Τα κτιριακά συγκροτήματα πολιτισμού που κατασκευάστηκαν την τελευταία διετία στη γηραιά ήπειρο δίνουν το στίγμα του φετινού διαγωνισμού για τα βραβεία Mies van der Rohe, την κορυφαία ευρωπαϊκή διάκριση στον χώρο της αρχιτεκτονικής.

Κυριαρχούν ανάμεσα στις 365 συμμετοχές και όλα δείχνουν ότι ο ανταγωνισμός θα είναι σκληρός, αφού δεν λείπουν τα μεγάλα ονόματα, όπως οι πολυβραβευμένοι Ρέντζο Πιάνο με το Κέντρο Πολιτισμού Iδρυμα Σταύρος Νιάρχος και Ζαν Νουβέλ με την παριζιάνικη Αίθουσα Φιλαρμονικής, ενώ η δυναμική ομάδα των Αυστριακών Coop Himmelb(L)au συμμετέχουν με το νέο κτίριο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη.

Κέντρο Πολιτισμού Iδρυμα Σταύρος Νιάρχος | Michel Denancé

Στον φετινό διαγωνισμό, που χαρακτηρίζεται από ρεκόρ συμμετοχών, δίνουν το «παρών» και άλλα σημαντικά έργα πολιτισμού, όπως το Κέντρο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα που άνοιξε τις πύλες του στη Γρανάδα και αποτελεί το «βαρύ πυροβολικό» της πολυπληθούς ισπανικής παραγωγής, ενώ και η γειτονική Πορτογαλία επιδεικνύει με αξιώσεις το Μουσείο Τέχνης, Αρχιτεκτονικής και Τεχνολογίας που μοιάζει να αναδεικνύεται από τα κύματα του ωκεανού σε μια πανέμορφη ακτή της Λισαβόνας.

Κέντρο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στη Γρανάδα | Pedro Pegenaute

Η επίσης πληθωρική παρουσία της Γαλλίας στέλνει ένα ιδιαίτερα ελπιδοφόρο μήνυμα: τον ρόλο των πόλεων και της ανάδειξης της αρχιτεκτονικής τους ταυτότητας στην οικονομική τους ανάπτυξη και κυρίως στην προσέλκυση «ψαγμένων» επισκεπτών.

Δύο γαλλικές πόλεις επιβεβαιώνουν την εκτίμηση. Πρόκειται για την Γκρενόμπλ, η οποία είχε πρωτοστατήσει στη δεκαετία το 1980 στις αρχιτεκτονικές καινοτομίες και επανέρχεται με τη διάφανη Αίθουσα Συναυλιών της, ενώ διπλή παρουσία έχει το Μπορντό που με ένα μουσείο για τον Αρθούρο Ρεμπό και έναν δημοτικό πολυχώρο με πανοραμική θέα φιλοδοξεί να δώσει μια άλλη πλευρά της αδιαμφισβήτητης «πρωτεύουσας» του καλού κρασιού.

Το βραβείο θεσπίστηκε το 1987 από το Ιδρυμα Mies van der Rohe, που φέρει το όνομα του εμβληματικού θεμελιωτή του μοντερνισμού, έχει υιοθετηθεί από την Ε.Ε. και αποτελεί την ανά διετία συνάντηση της ευρωπαϊκής δημιουργίας καθώς και προάγγελο των διεθνών βραβείων Pritzker που ακολουθούν στις ζυγές χρονιές.

Εχει παράδοση στη βράβευση των χώρων πολιτισμού και σε προηγούμενες διοργανώσεις έχουν τιμηθεί η πρόωρα χαμένη Ζάχα Χαντίντ και ο Νόρμαν Φόστερ. Τα έργα της φετινής διοργάνωσης έχουν ήδη τεθεί στην κρίση πολυμελούς επιτροπής ειδικών, η οποία στα τέλος του μήνα θα παρουσιάσει τη λίστα των 40 φιναλίστ και μέσα στον Απρίλιο θα καταλήξει στις πέντε καλύτερες δημιουργίες.

Οι ελληνικές συμμετοχές

Η νέα στέγη της Εθνικής Βιβλιοθήκη και της Λυρικής Σκηνής στο Φάληρο, το πρώτο κτιριακό συγκρότημα στη χώρα μας που διαθέτει το πλατινένιο Leed για το υποδειγματικό οικολογικό του αποτύπωμα, δεν είναι η μόνη ελληνική συμμετοχή στον διαγωνισμό.

Στις συνολικά δέκα υποψηφιότητες περιλαμβάνονται το νέο Μουσείο Μαστίχας στη Χίο, που προστέθηκε στο δίκτυο του Πολιτιστικού ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς και σχεδιάστηκε από το γραφείο του καθηγητή της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Ε.Μ.Πολυτεχνείου Γ. Κίζη, καθώς και η διαμόρφωση του αρχαιολογικού πάρκου στις επί χρόνια «κακοποιημένες» Αστικές Πύλες του Πειραιά.

Το Μουσείο Τέχνης και Τεχνολογίας στις Αστικές Πύλες του Πειραιά | Giannis Asvestas

Φιλοδοξούν να αποτελέσουν ένα ανοιχτό παράθυρο ανάμεσα στην πόλη τού χθες και του σήμερα, χωρίς την περίφραξη που οριοθετεί τους αρχαιολογικούς χώρους, και υλοποιήθηκε με βάση τη μελέτη πολυμελούς ομάδας μηχανικών και αρχαιολόγων, με υπεύθυνο τον καθηγητή του Πολυτεχνείου Βασίλη Γκανιάτσα.

Οι υπόλοιπες ελληνικές συμμετοχές αφορούν ιδιωτικά έργα και αποδεικνύουν ότι το ταλέντο μπορεί να ανθήσει ακόμη και σε μια περίοδο που η αρχιτεκτονική βιώνει την οικονομική κρίση της χώρας μας με ιδιαίτερα έντονο τρόπο.

Περιλαμβάνουν τη διαμόρφωση ενός καταστήματος οπτικών στη Χαλκίδα, που υλοποιήθηκε από την ομάδα «Αρχιτέκτονες 314 Architecture Studio», μια εξοχική κατοικία στη Σύρο με την αναγνωρίσιμη υπογραφή της Κατερίνας Τσιγαρίδα, μια κτηνιατρική κλινική στην Αγία Παρασκευή από την ομάδα ΑΚΚΜ, η οποία έχει αποσπάσει πολλές διακρίσεις σε ελληνικούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, μια εξοχική κατοικία στο Ηράκλειο Κρήτης του γραφείου Tense, το τουριστικό χωριό LM στη Μυρσίνη Ηλείας της ομάδας «Nampli-Iosif Morant», καθώς και το «Μονόχορδο», μια κατοικία στην Αγριά του Πηλίου με την υπογραφή του καθηγητή Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Ζήση Κοτιώνη, ο οποίος έχει εκπροσωπήσει δύο φορές την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ διαθέτει πλούσιο αρχιτεκτονικό και ερευνητικό έργο.

Φυσικά υλικά και μπετόν

Δεν υπολείπονται όμως σε ευρηματικότητα και οι υποψηφιότητες που αφορούν κτιριακά συγκροτήματα για άλλες δημόσιες χρήσεις.

Η φύση θριαμβεύει στο Πάρκο της Zwin της Φλάνδρας του Βελγίου, που καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την έκταση των 180 στρεμμάτων και αφήνει μόνο μια μικρή γωνιά για το κτίριο εξυπηρέτησης των επισκεπτών. «Κρυφτό» με τα γύρω ψηλά δέντρα παίζει το Σχολείο Τεχνών και Αρχιτεκτονικής στο Ινσμπρουκ της Αυστρίας, το οποίο έχει και άλλη μια ιδιαιτερότητα: απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους.

Το Πάρκο της Zwin της Φλάνδρας του Βελγίου | Coussée & Goris architecten

Το Ααρχους της Δανίας είναι μια πόλη γνωστή στους ανά τη Γη υπερασπιστές του περιβάλλοντος, αφού σε αυτήν υπογράφηκε η συνθήκη για την προστασία του.

Σε αυτό το πνεύμα η δημοτική αρχή ανέδειξε τα υπολείμματα ενός μεσαιωνικού κάστρου, προσθέτοντας μόνο κάποιες απαραίτητες υποδομές στις οποίες κυριαρχεί το ξύλο. Το ίδιο φυσικό υλικό συνυπάρχει αρμονικά στο «Matchbox», ένα αθλητικό σχολείο για νέους στο Ομπρένοβιτς της Σερβίας.

Δεν απουσιάζει ούτε το γυμνό μπετόν, το πιο παρεξηγημένο υλικό των κατασκευών αλλά και το φετίχ της μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Αποθεώνεται γι’ άλλη μια φορά στον πολυεπίπεδο τερματικό σταθμό των δημόσιων αστικών συγκοινωνιών στην ολλανδική πόλη Μπρεντ.  πηγη