Ισχυρές επιφυλάξεις για την υλοποίηση του οδικού χάρτη Ελλάδας – Αλβανίας που συμφωνήθηκε τον περασμένο Ιούνιο, με στόχο την απεμπλοκή των διμερών σχέσεων, εκφράζουν διπλωματικές πηγές, που εκτιμούν ότι αν δεν υπάρξει το συντομότερο έναρξη του διαλόγου, ελλοχεύει ο κίνδυνος μακροχρόνιας κρίσης στις σχέσεις των δύο χωρών.

Η περίοδος που διανύουμε, ιδιαίτερα οι επόμενοι μήνες, είναι ίσως η πλέον κατάλληλη στιγμή για να υπάρξει μικρή έστω πρόοδος, καθώς η παράταση των εκκρεμοτήτων προκαλεί τριβές και προβλήματα που επιδεινώνουν τις διμερείς σχέσεις. Η Αλβανία είναι καθηλωμένη όσον αφορά την πορεία της στην Ε.Ε. Είναι επίσης καθηλωμένη πολιτικά και οικονομικά λόγω εσωτερικών εντάσεων, της διαφθοράς, της έλλειψης σχεδίου και δυσλειτουργιών των θεσμών της. Παράλληλα, έχει προβλήματα και με τη Σερβία και με την Ελλάδα, καθώς η εθνικιστική ρητορική γνωρίζει πρωτοφανή έξαρση, ενώ τριγμοί υπάρχουν και με την Τουρκία – με τον Ερντογάν να απαιτεί να κλείσουν τα ιδρύματα που ελέγχονται από τον Γκιουλέν.

Τον περασμένο Ιούνιο οι υπουργοί Εξωτερικών Κοτζιάς και Μπουσάτι συμφώνησαν στα Τίρανα σε έναν «οδικό χάρτη» για την ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων. Είναι η δεύτερη προσπάθεια που γίνεται προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς το θέμα του «οδικού χάρτη» είχε τεθεί και πάλι αμέσως μετά την εκλογή Ράμα, το 2013, από την τότε κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου. Και η προσπάθεια αυτή είχε ναυαγήσει εξαιτίας της στάσης των Τιράνων, που όχι μόνο δεν συνεργάστηκαν, αντίθετα οι σχέσεις οξύνθηκαν έκτοτε – λόγω της ολοκληρωτικής εθνικιστικής στροφής του Αλβανού πρωθυπουργού, που συνεργάστηκε και σε κυβερνητικό επίπεδο με το κόμμα των Τσάμηδων.

Τον Ιούνιο στα Τίρανα, μεταξύ άλλων, συμφωνήθηκε να αρχίσει συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες, το καθεστώς της εμπολέμου, τα δύο νεκροταφεία που ζητεί η Ελλάδα εδώ και δεκαετίες για την ταφή των πεσόντων από τον Πόλεμο του ’40 –θέμα που συναντά περισσότερες αντιδράσεις και από το θέμα της ΑΟΖ– και θέματα σχετικά με τη μειονότητα. Παγίως, πλέον, οι Αλβανοί θέτουν ζήτημα Τσάμηδων, που για την Αθήνα δεν αποτελεί θέμα διαλόγου.

Παρά το γεγονός ότι έχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από τη συμφωνία, δεν έγινε μέχρι στιγμής καμία συνάντηση που να δρομολογήσει έναν δομημένο διάλογο με θετική προοπτική. Διπλωματικές πηγές στην Αθήνα με μεγάλη εμπειρία επισημαίνουν ότι η Αλβανία, υπό τον κ. Ράμα, δεν δείχνει καμία διάθεση να λύσει προβλήματα και εκτιμούν ότι δεν θα υπάρξει πρόοδος, ακόμη και αν γίνουν κάποιες συναντήσεις.

Υπήρξε μια άτυπη συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών, να προηγηθεί η συζήτηση για τις θαλάσσιες ζώνες που είναι και δύσκολη, αλλά και η πλέον σημαντική και θα μπορούσε μια διευθέτηση να αποτελέσει κινητήριο δύναμη για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων. Υπάρχει όμως μια ασάφεια, που είναι βέβαιο ότι θα μας απασχολήσει. Η ελληνική πλευρά δεν πρόκειται να συζητήσει επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας του 2009 από μηδενική βάση, την οποία, ως γνωστόν, έχει ακυρώσει το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας. Υπήρξαν κάποιες ενδείξεις στο πρόσφατο παρελθόν ότι τα Τίρανα θα συμφωνούσαν σε μια «διόρθωση» της συμφωνίας που θα επισυναπτόταν στην ήδη υπάρχουσα ως πρωτόκολλο. Ωστόσο, δεν υπήρξε ποτέ έμπρακτη αλλαγή στην αλβανική πολιτική στο θέμα αυτό.

Η ίδια διπλωματική πηγή εκτιμά ότι και στο μείζον αυτό κεφάλαιο των ελληνοαλβανικών σχέσεων ο Εντι Ράμα δεν θα είναι θετικός, γιατί ο ίδιος είναι ο πρωταγωνιστής της ακύρωσης της συμφωνίας του 2009 και του είναι τώρα πολύ δύσκολο να αλλάξει στάση. Το δεύτερο στοιχείο, επίσης αρνητικό, σύμφωνα με την ίδια πηγή, είναι το γεγονός ότι η συνεργασία του Ράμα με το κόμμα των Τσάμηδων, το PDIU, έχει αποκτήσει πολιτικό βάθος που ο Αλβανός πρωθυπουργός δεν μπορεί να αγνοήσει, καθώς σε λίγους μήνες η γειτονική χώρα θα εισέλθει σε προεκλογική περίοδο, ενόψει των εκλογών του Ιουνίου του επομένου έτους, που ίσως γίνουν και λίγο νωρίτερα. Είναι βέβαιο ότι ενόψει των εκλογών θα υπάρξει ραγδαία άνοδος των εθνικιστικών συνθημάτων, που θα δυσχεράνει ακόμη περισσότερο τη συνεννόηση και θα προκαλέσει νέες εντάσεις.

Επίσης, όλα δείχνουν ότι η συνεργασία με το κόμμα των Τσάμηδων θα συνεχιστεί, πράγμα επιπρόσθετα αρνητικό. Ευκαιρία, πάντως, για την δρομολόγηση του διαλόγου υπάρχει και είναι η γενική συνέλευση του ΟΗΕ όπου θα μεταβεί ο κ. Τσίπρας και ο κ. Ράμα, σύμφωνα με διπλωματική πηγή.

Η εμφάνιση ρωγμής στις σχέσεις της Αλβανίας με την Τουρκία θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία για την επίτευξη προόδου με την Ελλάδα. Ο Τούρκος πρόεδρος απαιτεί να κλείσουν όλα τα ιδρύματα που ελέγχονται από τον Γκιουλέν στην Αλβανία, πιέσεις που ήδη προκαλούν αντιδράσεις. Τα Τίρανα, σύμφωνα με την ίδια πηγή, βρίσκονται σε μια κρίση προσανατολισμού, καθώς η πορεία προς την Ευρώπη είναι ιδιαίτερα προβληματική, η συμμετοχή της στη διαδικασία του Βερολίνου που ελέγχει η Γερμανία δεν έχει αποδώσει τίποτα το ιδιαίτερο, ενώ τα προβλήματα που έχει με τις γειτονικές χώρες δεν της επιτρέπουν να αναπτύξει σε ευρεία έκταση τις δυνατότητες συνεργασίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η επίλυση των προβλημάτων με την Ελλάδα θα ήταν μια σοφή επιλογή ωφέλιμη και για τις δύο χώρες  πηγη