Τον τρόπο με τον οποίο θα «χτιστούν» οι νέες συντάξεις -με τις αλλαγές να ξεκινούν από τις εισφορές και να φτάνουν στον τρόπο υπολογισμού- παρουσιάζει στο κουαρτέτο η κυβέρνησηΗ τελική πρόταση είναι έτοιμη και περιλαμβάνει αλλαγές σε ορίζοντα τετραετίας, με το θέμα των κύριων συντάξεων να παραμένει «κόκκινη γραμμή» για την κυβέρνηση.

Στο νομοσχέδιο που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας προβλέπεται πως οι κύριες συντάξεις θα υπολογίζονται «με κλιμακωτά ποσοστά αναπλήρωσης για ολόκληρο τον ασφαλιστικό βίο». ,

Για τους συνταξιούχους θα υπάρχει και ένα «προσωπικό ποσοστό αναπλήρωσης» ώστε να διασφαλιστεί πως με τον νέο τρόπο υπολογισμού δεν θα έχουν μειώσεις στο καταβαλλόμενο ποσό.

Σαρωτικές θα είναι οι αλλαγές στις εισφορές, που θα αρχίσουν να τρέχουν το 2017 και θα υλοποιηθούν σε δόσεις. Στο σύνολο των μισθωτών θα εφαρμοστεί «μοντέλο ΙΚΑ», δηλαδή θα υπάρχει ενιαίο σύστημα για δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα χωρίς καμία παρέκκλιση. Σύνδεση των εισφορών με το εισόδημα προβλέπεται για ελεύθερους επαγγελματίες, ανεξάρτητα απασχολούμενους αλλά και αγρότες.

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο ετοιμάζουν «εκστρατεία» εκτός συνόρων, σε μία προσπάθεια να κάμψουν τις πιέσεις για μαχαίρι στις συντάξεις. Στο πλαίσιο αυτό ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος θα μεταβεί αρχικά στο Βερολίνο και στη συνέχεια στο Παρίσι, όπου θα έχει σειρά συναντήσεων. Η προσπάθεια της ελληνικής πλευράς θα κορυφωθεί στο Eurogroup που είναι προγραμματισμένο για τις 14 Ιανουαρίου, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα ευνοϊκό κλίμα.

Αμέσως μετά θα κατατεθεί το νομοσχέδιο στη Βουλή και πιθανότατα θα ψηφιστεί στις αρχές Φεβρουαρίου. Πρόκειται για το πρώτο -και ενδεχομένως το κρισιμότερο- κρας τεστ της κυβερνητικής συνοχής για το 2016. Απόφαση του Μεγάρου Μαξίμου είναι να ακολουθηθεί η «κλασική» διαδικασία συζήτησης και όχι η λύση του κατεπείγοντος.

Ανοιχτό το πλαφόν
Στο μέτωπο των κύριων συντάξεων ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έχει επισημάνει πως δεν πρόκειται να δεχτεί νέες περικοπές (καθώς ουσιαστικά θα επρόκειτο για τη 12η μείωση τα τελευταία χρόνια). Ωστόσο για λόγους καθαρά συμβολικούς παραμένει ανοιχτή η επιβολή ενός αυστηρότερου πλαφόν για όσους εισπράττουν σύνταξη πάνω από 2.500 ευρώ (μέτρο που δεν έχει μεγάλη οικονομική απόδοση αλλά έχει ως στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης).

Στις επικουρικές η κυβέρνηση προτείνει αύξηση των εισφορών για να καλυφθεί το κενό και να μην υπάρξει ψαλίδισμα των συντάξεων. Σε περίπτωση που δεν γίνει αποδεκτή η πρόταση στο σύνολό της, παραμένει ο στόχος για διάσωση των επικουρικών συντάξεων κάτω των 170 ευρώ.

Αναλυτικά το κυβερνητικό σχέδιο για τη μεγάλη μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού προβλέπει:

• Νέο τρόπο υπολογισμού για την κύρια σύνταξη με βάση το σύνολο του ασφαλιστικού βίου και με «κλιμακωτά ποσοστά αναπλήρωσης».

• «Προσωπικό ποσοστό αναπλήρωσης» για να μη μειωθούν οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις. Το ποσοστό αυτό θα καλύπτει τη διαφορά μεταξύ της σύνταξης όπως θα υπολογιστεί εκ νέου και αυτής που εισπράττει σήμερα ο συνταξιούχος.

Για παράδειγμα συνταξιούχος παίρνει σήμερα σύνταξη 1.400 ευρώ και με τον νέο τρόπο το ποσό κανονικά θα έπρεπε να είναι 1.360. Η προσωπική διαφορά στην περίπτωση αυτή θα είναι 40 ευρώ, προκειμένου να συνεχίσει να εισπράττει 1.400 ευρώ.

Στο νομοσχέδιο θα υπάρξει ρητή κατοχύρωση ότι δεν μειώνονται οι κύριες συντάξεις.

• Εθνική σύνταξη χωρίς εισοδηματικά κριτήρια για όσους έχουν τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης. Στόχος είναι να υπάρξει ένα πλέγμα προστασίας ακόμα και για μακροχρόνια ανέργους, που δεν μπορούν να συμπληρώσουν μεγάλο αριθμό ημερών ασφάλισης.

Η εθνική σύνταξη θα ξεκινήσει από τα 384 ευρώ και θα καταβάλλεται με 15ετία στα 67 ή εναλλακτικά στα 62 με 40 συνολικά έτη δουλειάς. Είναι περίπου στο 60% του μέσου εισοδήματος και θα χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό (όχι από τις εισφορές).

Στο νομοσχέδιο προβλέπεται χαρακτηριστικά πως «θα αναπροσαρμόζεται κατ’ έτος με υπουργική απόφαση». Θα είναι συνδεδεμένη με την ανάπτυξη, με αποτέλεσμα όσο αυξάνεται το ΑΕΠ τόσο να ακολουθεί ανοδική πορεία και το καταβαλλόμενο ποσό.

• Τελικό ποσό σύνταξης μετά το άθροισμα της εθνικής και της κύριας σύνταξης. Η κύρια σύνταξη εξαρτάται από τις εισφορές που έχουν καταβληθεί στο σύνολο του εργασιακού βίου, τα χρόνια δουλειάς και το ποσοστό αναπλήρωσης. Να σημειωθεί πως το θέμα αναπλήρωσης έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης με το κουαρτέτο, με το βασικό σενάριο της ελληνικής πλευράς -σύμφωνα με πληροφορίες- να προβλέπει ποσοστά περίπου 60% με 65% (για 40 έτη ασφάλισης). Στο νομοσχέδιο θα προβλέπεται πως «το κράτος εγγυάται το σύνολο των καταβαλλόμενων συντάξεων και όχι μόνο της εθνικής σύνταξης».

• Επιβολή ενός αυστηρότερου πλαφόν για πολύ υψηλά ποσά συντάξεων για συμβολικούς κυρίως λόγους. Σε περίπτωση που περάσει μια τέτοια ρύθμιση θα επηρεαστούν όσοι παίρνουν πάνω από 2.500 ευρώ από τα ταμεία. Σημειώνεται πως λιγότερα από 12.000 άτομα εξακολουθούν να έχουν άθροισμα συντάξεων πάνω από 2.500 ευρώ τον μήνα.

• Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα. Με βάση την πρόταση η αύξηση θα είναι 1% για τους εργοδότες και 0,5% για τους εργαζόμενους, ώστε να μη χρειαστεί μείωση συντάξεων. Η ελληνική πλευρά εκτιμά πως το μέτρο αυτό δίνει τα χρήματα που απαιτούνται για να κλείσει το κενό του συστήματος.

Σε περίπτωση που τελικά συμφωνηθεί με τους δανειστές μικρότερη αύξηση, τότε το πιθανότερο σενάριο είναι η αναπροσαρμογή να είναι 0,5% για τους εργοδότες και 0,5% για τους εργαζόμενους. Σε αυτή την περίπτωση θα έρθει ξανά στο προσκήνιο το θέμα των επικουρικών συντάξεων, με την κυβέρνηση να έχει ως κόκκινη γραμμή να μην επηρεαστούν καθόλου ποσά κάτω των 170 ευρώ.

• Νέο τρόπο υπολογισμού των εισφορών. Οι εισφορές θα καθορίζονται ως ποσοστό επί του μισθού (ίδιο για δημόσιο και ιδιωτικό τομέα) ή του εισοδήματος (για αγρότες και ελεύθερους επαγγελματίες).

• «Μοντέλο» ΙΚΑ για όλους του μισθωτούς από την επόμενη χρονιά. Υπολογίζεται πως αυτό αφορά δύο εκατομμύρια εργαζόμενους στον δημόσιο, στον ευρύτερο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Για όσες κατηγορίες μισθωτών υπάρχουν παρεκκλίσεις από τους κανόνες του ΙΚΑ, θα υπάρξει μεταβατική περίοδος μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2018.

• Σε ΟΑΕΕ και ΕΤΑΑ η εισφορά ελευθέρων επαγγελματιών και ανεξάρτητα απασχολούμενων θα υπολογίζεται επί του ποσοστού του πραγματικού εισοδήματος. Οι αλλαγές και σε αυτή την περίπτωση θα ξεκινήσουν από το 2017.

Να σημειωθεί πως σήμερα είναι υποχρεωτική η άνοδος ασφαλιστικής κατηγορίας, με αποτέλεσμα όσο περνάνε τα χρόνια να καταβάλλονται υψηλότερα ποσά.

Είναι χαρακτηριστικό πως περισσότεροι από τους μισούς ελεύθερους επαγγελματίες δεν καταφέρνουν να πληρώσουν τις εισφορές τους για πάνω από ένα εξάμηνο. Με το νέο σύστημα συνδέεται το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών με το πραγματικό φορολογητέο εισόδημα.

• Νέο τρόπο υπολογισμού των εισφορών για 650.000 αγρότες με μεγαλύτερη ωστόσο μεταβατική περίοδο. Συγκεκριμένα οι αλλαγές στις εισφορές -που επίσης θα συνδυαστούν με το πραγματικό εισόδημα- θα ολοκληρωθούν στο τέλος του 2019. Ουσιαστικά θα υπάρχει εξίσωση των εισφορών των αγροτών με τους υπόλοιπους ασφαλισμένους.

• Ενιαίο Ταμείο ασφάλισης για όλους. Τα Ταμεία κύριας σύνταξης συγχωνεύονται σε έναν φορέα που θα έχει ενιαίους κανόνες υπολογισμού των εισφορών και της παροχής σύνταξης. Ενδεικτικό του αλαλούμ που επικρατεί στο ασφαλιστικό σύστημα είναι πως το ΙΚΑ με μια σειρά διατάξεων επέτρεπε να δίνονται συντάξεις με 930 διαφορετικούς τρόπους.

Με το νέο σύστημα αποκλίσεις από τους ενιαίους κανόνες θα υπάρξουν μόνο εκεί όπου ειδικές περιπτώσεις τις επιβάλλουν (όπως για παράδειγμα στους αγρότες). Να σημειωθεί πως ΟΓΑ και ΝΑΤ παραμένουν αυτοτελή νομικά πρόσωπα.

Προτεραιότητα στον νέο φορέα θα δοθεί στην καλύτερη αξιοποίηση της περιουσίας (με την ίδρυση ειδικών εταιρειών διαχείρισης κινητής και ακίνητης περιουσίας), στην καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής (με ενίσχυση των ηλεκτρικών μηχανισμών) και στην αξιοποίηση νέων πόρων. Στόχος είναι να υπάρχει αξιοποίηση τμήματος των εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις (Ταμείο Αξιοποίησης Δημόσιας Περιουσίας).

• Ρητή αναφορά στο τελικό κείμενο πως το νέο Ασφαλιστικό είναι αναδιανεμητικό και όχι κεφαλαιοποιητικό.

Να σημειωθεί πως για το 2016 προβλέπεται μείωση των δαπανών για συντάξεις κατά 1% του ΑΕΠ, δηλαδή κατά 1,8 δισεκατομμύρια. Η κυβέρνηση υπολογίζει στη δημοσιονομική προσαρμογή και την εξοικονόμηση που έγινε με τον περιορισμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, την αύξηση της εισφοράς υπέρ κλάδου υγείας, την αναπροσαρμογή με εισοδηματικά κριτήρια του ΕΚΑΣ κ.ά.  πηγη