Παναγιώτης Ήφαιστος
«Οι ηγεμονικοί ελέφαντες είτε παλεύουν είτε κάνουν έρωτα το γρασίδι (στις περιφέρειες του πλανήτη) υποφέρει». Στην στρατηγική ανάλυση αυτή είναι μια πολύ γνωστή φράση. Προειδοποιεί τα περιφερειακά κράτη να αποφεύγουν τις συμπληγάδες των ηγεμονικών διενέξεων.
Με δεδομένη την αέναη ακατάπαυστη αντιπαράθεση των ηγεμονικών δυνάμεων οι σχέσεις μαζί τους είναι ίσως το σημαντικότερο ζήτημα κάθε λιγότερο ισχυρού περιφερειακού κράτους.
Βέβαια εύλογα κανείς διερωτάται: Στην Ελλάδα ποιος θα ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα αυτό, όταν το κυρίαρχο δόγμα εδώ και δεκαετίες είναι «ανήκουμε στην Δύση» αντί του ορθού «είμαστε ενταγμένοι στις Δυτικές συμμαχίες ως ισότιμο μέλος». Το «ανήκουμε», εξάλλου, εξελίχθηκε περίπου, στο «ηδονιζόμαστε να είμαστε υποτελείς, πιόνια και ιδανική αριστερή (συν ολίγο δεξιά) νομιμοποίηση της εξάρτησης».
Ο τερματισμός του Ψυχρού Πολέμου και η έλευση της Μεταψυχροπολεμικής ιστορικής φάσης των πολλών αναδυόμενων δυνάμεων ενός πολυπολικού πλέον διεθνούς συστήματος, προκάλεσε μεγάλες ανακατανομές ισχύος, ακόμη περισσότερες περιφερειακές συγκρούσεις, ανακατατάξεις συνόρων, μετακινήσεις πληθυσμών ή και κατεδαφίσεις κρατών.
Επειδή οι ηγεμονικές δυνάμεις κατέχουν πυρηνική ισχύ, τουτέστιν είναι αδύνατο να πολεμήσουν μεταξύ τους, εκτός και εάν αποφασίσουν να αυτοκτονήσουν, το «γρασίδι» πάνω στο οποίο παλεύουν ή συναλλάσσονται δεν μπορεί παρά να είναι οι περιφέρειες του πλανήτη.
Επιπρόσθετα, ενώ πλανητική σταθερότητα σημαίνει πλανητική ισορροπία δυνάμεων, λόγω διλημμάτων ασφαλείας (Θουκυδίδης), όσο διεισδύουμε βαθύτερα στον 21ο αιώνα οι αντιπαραθέσεις συνεχίζονται και εντείνονται ακατάπαυστα. Σκοπός κάθε ηγεμονικής δύναμης είναι η ευνοϊκή γι’ αυτή κατανομή ισχύος, η κατάκτηση γεωπολιτικών ερεισμάτων και ο έλεγχο πλουτοπαραγωγικών πόρων.
Ήττες χωρίς διαπραγμάτευση
Λιγότερο ισχυρά κράτη όπως η Ελλάδα, βέβαια, έπρεπε ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 να αντιληφθούν τα επερχόμενα και να μεριμνήσουν:
-
Πρώτον, να δυναμώσουν το κράτος τους.
-
Δεύτερον, να διαφυλάξουν την φιλοπατρία των πολιτών ως κόρη οφθαλμού και ως προϋπόθεση κοινωνικοπολιτικής συνοχής.
-
Τρίτον, να παλέψουν για ισχυρή περιφερειακή θέση και ρόλο.
-
Τέταρτον, να αποκρούσουν αξιόπιστα τις αναθεωρητικές απειλές.
-
Πέμπτον, να φροντίσουν να εφαρμοστούν οι πρόνοιες του διεθνούς δικαίου για την επικράτειά τους.
-
Έκτον, να επιτύχουν ισορροπία συμφερόντων στις συναλλαγές εντός των συμμαχιών τους («patron-client relations»: εξισορροπημένες-συμμετρικές σχέσεις και συναλλαγές).