Το πρόγραμμα επιθετικών ελικοπτέρων ΑΤΑΚ της Τουρκίας δρομολογήθηκε με την επιλογή του ιταλικού A-129. Επρόκειτο για ένα πολύπαθο πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε τον Μάιο του 1997, όταν εκδόθηκε το σχετικό αίτημα κατάθεσης πληροφοριών για τη συμπαραγωγή 145 επιθετικών ελικοπτέρων σε τρείς διαδοχικές παρτίδες παραγωγής των 50, 50 και 45 ελικοπτέρων αντίστοιχα (πρόγραμμα ΑΤΑΚ Ι) με στόχο την αντικατάσταση των AH-1 Cobra/Super Cobra του Τουρκικού Στρατού.

Μετά την αξιολόγηση των κατατεθέντων προτάσεων, ανακοινώθηκε, τον Ιούλιο του 2000, η επιλογή του AH-1Z King Cobra της αμερικανικής Bell Helicopter. Μετά την επιλογή, ακολούθησαν πολύμηνες και σκληρές διαπραγματεύσεις σχετικά με το κόστος του προγράμματος, αλλά, κυρίως, σχετικά με το ζήτημα της μεταφοράς τεχνολογίας και τεχνογνωσίας προς την αμερικανική στην τουρκική αμυντική βιομηχανία, ιδιαίτερα στον κρίσιμο τομέα της παροχής πρόσβασης στους πηγαίους κωδικούς του λογισμικού του ηλεκτρονικού υπολογιστή αποστολής.

Ενώ οι Αμερικανοί έδειξαν ευελιξία στο ζήτημα του κόστους (κάλυψη μέρους του συνολικού κόστους με τη μορφή δωρεάν στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ προς την Τουρκία και κάλυψη του υπολοίπου ποσού μέσω της παροχής χαμηλότοκου δανείου), οι Τούρκοι επέμεναν σταθερά στην πρόσβαση στους πηγαίους κωδικούς, παρά το γεγονός ότι η αμερικανική νομοθεσία περί εξαγωγής αμυντικού υλικού δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο (αυτό ήταν και το κύριο επιχείρημα της Bell Helicopter προς την Τουρκία).

Τ-129Β1 ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΤΗΤΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών επιβαρύνθηκαν ακόμα περισσότερο τον Μάρτιο του 2003 όταν η Τουρκική Εθνοσυνέλευση αποφάσισε να μην επιτρέψει στους Αμερικανούς τη χρήση του εδάφους της στον επικείμενο πόλεμο με το Ιράκ («Βόρεια Διαδρομή») κάτι που επιβάρυνε τις Αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Τελικά, το Μάιο του 2004, μετά από διαρκές αδιέξοδο, η Τουρκία αποφάσισε να κηρύξει το διαγωνισμό άγονο. Τον Φεβρουάριο του 2005 η Άγκυρα εξέδωσε νέο αίτημα για πληροφορίες, αυτή τη φορά για τη συμπαραγωγή 91 ελικοπτέρων (πρόγραμμα ΑΤΑΚ ΙΙ).

Η διορία καταβολής των προτάσεων εξέπνεε τον Ιούνιο του 2005, αλλά παρατάθηκε, αρχικά για το Σεπτέμβριο, και τελικά για το Νοέμβριο του 2005, καθώς υπήρξαν έντονες αντιδράσεις, κυρίως από τις αμερικανικές εταιρίες, για τον απαράβατο όρο που έθεσε η Τουρκία σχετικά με την παροχή πρόσβασης στους πηγαίους κωδικούς του λογισμικού.

Τελικά, οι αμερικανικές εταιρίες Bell Helicopter, Boeing και Sikorsky αποφάσισαν να αποσυρθούν από το διαγωνισμό, ενώ το ευρωπαϊκό EC-665 Tiger αποκλείστηκε στη συνέχεια για τους ίδιους λόγους. Έτσι οι διαπραγματεύσεις περιορίστηκαν στις δύο εναπομείνασες εταιρίες, δηλαδή την ιταλική AgustaWestland (σήμερα Leonardo Finmeccanica), η οποία προσέφερε το Α-129CBT (Combat) και τη νοτιοαφρικανική Denel Aviation, η οποία προσέφερε το AH-2 Rooivalk. Οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν στις αρχές του 2007 και το Μάρτιο του ίδιου έτους ανακοινώθηκε η επιλογή της ιταλικής πρότασης. Ακολούθησαν νέες διαπραγματεύσεις με την ιταλική εταιρία σχετικά με τους όρους κατάρτισης της σύμβασης, οι οποίες ολοκληρώθηκαν με επιτυχία στα μέσα του 2007.

ΤΟ T-129 ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ Α-129CBT (COMBAT) ΤΟΥ ΙΤΑΛΙΚΟΥ Α-129

Τo συμβόλαιο, συνολικού ύψους $ 2.956.000.000, για τη συμπαραγωγή 51 επιθετικών ελικοπτέρων A-129CBT, στη διαμόρφωση T-129B, υπογράφηκε το Σεπτέμβριο του 2007, ενώ τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2008. Η σύμβαση περιλαμβάνει και δικαίωμα προαίρεσης για άλλα 40 ελικόπτερα, η οποία δεν έχει ενεργοποιηθεί μέχρι σήμερα.

Σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης το πρώτο ελικόπτερο παραγωγής, που δεν θα είναι ένα από τα 50 επιχειρησιακά ελικόπτερα που θα παραλάβει ο Τουρκικός Στρατός, θα χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα δοκιμών για μελλοντικές αναβαθμίσεις, ενώ θα κατασκευαστούν και έξι ελικόπτερα δοκιμών (τρία από την Τουρκία και τρία από την Ιταλία). Η Τουρκία θα έχει πλήρη εμπορικά δικαιώματα επί του T-129, το οποίο θα μπορεί να εξάγει σε τρίτες χώρες εκτός της Ιταλίας και της Μεγάλης Βρετανίας (ως η χώρα-προμηθευτής των κινητήρων).

Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ T-129 ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΑΝΤΙΑΡΜΑΤΙΚΑ ΒΛΗΜΑΤΑ UMTAS ΚΑΙ ΤΙΣ ΡΟΥΚΕΤΕΣ CIRIT, ΑΜΦΟΤΕΡΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Από τα 50 ελικόπτερα, τα 30 θα ανήκουν στη διαμόρφωση T-129TUC1 (Turkish Unique Configuration 1, αργότερα μετονομάστηκε σε T-129B1), η οποία θα ενσωματώνει ηλεκτρονικό υπολογιστή αποστολής και σύστημα αυτοπροστασίας εγχώριας ανάπτυξης, το σύστημα FLIR (Forward Looking Infra-Red) AselFLIR-300Τ της Aselsan και το σύστημα HMCDS (Helmet Mounted Cueing Display System) Top Owl της γαλλικής Thales, ενώ θα μπορεί να εξοπλιστεί με ένα από τα αντιαρματικά βλημάτων AGM-114 Hellfire ή Spike-ER (Extended Range). Τα υπόλοιπα 20 ελικόπτερα θα ανήκουν στη διαμόρφωση T-129TUC2 (αργότερα μετονομάστηκε σε T-129B2), η οποία θα ενσωματώνει ότι και η έκδοση T-129TUC1, με τη διαφορά ότι το σύστημα Top Owl θα αντικατασταθεί από το αντίστοιχο σύστημα AVCI της Aselsan, το οποίο βρίσκεται υπό ανάπτυξη από το 2007, ενώ θα μπορούν να εξοπλιστούν με τα αντιαρματικά βλήματα εγχώριας ανάπτυξης και κατασκευής (UMTAS : Uzun Menzilli TΑnksavar Sistemi) της Rokestan και με τις ρουκέτες Cirit διαμετρήματος 70mm και δραστικού βεληνεκούς 8 χιλιομέτρων, επίσης της Rokestan (οι Cirit αναπτύχθηκαν την περίοδο 2004-2009 και άρχισαν να παραδίδονται στον Τουρκικό Στρατό το 2011). Με την έναρξη παραγωγής των T-129B2 θα δρομολογηθεί και η αναβάθμιση των T-129B1 στην αυτή διαμόρφωση.

ΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ T-129B1 ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ 2015, ΕΝΩ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΑΔΟΘΕΙ ΠΕΡΙ ΤΑ 21 ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΑ

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, τον Ιούνιο του 2007, στο πλαίσιο της υλοποίησης του προγράμματος ΑΤΑΚ ΙΙ, ο τουρκικός κρατικός ερευνητικός οργανισμός TÜBİTAK (Türkiye BΙlimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), σε συνεργασία με την εταιρία METEKSAN και το Πανεπιστήμιο Μπιλκέντ, δημιούργησαν μια κοινοπραξία με στόχο την ανάπτυξη ενός προηγμένου ραντάρ χιλιομετρικού κύματος (MILDAR). Η ανάπτυξη του MILDAR ξεκίνησε το 2009 και ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2012. Ομοίως, το Σεπτέμβριο του 2008, υπογράφηκε σύμβαση, ύψους $ 96.000.000, για την προμήθεια 100 κινητήρων τύπου CTS-800-4A μέγιστης ισχύος 1.361 ίππων της βρετανικής Rolls-Royce, με δικαίωμα προαίρεσης για επιπλέον 40 κινητήρες του ίδιου τύπου.

Το Σεπτέμβριο του 2009 το πρωτότυπο ελικόπτερο δοκιμών (T-129P1) πραγματοποίησε, με επιτυχία, την παρθενική του πτήση στην Ιταλία. Ωστόσο, το Μάρτιο του 2010, κατά τη διάρκεια πτητικών δοκιμών σε ύψος 15.000 ποδών, το ίδιο ελικόπτερο απώλεσε το ουραίο στροφείο και κατέπεσε. Τον Αύγουστο του 2011 η ΤΑΙ (Turkish Aerospace Industries), ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της κατασκευής του πρώτου από τα τρία τουρκικά πρωτότυπα ελικόπτερα (T-129P4/P5/P6, τα ιταλικά T-129P1/P2/P3 είχαν ήδη κατασκευαστεί). Στο μεταξύ, το Νοέμβριο του 2010, για την κάλυψη επειγουσών επιχειρησιακών αναγκών, η Τουρκία αγόρασε, έναντι του ποσού των € 150.000.000, εννέα επιπλέον ελικόπτερα T-129A EDH (Early Delivery Helicopters), τα οποία συναρμολογήθηκαν στην Τουρκία (σύμφωνα με ορισμένες πηγές, η Τουρκία είχε εξετάσει και την περίπτωση προμήθειας δέκα μεταχειρισμένων AH-64D Apache από τις ΗΠΑ, αλλά το πρόγραμμα δεν προχώρησε, καθώς η τουρκική πλευρά δεν έμεινε ικανοποιημένη από το υψηλό κόστος της προμήθειας και τους χρόνους παράδοσης). Τα πρώτα τέσσερα T-129A EDH, τα οποία χαρακτηρίζονται ως «ενδιάμεση λύση» και δεν διαθέτουν δυνατότητες βολής κατευθυνόμενων βλημάτων, έπρεπε να παραδοθούν τον Ιούνιο του 2013 και να χρησιμοποιηθούν στην εκπαίδευση πληρωμάτων και τεχνικών. Ωστόσο, ο Τουρκικός Στρατός αρνήθηκε την παραλαβή τους καθώς υπήρχαν σοβαρές υπερβάσεις σε ότι αφορά το βάρος του, αλλά και την ικανότητα των ηλεκτροπτικών συστημάτων του. Ως προς το βάρος, η σχετική αναφορά λέει ότι υπάρχει δυσαναλογία βάρους μεταξύ του εμπρόσθιου και του ουραίου τμήματος του ελικοπτέρου με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί τάση εμπροστοβαρούς κλίσης του ελικοπτέρου κατά την πτήση. Η λύση που δρομολογήθηκε ήταν η τοποθέτηση βάρους 137 κιλών στο ουραίο τμήμα του ελικοπτέρου, κάτι που οδήγησε σε υπέρβαση των τεχνικών όρων της σύμβασης. Συγκεκριμένα το αυξημένο βάρος μείωσε την ανώτατη επιχειρησιακή οροφή, συνθήκη που μπορεί να αποδεχθεί επιβλαβής στις θερμές συνθήκες που επικρατούν στη Νοτιοανατολική Τουρκία (Κουρδιστάν). Τελικά, μετά την «επίλυση των προβλημάτων», όπως αναφέρει η επίσημη ανακοίνωση της ΤΑΙ, τα πρώτα τρία T-129A EDH παραδόθηκαν στον Τουρκικό Στρατό τον Απρίλιο του 2014, ενώ τα τελευταία παραδόθηκαν τον Αύγουστο του 2015 (τα ελικόπτερα που παραδόθηκαν τον Απρίλιο του 2014 χαρακτηρίστηκαν επιχειρησιακά τον Μάιο του ίδιου έτους, ενδεικτικό της βιασύνης των Τούρκους για νέα ελικόπτερα). Μάλιστα, σύμφωνα με τουρκικές δημοσιογραφικές πηγές δύο T-129A EDH συμμετείχαν σε επιχειρήσεις κατά των Κούρδων τον Απρίλιο του 2015. Οι παραδόσεις των πρώτων τριών T-129B1 πραγματοποιήθηκαν στα τέλη του 2015, ενώ μέχρι σήμερα έχουν παραδοθεί περί τα 21 ελικόπτερα. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα οι ολοκλήρωση των παραδόσεων των 50 T-129B αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2019.πηγη