Για την Ελλάδα, το Leopard-1A5 αποτελεί τον κύριο κορμό των Τεθωρακισμένων με συνολικά 501 μονάδες σε υπηρεσία. Στην έκδοση «A5», η οποία τέθηκε πρώτη φορά σε παραγωγή το 1987, το Leopard-1 ενσωματώνει τροποποιημένο πύργο μάχης με βελτιωμένη εσωτερική εργονομία προκειμένου να είναι εφικτή η εγκατάσταση του προβλεπόμενου επιπλέον εξοπλισμού. Επιπλέον οι εργονομικές παρεμβολές στον πύργο είχαν ως αποτέλεσμα να μετακινηθούν περισσότερα πυρομαχικά σε μέρος εγγύτερα του πυροβολητή έτσι ώστε να μειωθεί ο χρόνος μεταξύ δύο βολών, άρα ο χρόνος αντίδρασης του άρματος (στις προηγούμενες εκδόσεις τα πυρομαχικά ήταν τοποθετημένα στο αριστερό μέρος του οδηγού). Η πραγματική όμως καινοτομία του τροποποιημένου πύργου είναι ότι έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε εργονομικά να μπορεί να δεχθεί το πυροβόλο διαμετρήματος 120mm των Leopard-2. Η έκδοση του Leopard-1A5 με πυροβόλο των 120mm και επιπλέον θωράκιση τύπου ERA (Explosive Reaction Armor) ονομάστηκε Leopard-1A6, αναπτύχθηκε μεν, αλλά ποτέ δεν τέθηκε σε παραγωγή. Στην έκδοση Leopard-1A5 το άρμα ενσωματώνει το Συστήματος Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ) EMES-18, το οποίο αποτελεί εξέλιξη του EMES-15 των Leopard-2. Η υιοθέτηση του EMES-18 επιτρέπει στο Leopard-1A5 τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί πυρομαχικά APFSDS (Amour-Piercing Fin-Stabilized Discarding Sabot). Πέραν της ενίσχυσης της μαχητικής ισχύος, το Leopard-1A5 ενισχύθηκε και με επιπλέον σπονδυλωτή θωράκιση LAP (Lexan Armored Plates) αλεξίσφαιρων υαλοπινάκων, η οποία είναι τοποθετημένη εσωτερικά της εργοστασιακής θωράκισης (19-21,7mm ατσάλι και 10-70mm ομογενοποιημένου χάλυβα).

ΤΑ LEOPARD-1A5 ΤΟΥ ΕΣ ΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΝ ΣΕ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΓΙΑ ΑΡΚΕΤΑ ΑΚΟΜΗ ΧΡΟΝΙΑ

Συνολικά η Ελλάδα έχει παραλάβει 551 Leopard-1A5, εκ των οποία 50 έχουν χρησιμοποιηθεί ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών:

• To Φεβρουάριο του 1989, στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών οφελών για το πρόγραμμα ναυπήγησης των τεσσάρων φρεγατών MEKO-200HN Mod.3, παραχωρήθηκαν από τη Γερμανία 75 Leopard-1A5, τα οποία παρελήφθησαν την περίοδο 1993-1994 (54 το 1993 και 21 το 1994). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πριν παραδοθούν στην Ελλάδα, τους αφαιρέθηκε το θερμικό περισκόπιο του πυροβολητή (Peri R-12), για να εγκατασταθεί, εκ νέου, την περίοδο 1996-1998, με εθνικά κονδύλια.

• Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, αποφασίστηκε η δωρεάν παραχώρηση από την Ολλανδία δύο Leopard-1A5 (Leopard-1V2 σε ολλανδική υπηρεσία) τα οποία ήταν τα δύο πρωτότυπα άρματα μάχης του προγράμματος αναβάθμισης των 468 ολλανδικών Leopard-1V1 στο επίπεδο Leopard-1V2 (εφάμιλλο των Leopard-1A5), το οποίο τελικά ακυρώθηκε. Η παράδοση των δύο Leopard-1A5 έγινε το 1993.

• Τον Απρίλιο του 1998, υπογράφηκε σύμβαση ύψους 5.100.000.000 δραχμών, για την αγορά 170 Leopard-1A5, στο πλαίσιο των αντισταθμιστικών οφελών του προγράμματος αναβάθμισης των 39 F-4E Phantom Ακολούθησε, τον Αύγουστο του 1998, η υπογραφή σύμβασης, ύψους 13.600.000.000 δραχμών, για την εργοστασιακή επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή τους. Οι παραδώσεις ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1998 και ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο του 2000.

• Τον Απρίλιο του 2000 υπογράφηκε σύμβαση για την προμήθεια 22 Leopard-1A5, οι παραδόσεις των οποίων ολοκληρώθηκαν το Σεπτέμβριο του 2002, αφού πρώτα υπέστησαν εργοστασιακή επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή στη Γερμανία. Εξ’ αυτών τα 13 έχουν ενταχθεί σε υπηρεσία από την 3^η Ίλη Μέσων Αρμάτων (3^η ΙΜΑ) της 32^ης Ταξιαρχίας Πεζοναυτών (32^η ΤΠΝ).

• Στη σύμβαση του Μαρτίου 2003, για την προμήθεια των 170 Leopard-2HEL, προβλέφθηκε, ως αντισταθμιστικό όφελος, με κόστος € 64.800.000, η αγορά 82 Leopard-1A5, τα οποία άρχισαν να παραλαμβάνονται τον Οκτώβριο του 2003, ενώ η εργοστασιακή τους επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή, που ξεκίνησε το 2005 και ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2006.

• Τον Αύγουστο του 2005, στο πλαίσιο της λεγόμενης «ενδιάμεσης λύσης» του προγράμματος προμήθεια των 170 Leopard-2HEL, αγοράστηκαν, έναντι του ποσού των € 280.018.240, 183 Leopard-2A4 και 175 Leopard-1A5, εκ των οποίων 25 χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών. Τα Leopard-1A5 άρχισαν να παραλαμβάνονται στα μέσα του 2006, αλλά η εργοστασιακή τους επιθεώρηση, συντήρηση και επισκευή ξεκίνησε μόλις τον Οκτώβριο του 2008 και ολοκληρώθηκε το 2009. Εντωμεταξύ, τον Οκτώβριο του 2007 υπογράφηκε συμπληρωματική, ως προς τη σύμβαση του 2005, σύμβαση για την προμήθεια 25 επιπλέον Leopard-1A5, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών.

LEOPARD-1A5 ΤΟΥ ΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΑΣΚΗΣΗΣ

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι Ελλάδα έχει παραλάβει και άλλα 304 άρματα μάχης της οικογένειας Leopard-1 προγενέστερων εκδόσεων, τα περισσότερα από τα οποία έχουν αποσυρθεί από την υπηρεσία, ενώ κάποια έχουν μετασκευαστεί σε οχήματα άρσης ναρκοπεδίου ή γεφυροφόρα οχήματα. Το 1981 ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ) προχώρησε στην προμήθεια 104 Leopard-1A4GR συν δύο εκπαιδευτικών (οδήγησης) και τεσσάρων αρμάτων περισυλλογής. Τα Leopard-1A4GR είναι ένας συγκερασμός των εκδόσεων Leopard-1A3 και Leopard-1A4. Πρόκειται για Leopard-1A3 αλλά με το ΣΕΠ EMES-12A3 (χωρίς το σταθεροποιούμενο πανοραμικό περισκόπιο Peri R12 του αρχηγού πληρώματος) και το σύστημα νυχτερινής παθητικής σκόπευσης PZB-200. Η παράδοσή τους ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1983 και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1984.

Το 1992 αποκτήθηκαν από την Ολλανδία, στο πλαίσιο της εφαρμογής της Συνθήκης CFE (Conventional Forces in Europe), 170 Leopard-1V1, μια βελτιωμένη έκδοση του Leopard-1A4 (V : Verbeterd : Βελτιωμένο), εξοπλισμένη με το ΣΕΠ EMES-12A3 AFSL-2 (χωρίς το θερμικό σύστημα νυχτερινής παρατήρησης). Το 1996 αγοράστηκαν από την Ολλανδία άλλα 30 Leopard-1V1, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών.

Συνολικά λοιπόν η Ελλάδα έχει παραλάβει 855 άρματα μάχης Leopard-1, εκ των οποίων 80 έχουν χρησιμοποιηθεί ως πηγή άντλησης ανταλλακτικών και 274 έχουν αποσυρθεί από την ενεργό υπηρεσία ή μετασκευαστεί. Δυστυχώς η πλήρης απουσία μακρόχρονου σχεδιασμού έχει «αφήσει» τα Leopard-1 στη μοίρα τους, ενώ θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν, μερικώς ή ριζικώς, δεδομένου ότι:

• Είναι άρματα μάχης ηλικίας 30 ετών, ιδανική ηλικία για την εφαρμογή ενός εκτεταμένου προγράμματος αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού με στόχο την παραμονή τους σε υπηρεσία για τουλάχιστον άλλα 20 χρόνια. Για παράδειγμα για τα αμερικανικά M-60A1 και M-60A3, τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1960 και το 1978, αντίστοιχα, έχουν αναπτυχθεί τα πακέτα ριζικής αναβάθμισης M-60-2000/120S (ΗΠΑ), Sabra (Ισραήλ) και Phoenix (Ιορδανία), όλα τους με κύριο πυροβόλο διαμετρήματος 120mm, επιπλέον θωράκιση και νέο ΣΕΠ.

• Ο πύργος των Leopard-1A5 είναι ανοικτής αρχιτεκτονικής, έτσι ώστε να μπορεί να αναβαθμιστεί ανάλογα με τις απαιτήσεις του χρήστη με πυροβόλο των 120mm ή διατήρηση του πυροβόλου των 105mm.

Η ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΥΣΙΑ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΧΕΙ «ΑΦΗΣΕΙ» ΤΑ LEOPARD-1 ΣΤΗ ΜΟΙΡΑ ΤΟΥΣ, ΕΝΩ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΤΟΥΝ

Σύμφωνα με την Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών και το 304 ΠΕΒ (Προκεχωρημένο Εργοστάσιο Βάσης) το κόστος αναβάθμισης ενός Leopard-1A5 στο επίπεδο Leopard-1A5+ χωρίς δηλαδή την υιοθέτηση πυροβόλου των 120mm, αλλά με πλήρη ανακατασκευή του άρματος, την τοποθέτηση του ΣΕΠ EMES-18 με θερμικά περισκόπια Ophelios και την εγκατάσταση ανεξάρτητου θερμικού περισκοπίου για τον αρχηγό πληρώματος πέραν του υπάρχοντος για τον πυροβολητή (δηλαδή πλήρης δυνατότητα «Hunter–Killer» ημέρα και νύκτα, κάτι που διαθέτουν μόνο οι τελευταίες εκδόσεις των αρμάτων 3^ης γενιάς) ήταν της τάξεως των € 950.000 ανά άρμα μάχης (τιμές 2001). Άρα, με αναγωγή πληθωρισμού στο 2017 το κόστος σήμερα θα πρέπει να είναι γύρο στα € 1.317.000 ανά άρμα μάχης. Οι τιμές αυτές προκύπτουν από το γεγονός ότι το 2001, στο πλαίσιο του ΕΜΠΑΕ 2001-2005, είχε εξεταστεί η υιοθέτηση του πακέτου αναβάθμισης Leopard-1A5+ σε 104 Leopard-1A4GR και σε 120 από τα 170 Leopard-1V1 με συνολικό κόστος € 213.000.000. Τελικά όμως το πρόγραμμα, αρχικά, μεταφέρθηκε προς υλοποίηση στο ΕΜΠΑΕ 2006-2010 (το 2003, λόγω της προμήθειας των 170 Leopard-2HEL και των 82 Leopard-1A5) και ακυρώθηκε οριστικά το 2005 (λόγω της προμήθειας των 183 Leopard-2A4 και των 175 Leopard-1A5). Σ’ ένα άλλο παράδειγμα κόστους, το 2000 ο Καναδάς αποφάσισε την αναβάθμιση 114 Leopard C1 (Leopard-1A3) στο επίπεδο C2 (με το ΣΕΠ EMES-18 και θερμικά περισκόπια) με συνολικό κόστος € 93.300.000 (€ 818.500 ανά άρμα). Συνεπώς, εάν τα 104 Leopard-1A4GR και τα 170 Leopard-1V1 δεν αποσύρονταν τόσο επιπόλαια και παρέμεναν σε υπηρεσία ως Leopard-1A5+ το κόστος του προγράμματος θα κόστιζε σήμερα περί τα $ 361.000.000 … για τον εξοπλισμό έξι Επιλαρχιών Μέσων Αρμάτων (ΕΜΑ), όσες δηλαδή βρίσκονται στην ΑΣΔΕΝ!

Από την άλλη πλευρά, το κόστος αναβάθμισης ενός Leopard-1A5 στο επίπεδο Leopard-1A6 (δηλαδή το πακέτο Leopard-1A5+ συν το πυροβόλο L-44 των 120mm) είναι σαφώς ποιο ακριβό πρόγραμμα: Στα $ 2.250.000 ανά άρμα μάχης (τιμές 2004), σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση της KMW. Με αναγωγή πληθωρισμού στο 2017 το κόστος σήμερα θα πρέπει να είναι περί τα $ 2.917.000 ανά άρμα μάχης. Συνεπώς η αναβάθμισης των 501 Leopard-1A5 του ΕΣ στο επίπεδο Leopard-1A6 θα κόστιζε σήμερα γύρο στα $ 1.461.500.000. Ομοίως, η αναβάθμιση τους στο επίπεδο Leopard-1A5+ θα κόστιζε γύρο στα $ 660.000.000. Σίγουρα, και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για ένα μεγάλο ποσό, το οποίο δεν μπορεί να δαπανηθεί από την Ελλάδα με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα. Όμως είναι δύο εναλλακτικές λύσεις τις οποίες πιστεύουμε ότι ο ΕΣ θα πρέπει να εξετάσει πολύ σοβαρά και με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, δεδομένου ότι τα Leopard-1A5 αναμένεται να παραμείνουν σε υπηρεσία για πολλά χρόνια ακόμα. Η αναβάθμιση τους, ιδιαίτερα στο επίπεδο Leopard-1A6, θα δημιουργούσε μια νέα πολυετή δυναμική στο Όπλο των Τεθωρακισμένων με 854 άρματα μάχης εξοπλισμένα με πυροβόλο διαμετρήματος 120mm και ικανότητα μάχης ημέρα και νύχτα!

ΤΑ 171 ΤΟΥΡΚΙΚΑ LEOPARD-1A1/-1A4 ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΤΗΚΑΝ ΜΕ ΚΟΣΤΟΣ $ 953.000 ΑΝΑ ΑΡΜΑ

Υπενθυμίζουμε ότι η Τουρκία έχει ήδη αναβαθμίσει 171 Leopard-1A1/-1A4 στο επίπεδο Leopard-1T2 (επίπεδο εφάμιλλο των Leopard-1A5+, χωρίς όμως την επιπρόσθετη θωράκιση LAP). Το πρόγραμμα αποφασίστηκε τον Ιανουάριο του 2002, έναντι του ποσού των $ 163.000.000 ($ 953.000 ανά άρμα μάχης, τιμές 2002) και περιελάμβανε: Την εγκατάσταση του ΣΕΠ Volkan τουρκικής σχεδίασης, νέων περισκοπίων σκόπευσης για τον πυροβολητή, νέας οθόνης ελέγχου για τον αρχηγό πληρώματος, συστήματος αναφοράς σημείου κάνης και καταγραφής της κλίσης του πυροβόλου και του πύργου, συστήματος επιλογής πυρομαχικών, αισθητήρες αναγνώρισης μετεωρολογικών συνθηκών και θερμοκρασίας πυρομαχικών, συστήματος προσδιορισμού της θέσης του άρματος, συστήματος διανομής ενέργειας, περισκόπιου νυχτερινής οδήγησης για τον οδηγό και επιπλέον θωράκιση στα τμήματα εκατέρωθεν του πυροβόλου. Το πρώτο αναβαθμισμένο άρμα παραδόθηκε το 2005 με τις δοκιμές αποδοχής να πραγματοποιούνται με επιτυχία τον Οκτώβριο του 2005. Οι παραδόσεις ξεκίνησαν το 2006 και ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 2008.

Για την ιστορία θα πρέπει να πούμε ότι τα πρώτα 85 Leopard-1A1 παραχωρήθηκαν στην Τουρκία το 1989 και παρελήφθησαν την περίοδο 1991-1992. Το 1991 αποφασίστηκε η παραχώρηση άλλων 85 Leopard-1A1 τα οποία παρελήφθησαν το 1993. Λίγο αργότερα, το 1995, παραχωρήθηκε, από τη Γερμανία στην Τουρκία, ένα Leopard-1A4 προς αξιολόγηση από τις Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις. Τέλος, στο τουρκικό οπλοστάσιο υπηρετούν και 191 Leopard-1A3Τ. Τα πρώτα 77 Leopard-1A3T αγόρασε από τη Γερμανία το 1980 και παρελήφθησαν την περίοδο 1982-1983 (πρόκειται για Leopard-1A3 με το ΣΕΠ EMES-12A3 AFSL-2 των Leopard-1A4). Το 1985 ακολούθησε η αγορά 150 Leopard-1A3T (έναντι του ποσού των $ 348.000.000), τα οποία παρελήφθησαν την περίοδο 1990-1991. Από τα 227 άρματα τα 36 έχουν μετατραπεί σε γεφυροφόρα οχήματα με την εγκατάσταση της γέφυρας τύπου Leguan, στα τέλη της δεκαετίας του 2000. πηγη