Το
Αποστολή στο Κιρκούκ
Την επομένη του κουρδικού δημοψηφίσματος όλα τα μάτια ήταν στραμμένα στο Κιρκούκ. Την πόλη των πετρελαίων, μήλο της Εριδος μεταξύ Κούρδων και Αράβων, γεωγραφικός τόπος όπου συναντιούνται οι διαχωριστικές γραμμές από τους πεσμεργκά, τις σιιτικές μιλίτσιες και το «Ισλαμικό κράτος».
«Αν υπάρξει πόλεμος ξανά, στο Κιρκούκ θα αρχίσει. Ομως εμείς δεν θα το χαρίσουμε σε κανέναν. Το Κιρκούκ είναι η δική μας Ιερουσαλήμ, την πόλη την κερδίσαμε με το αίμα μας. Με το αίμα μας θα την υπερασπιστούμε και πάλι αν χρειαστεί», μου έλεγε το προηγούμενο βράδυ ένας βετεράνος του πολέμου επί Σαντάμ, την ώρα που το πλήθος ξεχυνόταν στους δρόμους του Ερμπίλ για να πανηγυρίσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία.
Το ιρακινό Κουρδιστάν αποτελείται από τους νομούς του Ερμπίλ, του Ντοχούκ, της Σουλεϊμανίγια και της Χαλάμπτζα, περιοχές που έχουν συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτονομία.
Ομως οι κουρδικές περιοχές εκτείνονται πολύ πέραν αυτών των διοικητικών συνόρων, στην επικράτεια του Ιράκ.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον του «Ισλαμικού κράτους», οι Κούρδοι πεσμεργκά ανακατέλαβαν πολλά εδάφη, μεταξύ των οποίων και την πόλη του Κιρκούκ, που συμπεριλήφθηκε στην εκλογική διαδικασία για το δημοψήφισμα, παρά τις έντονες αντιδράσεις της ιρακινής κυβέρνησης.
μνημείο του αντάρτη, που κρατά στο ένα χέρι την κουρδική σημαία και στο άλλο ένα καλάσνικοφ, μας καλοσώρισε στο Κιρκούκ | Νικόλας Ζηργάνος
Η Βαγδάτη δεν αποδέχεται τον κουρδικό έλεγχο και, μετά το δημοψήφισμα, η ιρακινή Βουλή αποφάσισε την αποστολή στρατευμάτων για να ανακτήσει η κεντρική κυβέρνηση τον έλεγχο αυτών των εδαφών.
Το σημείο μηδέν αυτής της αναδυόμενης σύγκρουσης είναι το Κιρκούκ.
Ξεκινήσαμε από το Ερμπίλ αργά το πρωί. Περάσαμε την πλατεία Φρανσουά Μιτεράν (οι Κούρδοι δεν ξεχνούν ποτέ τη στήριξη του Γάλλου πρώην προέδρου και της Ντανιέλ Μιτεράν στον αγώνα τους), αφήσαμε δεξιά μας τα κεντρικά γραφεία της Πατριωτικής Ενωσης του Κουρδιστάν (PUK) στο Ερμπίλ, τα οποία οι ντόπιοι αποκαλούν «Λευκό Οίκο», και κατευθυνθήκαμε νοτιοανατολικά προς το Κιρκούκ.
Φίλος και εχθρός
Εξω από τα γραφεία του κόμματος είδαμε και το μοναδικό πορτρέτο του ηγέτη του, Τζαλάλ Ταλαμπανί, ιστορικού συμμάχου και αντιπάλου, πολλές φορές ταυτόχρονα, του προέδρου Μασούντ Μπαρζανί, ηγέτη του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν.
Το ιρακινό Κουρδιστάν χωρίζεται σε δύο παραδοσιακές ζώνες επιρροής: η μία δυτικά, με επίκεντρο το Ερμπίλ, όπου κυριαρχεί το Δημοκρατικό Κόμμα του Μπαρζανί, ο οποίος έχει παραδοσιακά καλές σχέσεις με την Αγκυρα, και η άλλη ανατολικά, με επίκεντρο τη Σουλεϊμανίγια, όπου κυριαρχεί το PUK του Ταλαμπανί, ο οποίος έχει παραδοσιακά καλές σχέσεις με την Τεχεράνη.
Οταν οι δύο πλευρές συγκρούονται (υπήρξαν και φορές που πολέμησαν μεταξύ τους), οι Κούρδοι βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής.
Οταν κάνουν την υπέρβαση και στέκονται ενωμένοι, όπως στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας, αλλά κυρίως τώρα, με την κοινή τους στάση στο δημοψήφισμα, οι Κούρδοι βγαίνουν νικητές.
Ομως τα σύμβολα είναι πολύ ισχυρά, ιδίως στη Μέση Ανατολή, και η παρουσία τους οριοθετεί διαχωριστικές γραμμές.
Το τελευταίο πορτρέτο του Μπαρζανί το είδαμε στο σημείο ελέγχου, βγαίνοντας από την περιφέρεια του Ερμπίλ. Από την άλλη πλευρά μάς χαιρετούσε ένας χαμογελαστός Ταλαμπανί.
Στη διαδρομή για το Κιρκούκ βλέπουμε συνέχεια βυτιοφόρα, νταλίκες φορτωμένες με σωλήνες και τσιμέντα και μεγάλα λευκά τζιπ.
Πολλά μεταφέρουν άντρες με στολές παραλλαγής, στο χρώμα της άμμου. Γύρω μας απλώνονται στην πεδιάδα χωράφια με σιτάρι και καλλιέργειες με καλαμπόκια. Τα λιγοστά κτίρια είναι καλυμμένα με σκόνη, γίνονται ένα με τον ορίζοντα.
Χωρικοί με παραδοσιακές στολές πουλάνε σε πάγκους λαχανικά και ποταμίσια ψάρια. Περνώντας τη γέφυρα στο μικρό ποτάμι Ζέι, ο λόφος που ελέγχει το πέρασμα είναι στρατιωτικό οχυρό. Στην κορυφή ανεμίζει η σημαία του PUK.
Εδώ, ένοπλοι μας κάνουν και τον πρώτο από τους πολλούς ελέγχους στη διαδρομή.
Οσο πλησιάζουμε αρχίζουν να φαίνονται πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, διυλιστήρια, μεγάλες δεξαμενές πετρελαίου, πάρκινγκ με βυτιοφόρα και συνεργεία αυτοκινήτων.
Λίγο πριν ξεπροβάλει η πόλη, καταλαβαίνουμε ότι πλησιάζουμε από τη βαριά μυρωδιά: γκάζι και νάφθα, καπνός και σκόνη, με τη θερμοκρασία στους 40 βαθμούς και άπνοια.
Το πρώτο προάστιο είναι νεόκτιστο, η συνοικία των μαρτύρων, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, γιατί εκεί η κουρδική διοίκηση παραχώρησε σπίτια στις οικογένειες των πεσμεργκά που σκοτώθηκαν στις μάχες με το «Ισλαμικό κράτος».
Ο
Greek National Pride 