Η ελληνική απάντηση στην τουρκική διπλωματική προέλαση στην περιοχή της Μεσογείου, συνεπικουρούμενη, όπως συνήθως συμβαίνει, από την -όποια- ισχύ των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη. Με έμφαση τη διπλωματική δραστηριοποίηση σε όλα τα μέτωπα και την επίδειξη ετοιμότητας από την πλευρά των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, η Αθήνα επιχειρεί να χτίσει τείχος προστασίας έναντι της επίθεσης που εξαπολύει η Άγκυρα στα νόμιμα βάσει διεθνούς δικαίου, ελληνικά συμφέροντα.

Γράφει ο Ζαχαρίας Β. Μίχας*

Η έμφαση που δίνει η ελληνική πλευρά στις σχέσεις με τις αραβικές χώρες που αισθάνονται άμεση απειλή και εμφανώς κινούνται με στόχο την ανάσχεση την τουρκικής ηγεμονικής φρενίτιδας, είναι ορθή και αναπτύχθηκε με καθυστέρηση. Ωστόσο, για μια ακόμη φορά, στην προσπάθειά της να προωθήσει το μήνυμα που επιθυμεί με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, η ελληνική πλευρά δεν αποφεύγει τις υπερβολές.

Ένα παράδειγμα ήταν η χθεσινοβραδινή επίσκεψη του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Παναγιωτόπουλου στο ελικοπτεροφόρο “Dixmude”, συνοδευόμενος από αρχηγούς στρατιωτικών Επιτελείων. Είναι ασφαλώς κατανοητή η επιθυμία του ΥΕΘΑ να στείλει ηχηρό μήνυμα που αφορά στη θερμή συμμαχική σχέση Ελλάδας και Γαλλίας, ιδίως σε μια εποχή που παρατηρείται κοινότητα συμφερόντων στην περιοχή, βασική προϋπόθεση για να γίνει πιστευτή μια στρατηγική συνεργασία.

Ειδικές συγκυρίες απαιτούν ειδικούς χειρισμούς. Ωστόσο, σε γαλλικά λιμάνια έχουν καταπλεύσει πολλές φορές ελληνικά πολεμικά πλοία, τα οποία ουδέποτε έτυχαν επίσκεψης από τόσο υψηλόβαθμη γαλλική αντιπροσωπεία. Επίσης, για να θυμηθούμε μόνο το πιο πρόσφατο παράδειγμα, όταν επισκέφθηκε τον Πειραιά ρωσικό καταδρομικό, η ελληνική εκπροσώπηση εξαντλήθηκε, αν δεν μας απατά η μνήμη μας, σε επίπεδο… συνταγματάρχη.

Και αυτή η επιλογή, προφανώς στόχο είχε να διαμηνύσει κάτι, ή να αποφύγει την άσκηση κριτικής από μία πλευρά. Ήταν όμως αυτό συμβατό με τα συμφέροντα της χώρας,  όπως αυτά που διακυβεύονται στη σημερινή συγκυρία που είναι ανοικτό το θέμα της Λιβύης;

Μήπως όμως, εάν αντί “σνομπαρίσματος” διά της εκπροσώπησης σε τόσο χαμηλό επίπεδο είχε επιλεγεί η επίσκεψη-εκπροσώπηση της Ελλάδας π.χ. από την ηγεσία του Στόλου, θα είχε λάβει -ανέξοδα επί της ουσίας- θετικό μήνυμα η ρωσική πλευρά, αφήνοντας ανοικτούς διαύλους συνεννόησης για το θέμα της Λιβύης;

Η ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥΣ

Η έλευση στην Ελλάδα τόσο του ελικοπτεροφόρου “Dixmude” και του αεροπλανοφόρου “Charles de Gaulle” είναι αναμφισβήτητα μια θετική εξέλιξη για τη διμερή αμυντική συνεργασία. Η υπερβολή όμως στις αντιδράσεις, αφενός προκαλεί υπερβολικές προσδοκίες, οι οποίες κινδυνεύουν να διαψευσθούν πλήττοντας τη δημόσια εικόνα της αμυντικής συμμαχίας και αφετέρου βλάπτει την ελληνική διαπραγματευτική θέση στο επίπεδο των εξοπλισμών…

Αληθεύει ή όχι ότι το πρόβλημα των μαχητικών αεροσκαφών Mirage επιλύθηκε με σχεδόν συνοπτικές διαδικασίες, όταν η ελληνική πλευρά δήλωσε προς τη γαλλική ότι το θεωρεί προϋπόθεση για τη συνέχιση των συζητήσεων για την ελληνική συμμετοχή στο ναυπηγικό πρόγραμμα των “ψηφιακών” φρεγατών “Belh@rra”;

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα επισκεφθεί το Παρίσι σε μια εξ ορισμού σώφρονα διπλωματική πρωτοβουλία δεδομένων των συνθηκών. Όλα τα ρεπορτάζ επιμένουν ότι βασικό θέμα στην ατζέντα θα είναι και αυτό των φρεγατών. Εάν αληθεύουν οι πληροφορίες που τοποθετούν το κόστος καθεμιάς στο 1,2 δισ. ευρώ μαζί με τα όπλα και μια συμφωνία υποστήριξης για μερικά έτη, μήπως η συμφωνία παραείναι “αλμυρή” για να περιγράψει αποκλειστικά μια εξοπλιστική συμφωνία;

Με αυτά τα χρήματα η Τουρκία ρίχνει τρία “εθνικά πλοία” (Milgem) στο νερό μαζί με τον βασικό οπλισμό τους… Με γνώμονα αμιγώς την οικονομική οπτική χωρίς την όποια επιρροή της αποκαλούμενης ως “εξοπλιστικής διπλωματίας”, το ελληνικό Ναυτικό θα μπορούσε να αποκτήσει -συντομότερα- δύο σύγχρονα πολεμικά πλοία, βαριά οπλισμένα. Αναφορές σε συγκεκριμένες εναλλακτικές δεν έχουν νόημα, καθώς δεν είναι αυτός ο σκοπός του σχολίου.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΕΧΕΙ ΕΙΔΙΚΟ ΒΑΡΟΣ…

Η προστιθέμενη αξία της ελληνικής συμμετοχής στο γαλλικό πρόγραμμα είναι τεράστια. Πέραν της οικονομικής παραμέτρου που είναι κομβικής σημασίας για τη γαλλική ναυπηγική βιομηχανία, η διαφήμιση από τη συμμετοχή μιας ναυτικής χώρας με μεγάλη παράδοση στο Πολεμικό Ναυτικό όπως η Ελλάδα, θα αποτελέσει ισχυρότατο γαλλικό όπλο στην προσπάθεια προώθησης του νέου προϊόντος. Πώς αποτιμάται άραγε στη συνολική ελληνική δαπάνη και πόσο βαραίνει στην ερμηνεία της γαλλικής “επίθεσης φιλίας”;

Κατά συνέπεια, εάν τα ανωτέρω ισχύουν, όχι μόνο η οικονομική θυσία στην οποία θα υποβληθεί ο Έλληνας φορολογούμενος θα είναι εξαιρετικά μεγάλη, αλλά και δεν “αντισταθμίζεται” με βάση όσα είναι γνωστά, η προστιθέμενη αξία της ελληνικής συμμετοχής. Εάν υπάρχει κάποια συμφωνία αμυντικής συνδρομής π.χ. σε περίπτωση τουρκικών παρεμβολών είτε στην κυπριακή ΑΟΖ είτε νοτίως της Κρήτης, τότε ασφαλώς υποχωρούν σημαντικά οι ενστάσεις. Υπάρχει όμως ή θα περιοριστούμε σε ήσσονος σημασίας απλές ρητορικές δεσμεύσεις;

Οι μεγάλες γαλλικές ναυτικές μονάδες φέρονται ότι με την ολοκλήρωση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα, θα συνεχίσουν για την Ανατολική Μεσόγειο, στην περιοχή της Κύπρου. Την ομάδα μάχης του γαλλικού αεροπλανοφόρου συνοδεύουν πλοία συμμαχικών χωρών, της ελληνικής φρεγάτας “Σπέτσαι” συμπεριλαμβανομένης. Όμως, εκπαιδευτικές δραστηριότητες διεξάγονται και με το τουρκικό Ναυτικό, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Είναι προφανές ότι απόλυτη προτεραιότητα της Συμμαχίας παραμένει η αποφυγή σύγκρουσης με την Τουρκία και η σε χαμηλούς τόνους ρητορική καταδίκη των προκλητικών της συμπεριφορών. Αυτό είναι λογικό. Συμβατό είναι όμως με την ελληνική προσπάθεια να δώσει μια διάσταση της συμμαχίας με τη Γαλλία, που παρότι μας συμφέρει και αγωνιζόμαστε να υπάρξει, δεν υπάρχει ακόμα;

Ελπίζουμε ειλικρινά, οι εξελίξεις των επομένων ημερών από τη συνάντηση Μακρόν-Μητσοτάκη να διαψεύσουν τις ανησυχίες αυτές πανηγυρικά. Στόχος της αναφοράς είναι αφενός να προσγειώσει και να προφυλάξει από τους κινδύνους που κρύβει η καλλιέργεια υπερβολικών προσδοκιών και αφετέρου να θυμίσουμε, ότι εν μέσω διαπραγμάτευσης, καλό θα ήταν να αποφεύγονται ακραίες εκδηλώσεις, είτε ευαρέσκειας είτε δυσαρέσκειας…

*Ο Ζαχαρίας Β. Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ / ISDA)