Με διαφορά λίγων εβδομάδων από την πρώτη πτήση του εκσυγχρονισμένου τουρκικού Phantom, αεροσκάφος που ήδη παραδόθηκε στην ΤΗΚ, η «Π&Δ» βρέθηκε στη Γερμανία, στις εγκαταστάσεις της DASA στο Manching για να γνωρίσει από κοντά την πρόοδο στο αντίστοιχο ελληνικό πρόγραμμα, λίγες μόνο ημέρες πριν το «πρωτότυπο» αεροπλάνο βρεθεί για πρώτη φορά στον αέρα.

Του Φαίδωνα Γ. Καραϊωσηφίδη 

Το «01523» ήταν ένα από τα F-4E της πρώτης παρτίδας της παραγγελίας, που έφτασε στην Ελλάδα το 1975. Η επιλογή του ως το «πρωτότυπο» του προγράμματος εκσυγχρονισμού των ελληνικών «Φάντομ» υπήρξε μάλλον τυχαία, αφού συνέπεσε με την αποδέσμευση του αεροπλάνου στα πλαίσια προγραμματισμένης εργοστασιακής συντήρησης. Η έλευσή του όμως στη Γερμανία τον Οκτώβριο του 1997 σηματοδότησε την έναρξη ενός από τα σημαντικότερα προγράμματα, που ανέλαβε όχι μόνο η ελληνική πολεμική αεροπορία αλλά και η ελληνική πολεμική βιομηχανία.

Όλοι οι προκάτοχοι των F-4 σε ελληνική υπηρεσία τερμάτισαν την καριέρα τους, όταν ξεπεράστηκαν επιχειρησιακά ή ολοκλήρωσαν τον κύκλο της επιχειρησιακής ζωής τους. Τα F-4E βέβαια ήταν τα πρώτα μαχητικά της ΠΑ, που αποκτήθηκαν με εθνικές πιστώσεις αλλά και από τα μοναδικά δείγματα αεροσκαφών της κατηγορίας, που πήραν παράταση της προσφοράς τους μέσα από προγράμματα εκσυγχρονισμού σε τόσο πολλές αεροπορίες.

Το ελληνικό Phantom 

Την ημέρα της επίσκεψής μας, το F-4E AUP βρισκόταν πλέον στα τελευταία στάδια της επανασυναρμολόγησής του, έχοντας φυσικά ενσωματώσει όλα τα υποσυστήματα, που προβλέπει ο εκσυγχρονισμός. Η «Π&Δ» έχει αναφερθεί σε δύο διαφορετικές περιπτώσεις με εκτεταμένα άρθρα στις τεχνικές λεπτομέρειες του προγράμματος και έτσι θεωρούμε ότι η επανάληψή τους εδώ είναι υπερβολή.

Video Player

Η διαδικασία αυτή ξεκίνησε φυσικά από το πρώτο στάδιο, την πλήρη αντικατάσταση των καλωδιώσεων ηλεκτρονικών του αεροσκάφους, που αφενός θα απλοποιήσει τις διαδικασίες συντήρησης –έναν από τους μεγάλους πονοκεφάλους του «Φάντομ»- και αφετέρου θα εγκαταστήσει την υποδομή (παροχές, αρτηρία 1553 κ.ά) για τα νέα συστήματα. Η τοποθέτηση των τελευταίων γίνεται σύμφωνα με το πλάνο, που βασίζεται στο αρχικό γερμανικό σχέδιο των F-4E ICE, εμπειρία που αφαιρεί οποιοδήποτε ρίσκο. Την όλη διαδικασία παρακολουθεί εξαρχής κλιμάκιο της EAB, που θα αποτελέσει και τον πυρήνα του ανθρώπινου δυναμικού, που θα συνεχίσει τις εργασίες στην Ελλάδα. Από τις συζητήσεις μας με παράγοντες της DASΑ διαπιστώσαμε ότι η διαδικασία επαναλαμβάνεται δύο φορές, μία έξω και μία μέσα στο αεροπλάνο.

Η πρώτη γίνεται στο εργαστήριο δοκιμής ηλεκτρονικών, έναν περιορισμένο χώρο, που βρίσκεται δίπλα ακριβώς στο αεροσκάφος. Σ΄ αυτόν υπάρχουν τα κύρια συγκροτήματα σε συνδεσμολογία λειτουργίας, όπου μπορούν να εκτελεστούν όλες οι δοκιμές πριν τοποθετηθούν στο αεροπλάνο. Σ’ ένα μέρος του χώρου, υπήρχαν τοποθετημένα σε ικρίωμα όλα τα νέα όργανα του πιλοτηρίου, αριστερά, της θέσης εμπρός με την μία έγχρωμη MFD, το HUD, τους πίνακες χειρισμού και ορισμένα βασικά όργανα ναυτιλίας και δεξιά της θέσης του ΧΟΣ (Χειριστή Οπλικών Συστημάτων), όπου κυριαρχούν οι δύο MFD.

Video Player

Η διάταξη των οργάνων δεν αντιστοιχεί φυσικά στη θέση τους στο πραγματικό πιλοτήριο, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια πειραματική κατασκευή. Από κάτω βρίσκονται τα χειριστήρια HOTAS για τον πιλότο και ελέγχου ραντάρ για τον ΧΟΣ. Φυσικά πίσω από το ικρίωμα βρίσκονται μερικά από τα υπόλοιπα συστήματα σε απευθείας σύνδεση με υπολογιστή, που παράγει στοιχεία προσομοίωσης.

Σε άλλο χώρο βρισκόταν ένα ολοκληρωμένο σύστημα ραντάρ επίσης σε συνδεσμολογία λειτουργίας και υποδομή προσομοίωσης. Στο εργαστήριο αυτό δοκιμάζεται όχι μόνο η καλή λειτουργία των υποσυστημάτων, πριν τοποθετηθούν στο αεροπλάνο, αλλά ελέγχεται και το λειτουργικό σύστημα που θα υποστηρίξει το εκσυγχρονισμένο αεροσκάφος. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι το «πακέτο» των υποσυστημάτων, που συνθέτουν τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών F-4E, έχει προέλευση αμερικανική (αν και κάποια κατασκευάζονται κατόπιν αδείας στη Γερμανία) και ισραηλινή.

Έτσι, αν και η γερμανική πλευρά είναι υπεύθυνη για την ολοκλήρωση του λογισμικού, μέρος του αναπτύσσεται στο Ισραήλ από την εταιρία Elbit. Το γεγονός αυτό, όπως είναι γνωστό, είχε θορυβήσει αρχικά την ΠΑ, όχι μόνο λόγω της γενικότερης συνεργασίας Τουρκίας-Ισραήλ τα τελευταία χρόνια, αλλά και ειδικότερα, αφού η Elbit είναι επίσης ανάδοχος για το αντίστοιχο τουρκικό πρόγραμμα. Η γερμανική πλευρά, στη διάρκεια της συζήτησής μας, υπήρξε ξεκάθαρη στο θέμα αυτό.

Η «διαρροή» πληροφοριών, που αφορούν τα συστήματα ναυτιλίας, διαχείρισης αποστολής και συνεργασίας υποσυστημάτων δεν μπορεί να αποκλειστεί. Το αποτέλεσμα όμως είναι το ίδιο όπως και για τον άλλο τύπο μαχητικού που διαθέτουν από κοινού η Ελλάδα και η Τουρκία, το F-16. Οι πληροφορίες πάντως αυτές δεν αποτελούν κρίσιμα στοιχεία και σε καμία περίπτωση η κατοχή τους δεν υπονομεύει τη μαχητική ικανότητα των ελληνικών αεροσκαφών. Αυτό είναι τουλάχιστον γεγονός όσο οι πληροφορίες αυτές δεν εμπλέκουν τους αισθητήρες ή τα όπλα του μαχητικού.

Video Player

Σε ό,τι αφορά τους αισθητήρες, η ευαισθησία εστιάζεται στο ραντάρ και το σύστημα αυτοπροστασίας. Το APG-65GY κατασκευάζεται εν μέρει και συναρμολογείται εξ ολοκλήρου στη Γερμανία κατόπιν αδείας από την αμερικανική κατασκευάστρια εταιρία. Σε ό,τι αφορά το λογισμικό λειτουργίας του, η γερμανική πλευρά δεσμεύεται από διεθνείς συμβάσεις στην προστασία του και φυσικά αποκλείει την παραχώρησή του χωρίς αμερικανική άδεια. Η ισραηλινή πλευρά –τουλάχιστον από όσο είναι γνωστό- δεν έχει πρόσβαση στο λογισμικό αυτό, αν και για την ολοκλήρωση του λογισμικού ήταν απαραίτητη η παροχή στοιχείων, που αφορούν τις επιδόσεις του APG-65GY. Οι Γερμανοί πάντως συνομιλητές μας έδειξαν μάλλον έκπληξη από τους φόβους που τους εκφράσαμε, αλλά πάλι είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς ένα πρόβλημα, εκτός και εάν το έχει ζήσει.

Ο άλλος ευαίσθητος τομέας είναι αυτός του συστήματος αυτοπροστασίας. Εδώ δεν υπάρχει ακόμη γερμανική ή άλλη εμπλοκή, δεδομένου ότι η αναβάθμιση του αρχικού συστήματος «DIAS», που είναι εγκατεστημένο σε μερικά από τα ελληνικά F-4E, δεν προβλέπεται από τη σύμβαση του 1997. Η ηγεσία της ΠΑ έχει επισημάνει την αδυναμία αυτή, όπου εάν ακολουθηθεί η ολέθρια πρακτική με τα F-16 (σχεδόν μια δεκαετία χωρίς εγκατεστημένο σύστημα) το πρόγραμμα θα απομειωθεί εντελώς από τα επιχειρησιακά οφέλη, που στοχεύει να προσφέρει στην ελληνική αεροπορία.

Εξετάζονται έτσι διάφορες λύσεις. Μία είναι η αναβάθμιση του υπάρχοντος εξοπλισμού με τη συμπλήρωσή του και με νεότερα στοιχεία από το πρόγραμμα ASPIS. Δεδομένου μάλιστα ότι κάποια αεροσκάφη θα χρησιμοποιηθούν στο ρόλο της αεράμυνας και κάποια για κρούση, τα πρώτα θα μπορούσαν να περιοριστούν μόνο σε εξοπλισμό RWR, ενώ τα δεύτερα θα διαθέτουν και παρεμβολέα. Η άλλη λύση αφορά την εγκατάσταση ενός νέου έτοιμου (off the shelf) συστήματος. H γερμανική πλευρά έχει προτείνει την υιοθέτηση ενός συστήματος ήδη εν χρήσει από την Luftwaffe, που μελλοντικά θα περιλαμβάνει και MAW (Missile Approach Warner) όσο και προηγμένο συρόμενο σύστημα δολωμάτων (towed decoy) όπως αυτό αναπτύσσεται για τα Tronado/Eurofighter.  πηγη