Το πρόβλημα με την οικονομική κρίση είναι ότι το συλλογικό φαντασιακό ανέπτυξε έναν ιδιαίτερο τρόπο που την αντιλαμβάνεται. Νομίζω ότι σε πολλές περιπτώσεις μπερδέψαμε το επιθυμητό με την πραγματικότητα. Η ελληνική κοινωνία ιδιαίτερα όμως η πολιτική ηγεσία δεν θέλησε (;) ποτέ να πιστέψει ότι
η κρίση θα έχει διάρκεια.

Ποιός δεν θυμάται τα λόγια του τότε πρώην υπουργού Οικονομίας Γ. Παπακωσταντίνου ότι το τέλος της κρίσης και η έξοδος στις αγορές ήταν υπόθεση λίγων μηνών. Κατόπιν ποιος δεν θυμάται το πιστόλι που έφερνε ό τότε πρωθυπουργός και τις σφαίρες από τις Βρυξέλλες που θα ‘τέλειωναν’ την κρίση. Κάτι ανάλογο είδαμε και μεταγενέστερα όπου κάθε εννέα μήνες περίπου είχαμε και μια ανακοίνωση για το τέλος της κρίσης. Με αυτό τον τρόπο οι διαπραγματεύσεις κατέληγαν σε έναν οδικό χάρτη μακροοικονομικής σύγκλισης όπου το κύριο χαρακτηριστικό του ήταν ή έλλειψη ρεαλισμού και η υιοθέτηση υπεραισιόδοξων εκτιμήσεων για την ανάπτυξη, για τα δημοσιονομικά πλεονάσματα, για τον πληθωρισμό κ.λ.π. που ποτέ δεν υλοποιήθηκαν.

To ενδεχόμενο εξόδου της Χώρας από την ΟΝΕ φαίνεται ότι ακολουθεί μια ανάλογη πορεία. Η εκτίμηση για το ενδεχόμενο Grexit γίνεται περισσότερο με όρους επικοινωνίας και λιγότερο με ουσία. Aν το Grext είναι το παραγόμενο της επιδείνωσης των οικονομικών παραμέτρων, της αδυναμίας αντιμετώπισης της κρίσης και όχι το αποτέλεσμα των σχέσεων συμπάθειας, αγάπης και κατανόησης από τους ευρωπαίους-δανειστές τότε νομίζω ότι το ενδεχόμενο εξόδου από την ΟΝΕ συνεχίζει να παραμένει. Όπως και να το κάνουμε το Grexit τροφοδοτείται και ισχυροποιείται από την απόκλιση των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ενισχύεται επίσης από την αδυναμία αντιμετώπισης των θεμελιωδών πρoβλημάτων της ελληνικής οικονομίας όπως χρέος, ανταγωνιστικότητα (δηλαδή εξαγωγές) αναδιάρθρωση του παραγωγικού μοντέλου, διατηρήσιμα δημοσιονομικά πλεονάσματα. Σήμερα η αλήθεια είναι ότι η ελληνική οικονομία συνεχίζει να βρίσκεται σε τρομακτική απόκλιση σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες όσον αφορά τις οικονομικές επιδόσεις. Aυτή η ασυμμετρία της όχι μόνο δυσκολεύει την αντιμετώπιση της κρίσης αλλά και την υλοποίηση κοινών πολιτικών από τα ευρωπαϊκά όργανα. Οσον αφορά τα θεμελιώδη μεγέθη η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας είναι καθηλωμένη και το παραγωγικό μοντέλο του 2016 είναι σχεδόν ίδιο (αν εξαιρεθεί ο κλάδος των κατασκευών) με αυτό του 2008.

Ας σκεφτεί κανείς ότι το Grexit ήταν το αποτέλεσμα της κρίσης χρέους όταν η Ελλάδα είχε δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ 120%. Την ίδια εποχή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια του ιδιωτικού χρέους ανήρχοντο στο 10%. Σήμερα το χρέος συνεχίζει να αποτελεί το κυρίαρχο θέμα επιπλέον μετά το PSI το χρέος είναι μη εξυπηρετίσιμο. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ανέρχονται στο 60% του ΑΕΠ. Αναδιάρθρωση χρέους δεν φαίνεται στον ορίζοντα και ως εκ τούτου η έξοδος στις αγορές καθίσταται προβληματική.

Το Grexit βέβαια αποδυναμώνεται αν πετύχει το αφήγημα της εξόδου από την κρίση και της παραμονής στην ΟΝΕ με την πολιτική που έχει στο κέντρο της τις μεταρρυθμίσεις και τις ιδιωτικοποιήσεις. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι αυτή η συνταγή δεν πρόκειται να δουλέψει. Ο λόγος είναι πολύ απλός. Δεν υπάρχει προηγούμενο. Με αυτό το αφήγημα ακυρώνεται μια σημαντική οικονομική καθολικότητα και για πρώτη φορά στην ιστορία για την έξοδο από την κρίση δεν θα χρειαστεί ούτε η νομισματική πολιτική που θα μπορούσε να ενισχύσει την ρευστότητα ούτε η συναλλαγματική πολιτική που θα αύξανε την ανταγωνιστικότητα ούτε η δημοσιονομική πολιτική που θα τροφοδοτούσε την ανάπτυξη.