Από Σάββας Δ. Βλάσσης

Ενώ σχεδόν άπαντες που αναφέρονται στην ανάγκη του Πολεμικού Ναυτικού για νέες φρεγάτες, μιλάνε για την Γαλλία και την προτεινόμενη BELH@RRA, οι Αμερικανοί πιο αθόρυβα, είναι και αυτοί στο παιχνίδι. Όπως αποκαλύψαμε στο ΔΟΥΡΕΙΟΣ ΙΠΠΟΣ ALMANAC 2017-2018 τον περασμένο Μάρτιο, η αμερικανική Lockheed Martin έχει ήδη καταθέσει πρόταση για το ελληνικό πρόγραμμα.

Εχθές 6 Αυγούστου, στο γραφείο του ΥΕΘΑ Ν. Παναγιωτόπουλου και του Α/ΓΕΝ, ελήφθη επιστολή τηςLockheed Martin, με την οποία η εταιρεία γνωρίζει ότι το ελληνικό πρόγραμμα μπορεί να χρηματοδοτηθεί στο πλαίσιο Στρατιωτικής Πωλήσεως Αλλοδαπής (FMS) και ζητεί συνάντηση των δύο μερών για περαιτέρω επαφές.

Η πρόταση της αμερικανικής εταιρείας, αφορά το Πλοίο Επακτίου Μάχης (Littoral Combat Ship) που έχει τεθεί σε υπηρεσία με το Ναυτικό των ΗΠΑ, ως κλάση FREEDOM. Βεβαίως η συγκεκριμένη κλάση σε αμερικανική υπηρεσία είναι μία μονάδα επιφανείας με υποβαθμισμένο οπλισμό για την κατηγορία μεγέθους, επειδή η αρχική αντίληψη ήταν ότι επρόκειτο για μια φθηνή φρεγάτα προς αντιμετώπιση απειλών κυρίως από μικρά πολεμικά, που αναμένεται να δρουν σε παράκτιο περιβάλλον και όχι ανοικτό ωκεανό. Οι φρεγάτες αυτές θα προηγούνται των μεγαλύτερων φιλίων μονάδων, ακριβώς για να αντιμετωπίσουν τις όποιες απειλές και να μειωθούν οι κίνδυνοι για την κύρια δύναμη κρούσεως.

Ασφαλώς αυτό δεν ενδιαφέρει το Πολεμικό Ναυτικό και γι’ αυτό η Lockheed Martin προτείνει μια πιο βαριά εξοπλισμένη διαμόρφωση, που θα ανταποκρίνεται καλύτερα στις ελληνικές ανάγκες. Η βάση λοιπόν που προσφέρεται, είναι η έκδοση Μονάδος Μάχης Πολλαπλών Αποστολών (Multi–Mission Surface Combatant) όπως διαμορφώθηκε για τις ανάγκες της Σαουδικής Αραβίας, η οποία παρήγγειλε 4 τέτοια πολεμικά.

Το MMSC είναι μεγαλύτερου εκτοπίσματος σε σχέση με την κλάση FREEDOM -περί τους 4.000 τόννους- και κατά 3 μέτρα μεγαλύτερου μήκους, συνολικώς 118 μέτρα, επειδή φέρει επιπλέον εξοπλισμό προκειμένου να δύναται να εκτελέσει τόσο αποστολές Ανθυποβρυχιακού Πολέμου (ASW) όσο και Αντιαεροπορικού Πολέμου (AAW). Η φρεγάτα φέρει Σύστημα Διαχειρίσεως Μάχης COMBATSS-21 της Lockheed Martin, ραντάρ επιτηρήσεως και προσκτήσεως στόχων TRS-4D τύπου AESA της γερμανικής Hensoldt (πρώην Airbus D&S) και ρυμουλκούμενο σόναρ, κατά πληροφορίες τύπου Thales CAPTAS.

Η Lockheed Martin έχει παρουσιάσει ήδη στο Πολεμικό Ναυτικό, από τις αρχές του 2019, την πρότασή της για την LCS/MMSC ωστόσο, οι τελικές αποφάσεις των Σαουδαράβων τροποποίησαν την συζητούμενη σύνθεση οπλισμού. Ως εκ τούτου, ενώ είχαν ενδιαφερθεί για την εγκατάσταση δύο Συστημάτων Καθέτου Εκτοξεύσεως Mk41 των 8 κυψελών πυραύλων, τελικώς περιορίσθηκαν σε ένα μόνο πίσω από το πλωριό πυροβόλο και μόνο για πυραύλους RIM-162 ESSM. Επιπλέον, αντί του πυροβόλου 76 mm στην πλώρη, προτίμησαν αυτό των 57 mm, που φέρεται σε αμερικανική υπηρεσία.

Κατά τα άλλα, περιλαμβάνονται 8 πύραυλοι επιφανείας – επιφανείας Harpoon, σύστημα εγγύς προστασίας SeaRAM και δύο σταθεροποιημένοι τηλεχειριζόμενοι σταθμοί οπλισμού Nexter Narwhal με πυροβόλο 20 mm.

Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι επάνω σε αυτή την πλατφόρμα, μπορεί να «χτισθεί» μια έκδοση που καλύπτει τις ανάγκες του Πολεμικού Ναυτικού, με περιορισμένες παρεμβάσεις, προκειμένου να μην επιβαρυνθεί το συνολικό κόστος. Ωστόσο, οι Έλληνες αξιωματικοί θέτουν τα δικά τους ζητήματα, αντιρρήσεις και προτιμήσεις. Επί παραδείγματι, ενώ το πολεμικό έχει δυνατότητα μέγιστης ταχύτητος 30 κόμβων, παρουσιάζουν ως θεμιτή τους 27, μια σαφής ένδειξη συμβιβασμού λόγω των προηγουμένων πολιτικών πιέσεων, προκειμένου οι γαλλικές FREMM και τώρα οι ΒELH@RRA (που επιτυγχάνουν 27 κόμβους) να «καλύπτουν» τις απαιτήσεις. Άλλο σημείο είναι το πλήρωμα, στο οποίο το Πολεμικό Ναυτικό απαιτεί σύνολο 130 ατόμων ενώ ο κατασκευαστής τονίζει ότι αυτό μπορεί να περιορισθεί και στα 100 περίπου άτομα.

Τρία όμως είναι τα σημεία στα οποία εγείρονται ισχυρές επιφυλάξεις.

• Το βασικό είναι η απουσία σταθερού σόναρ τρόπιδας. Το αμερικανικό πολεμικό περιορίζεται σε ποντιζόμενο και συρόμενο σύστημα σόναρ. Βεβαίως, η ανθυποβρυχιακή έρευνα προϋποθέτει δραστική μείωση της ταχύτητος πλεύσεως και πορεία χωρίς μεταβολές, πράγμα που εκθέτει σοβαρά τα πολεμικά σε επιθέσεις υποβρυχίων. Από την άλλη, εφόσον το Πολεμικό Ναυτικό θέτει ως προτεραιότητα την απαίτηση AAW, η έλλειψη σταθερού σόναρ, μπορεί να δικαιολογηθεί, περιορίζοντας και το κόστος.

• Δεύτερο σημείο, είναι το προωστήριο σκεύος, που δεν περιλαμβάνει συμβατική διάταξη προπελών αλλά hydrojet. Δεν είναι τόσο το θέμα της αξιοπιστίας λειτουργίας, όσο η απαίτηση για πολύ πιο τακτικούς καθαρισμούς, τουλάχιστον μια φορά ανά έτος, διότι η διάταξη εξαγωγών του hydrojet είναι πιο επιρρεπής σε βλάβες από στρείδια και μικροοργανισμούς που κολλάνε στα ύφαλα.

• Το τρίτο σημείο, είναι ότι το κύριο αντιαεροπορικό όπλο περιορίζεται στον SM-2MR και όχι στο ER, λόγω επιδόσεων του TRS-4D. Βεβαίως, βεληνεκές της τάξεως των 60-70 ν.μ. είναι απολύτως ικανοποιητικό για Αεράμυνα Περιοχής και συμπίπτει με την επίδοση του γαλλικού Aster, συνεπώς δεν υφίσταται σημαντική διαφοροποίηση. Στο σημείο αυτό, οι Αμερικανοί προτείνουν και την διαδικασία της Ικανότητας Συνεργατικής Εμπλοκής (CEC) μέσω συνεργασίας  με ΑΣΕΠΕ.

Προφανώς τα δύο πρώτα, είναι πράγματα που μπορούν να αλλάξουν εφόσον το ζητήσει ο πελάτης, επιβαρύνοντας όμως το συνολικό κόστος με έξοδα ανάπτυξης. Το ίδιο ισχύει και για το κύριο ραντάρ, αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα, διότι απαιτείται μεγαλύτερο μήκος πλοίου.

Συνολικώς, η αμερικανική πρόταση παρουσιάζει μικρότερο κόστος, με αποδεκτό θα μπορούσαμε να πούμε βαθμό συμβιβασμών από πλευράς επιχειρησιακών ικανοτήτων, οι οποίες σε κάθε περίπτωση θα είναι τρομακτικά αναβαθμισμένες σε σχέση με σήμερα, ως προς την ικανότητα AAW. Τα αμερικανικά όπλα είναι πιο φθηνά σε κόστος προμήθειας και συντηρήσεως ενώ το «στρατηγικό όπλο» των Αμερικανών σε σχέση με τους Γάλλους, είναι η δυνατότητα χρηματοδοτήσεως με FMS.

Θα λέγαμε ότι, ενόψει των συνομιλιών με τις ΗΠΑ για μια νέα συμφωνία που θα αφορά την Σούδα, η ελληνική πλευρά μπορεί άνετα να επιδιώξει δωρεάν βοήθεια ακριβώς για την χρηματοδότηση ενός προγράμματος νέων φρεγατών.

Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινισθεί ότι οι επαφές τόσο με τους Αμερικανούς όσο και με τους Γάλλους, δεν ενέχουν με κανέναν τρόπο οποιαδήποτε δέσμευση από ελληνικής πλευράς. Είναι ακόμη σε διερευνητικό στάδιο. Αυτό τονίζεται, επειδή η εικόνα που επικρατεί στην Ελλάδα εσφαλμένως, είναι ότι περίπου το πρόγραμμα «έχει κλείσει» με την Γαλλία. Βεβαίως οι Γάλλοι έχουν κινηθεί ταχέως, διότι ξέρουν πολύ καλά ότι ο χρόνος περνά εις βάρος τους και έχουν επιδείξει μεγάλο ενδιαφέρον να ανταποκριθούν στην ελληνική απαίτηση για κατά το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας.

Συνοπτικώς, ως προς δύο πολύ σοβαρά σημεία, η αμερικανική πρόταση είναι πιο ελκυστική: πρώτον, υφίσταται «μηχανισμός» χρηματοδοτήσεως ενώ, σε αντίθεση πάλι με την γενική αίσθηση που επικρατεί, εάν ένα από τα δύο πολεμικά που προτείνονται είναι, κατά το κοινώς λεγόμενο, «στα χαρτιά», αυτό είναι το γαλλικό.