Σε σκληρό μπρα ντε φερ τακτικής μετατρέπονται οι συνομιλίες για το Κυπριακό, καθώς οι Ν. Αναστασιάδης και Μ. Ακιντζί έδωσαν ραντεβού για να συναντηθούν στις 25 Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη με τον γ.γ. του ΟΗΕ, σε μια συνάντηση που οι διεθνείς μεσολαβητές θέλουν να αποτελέσει την αφετηρία για το τελευταίο «κατοστάρι» των προσπαθειών επίλυσης του Κυπριακού.Ο στόχος της ελληνοκυπριακής πλευράς είναι να μη δεχθεί «γκολ» στη Νέα Υόρκη και κυρίως να μη φορτωθεί την ευθύνη για την έλλειψη προόδου στο Κυπριακό, τη στιγμή που η τουρκική πλευρά όχι μόνο επιμένει στη διατήρηση του επεμβατικού δικαιώματος αλλά τώρα δηλώνει και ότι δεν δέχεται καν να επιστρέψει εδάφη…

Ομως, όπως διαφάνηκε και από την κοινή δήλωση που εκδόθηκε μετά την τελευταία συνάντησή τους την Τετάρτη, τα εμπόδια για μια τέτοια αναβάθμιση της διαδικασίας και κλιμάκωσή της ώστε να οδηγήσει σε λύση τους επόμενους μήνες είναι πολλά και οι διαφορές που χωρίζουν τις δύο πλευρές σε κρίσιμα κεφάλαια είναι πολύ μεγάλες.

Ο Νίκος Αναστασιάδης, παρά το γεγονός ότι είναι ο πιο θερμός υποστηρικτής της λύσης, έχει διδαχθεί από την εμπειρία της Νέας Υόρκης τον Φεβρουάριο του 2004.

Ετσι θέλησε να στείλει καθαρά μηνύματα από τη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου, τόσο στον διεθνή παράγοντα όσο και στο εσωτερικό, με τα «Οχι» που θα έχει στις αποσκευές του φθάνοντας στη Νέα Υόρκη.

• Οχι ενδιάμεση λύση, Οχι επιδιαιτησία, Οχι σε διεθνή διάσκεψη.

Το μήνυμα αυτό ήταν και απάντηση στον ίδιο τον Ακιντζί, ο οποίος μετά τη συνάντηση της Τετάρτης έσπευσε να δηλώσει ότι «οδηγούμαστε σε πενταμερή διάσκεψη».

Ο Ν. Αναστασιάδης, στην απόρριψη κάθε ιδέας για πολυμερή διάσκεψη εάν δεν έχει προηγηθεί ουσιαστική πρόοδος σε όλα τα κεφάλαια, έχει ισχυρή στήριξη από την Αθήνα.

Στις συναντήσεις που είχαν με τον Ε. Αϊντα ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας και ο Ν. Κοτζιάς (ο οποίος δεν του απευθύνθηκε με πολύ… διπλωματικό τρόπο) διεμήνυσαν την απόλυτη ελληνική θέση: η Αθήνα δεν δέχεται συνέχιση των εγγυήσεων και των παρεμβατικών δικαιωμάτων, ούτε τη συνέχιση της παρουσίας τουρκικών στρατευμάτων. Ο Ν. Κοτζιάς μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, στη συζήτηση με τον Αϊντα και στις προσπάθειες του Νορβηγού να εκβιάσει μια έστω και νεφελώδη υπόσχεση για ελληνική συναίνεση στη σύγκληση πολυμερούς συνάντησης στη Νέα Υόρκη, με έντονο τρόπο απέκλεισε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο θέτοντας ως προϋπόθεση την επίτευξη συμφωνίας σε όλα τα ζητήματα, ώστε μια τέτοια συνάντηση να είναι απλώς επιβεβαιωτική της συμφωνίας.

Υστερα από 16 μήνες συνομιλιών και υπό την πίεση του διεθνούς παράγοντα, ο Ε. Αϊντα προσπαθεί να εμφανίσει σχεδόν γεμάτο το ποτήρι, αν και ο ίδιος παραδέχεται ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο Νορβηγός μεσολαβητής είχε επιχειρήσει να προκαταλάβει το κλίμα όταν σε δηλώσεις του στην Αθήνα υποστήριζε ότι στα τέσσερα κεφάλαια έχει υπάρξει σύγκλιση με κάποιες διαφορές και ότι τα κεφάλαια Ασφάλεια/Εγγυήσεις και Εδαφικό θα μετατεθούν για το τέλος της διαδικασίας.

Ο κ. Αϊντα δεν μπόρεσε να αποσπάσει ένα ισχυρό δεσμευτικό κείμενο, όπως ήλπιζε, από τους δύο ηγέτες, και περιορίστηκε σε αυτή την κοινή δήλωση, η οποία όμως επαναλαμβάνει το χρονοδιάγραμμα για επίτευξη λύσης μέχρι το τέλος του 2016, κάνει μνεία μόνο στην (προβληματική) κοινή δήλωση της 11ης Φεβρουαρίου 2014 ως πλαισίου λύσης του Κυπριακού, κάνει λόγο για «σημαντική πρόοδο σε πολλά από τα εκκρεμή θέματα των κεφαλαίων της Διακυβέρνησης και Διαμοιρασμού των εξουσιών, της Οικονομίας, των θεμάτων ΕΕ και του Περιουσιακού, με κάποιες σημαντικές διαφορές να παραμένουν».

Αντιθέτως όμως στα θέματα που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την ελληνοκυπριακή πλευρά, την Ασφάλεια/Εγγυήσεις και Εδαφικό, η κοινή δήλωση αναφέρει απλώς ότι οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν ιδέες (brainstorming) όπου παρά το γεγονός ότι οι απόψεις τους απέχουν… εξέφρασαν την αποφασιστικότητά τους να επιλύσουν τις διαφωνίες τους με αμοιβαία αποδεκτό τρόπο.

Οι εκπλήξεις παραμονεύουν
Επίσης προβληματική όμως είναι και η «αθώα» αναφορά με την οποία οι δύο ηγέτες καλούν τον γ.γ. του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν να «εντατικοποιήσει τη δική του προσωπική εμπλοκή στη διαδικασία τους επόμενους μήνες»… Με δεδομένο ότι οι αμερικανικές εκλογές και η περίοδος μεταβατικής κυβέρνησης θα στερήσουν τη δυνατότητα υψηλού επιπέδου παρεμβάσεων από την Ουάσιγκτον για λύση του Κυπριακού και καθώς η θητεία του Μπαν Κι Μουν ολοκληρώνεται στο τέλος του 2016, η πίεση για λύση του Κυπριακού θα κορυφώνεται μεν αλλά δεν θα υπάρχει η ίδια επιμονή και προσήλωση.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι στο Εδαφικό, όπως ο ίδιος ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κύπρου Ν. Χριστοδουλίδης δήλωσε, η τουρκοκυπριακή πλευρά συζητά μόνο μικρές και περιορισμένες εδαφικές προσαρμογές, ενώ η αναφορά του Ακιντζί ότι θα πρέπει να μπει στο παζάρι το Εδαφικό με την Ασφάλεια, δεν συνιστά καν αφετηρία συζήτησης και απορρίπτεται εκ προοιμίου.

Παρά την απόρριψη της πρότασης για πενταμερή ή πολυμερή στη Νέα Υόρκη, δεν μπορεί να αποκλεισθούν οι εκπλήξεις, καθώς εάν ο Ερντογάν αποφασίσει να κάνει έναν ακόμη ελιγμό προτείνοντας εναλλακτικό πακέτο Ασφάλειας/Εγγυήσεων (από τα πολλά σενάρια που έχουν δει το φως της δημοσιότητας), θα είναι δύσκολο για την Αθήνα και τη Λευκωσία να απορρίψουν μια πρόσκληση για συνάντηση υπό την πίεση και του γ.γ. του ΟΗΕ και των Αμερικανών.

Ιδιαίτερα αποκαλυπτική όμως για τον τρόπο που η Ουάσιγκτον αντιμετωπίζει το Κυπριακό ενταγμένο στη γενικότερη εικόνα της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και της στρατηγικής για την ενεργειακή ασφάλεια σε Ευρώπη-Καύκασο και Μ. Ανατολή, ήταν οι καταθέσεις του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ για τις «Διεθνείς Ενεργειακές Υποθέσεις» Αμος Χοχστάιν και του Τζόναθαν Ελκιντ, βοηθού υπουργού για Διεθνή Θέματα στο αμερικανικό υπουργείο Ενέργειας, στην Επιτροπή Εξωτερικών του αμερικανικού Κογκρέσου, στην Υποεπιτροπή για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική με θέμα την «Ανατολική Μεσόγειο» (8/9).

Καταθέσεις Χοχστάιν
«Xωρίς συνεργασία των χωρών το φυσικό αέριο θα μείνει στη γη»

Η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα για τις ΗΠΑ που αντιμετωπίζουν το ενεργειακό ως παράγοντα ο οποίος θα καθοδηγήσει την επίλυση ιστορικών διαφορών, θα συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και στη σταθερότητα της περιοχής. Ο κ. Χοχστάιν, που εξέφρασε την εκτίμηση ότι η περιοχή είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη, προειδοποίησε ότι χωρίς τη συνεργασία των χωρών το «φυσικό αέριο θα μείνει στη γη».

«Το μέλλον που βλέπω για την περιοχή περιλαμβάνει νέους και παλιούς αγωγούς που θα συνδέουν τις υποθαλάσσιες φυσικές πηγές του Ισραήλ με την Ιορδανία, την Αίγυπτο, την Τουρκία και την Παλαιστινιακή Αρχή. Νέες πηγές θα επιτρέψουν στην Τουρκία να διαφοροποιήσει τη μεγάλη εξάρτησή της από μικρό αριθμό προμηθευτών και να χρησιμοποιήσει το δίκτυό της προς την Ευρώπη.

Η Ανατολική Μεσόγειος είναι μέρος του παζλ της ευρύτερης ενεργειακής ασφάλειας που συνδέει σημεία από τα Ιεροσόλυμα στη Λευκωσία, από την Αθήνα στο Μπακού, από τη Βαγδάτη και το Αρμπίλ στη Σόφια, την Αθήνα, το Βελιγράδι, το Κίεβο. Η Ανατολική Μεσόγειος μπορεί να παίξει ρόλο στην απελευθέρωση της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης από την υπερβολική εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο.

Η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να μεταμορφωθεί από μια χώρα με μεγάλη εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια, σε κρίσιμο κόμβο που θα συνδέει την Ευρώπη, την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Αυτή είναι μια φανταστική ευκαιρία για την προώθηση της ευημερίας, της οικονομικής ασφάλειας και της πολιτικής σταθερότητας… Αυτός είναι ο λόγος που καταστήσαμε το ζήτημα αυτό σε πρώτη προτεραιότητα για τις ΗΠΑ…».Ο κ. Χοχστάιν δίνει όμως και την πολιτική διάσταση σε αυτό το σχέδιο, όπου βασικό στοιχείο είναι η επίλυση των πολιτικών διαφορών, με πρώτο το Κυπριακό.

«Η επιτυχία όλων αυτών των σχεδίων εξαρτάται από τη συνεργασία. Τα κράτη θα εξοικονομήσουν δισεκατομμύρια εάν μοιραστούν τις υποδομές και την πρόσβαση στις αγορές.

Σαφώς, η ενέργεια δεν μπορεί να λύσει τις πολιτικές διαφορές στην περιοχή αλλά μπορεί να προσφέρει κίνητρα για την επίσπευση των πολιτικών διευθετήσεων και την ενθάρρυνση συμβιβασμών.

Εάν δεν μοιραστούν αυτούς τους πόρους, τότε το περισσότερο από αυτό το φυσικό αέριο, θα πρέπει να μείνει στη γη…».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ  πηγη