο Οσλο.

»Ακουσες για τους Ισλανδούς που ζήτησαν να φιλοξενήσουν κόσμο στα σπίτια τους; Σε όλη την Ευρώπη, ο κόσμος εμπνέεται και προσπαθεί να βοηθήσει όπως μπορεί, αγνοώντας τι λένε οι κυβερνήσεις τους. Αυτό είναι το παρήγορο σε όλη αυτή την κατάσταση», μας λέει η Κέιτ.  πηγη