Η άποψη που ο υπογράφων εξέφρασε σε προηγούμενο άρθρο του στοSLpress αναφορικά με τη διεθνή τάση που υπάρχει σήμερα για την de facto μετατροπή των παρακτίων υδάτων σε χώρο άτυπης εθνικής κυριαρχίας αντιμετωπίστηκε, όπως ήταν αναμενόμενο, με έντονο σκεπτικισμό από όσους αντιλαμβάνονται το Δίκαιο της Θάλασσας ως κάτι στατικό και αναλλοίωτο. Ωσάν να είχε παραδοθεί από τον Θεό στους ανθρώπους, σαν τις δέκα εντολές και έκτοτε δεν αλλάζει.

Όμως, το Δίκαιο της Θάλασσας είναι ένα δυναμικό μέγεθος που λαμβάνει υπόσταση ανάλογα με την ευρύτερη γεωπολιτική πραγματικότητα μέσα στην οποία λειτουργεί. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να θυμηθούμε ότι η νομική βάση της ίδιας της έννοιας των χωρικών υδάτων είναι η στρατιωτική ισχύς. Συγκεκριμένα, η αντίληψη των χωρικών υδάτων διαμορφώθηκε με βάση τον λεγόμενο «κανόνα βολής του πυροβόλου» (cannon shot rule) και στην αρχή ήταν τρία ναυτικά μίλια.

Το συγκεκριμένο νούμερο προέκυψε από το γεγονός πως εκείνη την εποχή θεωρείτο ότι αυτό ήταν το αποτελεσματικό βεληνεκές του χερσαίου πυροβολικού εναντίον θαλάσσιων στόχων. Σε πολύ γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι το εύρος των χωρικών υδάτων διαμορφώθηκε με βάση το κατά πόσον χερσαία οπλικά συστήματα μπορούσαν να ασκήσουν αποφασιστική προβολή ισχύος στη θάλασσα. Εν συνεχεία, οι ικανότητες των πυροβόλων βελτιώθηκαν και τα όρια των χωρικών υδάτων αυξήθηκαν στα έξι και αργότερα στα δώδεκα ναυτικά μίλια. Όμως, αυτό το νούμερο βρίσκεται πλέον σε δραματική δυσαρμονία με τη σύγχρονη στρατιωτική πραγματικότητα.

Το εύρος των χωρικών υδάτων

Αναλυτικότερα, τα τελευταία χρόνια οι μεγάλες ευρασιατικές δυνάμεις, με προεξάρχουσα την Κίνα, έχουν προχωρήσει στην ανάπτυξη χερσαίων πλεγμάτων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2/AD). Τα τελευταία, χρησιμοποιώντας εξελιγμένα έκδοχα όπλων πυροβολικού, όπως βαλλιστικούς πυραύλους ή ρουκέτες μεγάλου βεληνεκούς, εξειδικευμένων να εντοπίζουν και να προσβάλλουν πολεμικά πλοία, ασκούν αποφασιστική προβολή ισχύος σε βάθος πολλών εκατοντάδων (αν όχι χιλιάδων) χλμ από τις ακτές.

Παρόμοιες ικανότητες αποκτά και ο στρατός των ΗΠΑ (US Army), ο οποίος με την αντίληψη των διαχωρικών πυρών (Cross Domain Fires), –που με τη σειρά της αποτελεί μέρος της ευρύτερης πολεμικής μεθοδολογίας της πολυχωρικής μάχης (Multi Domain Battle/MDB)–, αναπτύσσει συστήματα πυροβολικού ικανά να ασκήσουν αποφασιστική προβολή ισχύος από τη στεριά προς τη θάλασσα σε εύρος πολλών εκατοντάδων χλμ.

Με άλλα λόγια, η νομική βάση των χωρικών υδάτων, δηλαδή οι ικανότητες των χερσαίων οπλικών συστημάτων να ασκούν προβολή ισχύος στη θάλασσα, έχει μεταβληθεί κατά πολύ τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα, η αλλαγή αυτή δεν είναι μόνον ποσοτική αλλά και ποιοτική. Δηλαδή, δεν έχει μόνον αυξηθεί δραματικά το βεληνεκές των χερσαίων συστημάτων πυροβολικού αλλά και η αποτελεσματικότητά τους.

Στο παρελθόν τα πολεμικά πλοία μπορούσαν να μονομαχήσουν με το χερσαίο πυροβολικό ακόμη και πολύ κοντά στις ακτές. Ωστόσο, σήμερα ακόμη και οι πιο ισχυρές ναυτικές δυνάμεις, όπως είναι οι ομάδες μάχης των αμερικανικών αεροπλανοφόρων (CCG), μειονεκτούν εμφανώς έναντι ισχυρών πλεγμάτων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής σε αποστάσεις πολλών εκατοντάδων χλμ από τις ακτές.

Άρα, ο «κανόνας βολής πυροβόλου» θέτει νέα δεδομένα όχι μόνον ως προς το εύρος των χωρικών υδάτων αλλά και ως προς την ενίσχυση της εθνικής κυριαρχίας επί αυτών. Με άλλα λόγια, αν η υπεροχή του χερσαίου πυροβολικού επί της ναυτικής ισχύος είναι αναντίρρητη, τότε τα χωρικά ύδατα μετατρέπονται σε προέκταση της στεριάς προς τη θάλασσα, σε «γαλάζιο εθνικό έδαφος». Το εύρος τους πλέον δεν είναι τα δώδεκα ναυτικά μίλια αλλά πολύ περισσότερο. Αυτή η δυνάμει αλλαγή προκύπτει με βάση τον «υπαρξιακό πυρήνα» της ίδιας της νομικής υπόστασης των χωρικών υδάτων, τον «κανόνα βολής του πυροβόλου».

Θετική εξέλιξη για Ελλάδα στο Αιγαίο

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι αυτή είναι, καταρχάς, μια άκρως θετική εξέλιξη για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, η αρχιπελαγική δομή του Αιγαίου προσφέρει στη χώρα μας μια αδιαίρετη ενότητα στεριάς και θάλασσας, η οποία μετατρέπει το Αιγαίο σε ελληνική λίμνη. Όμως, αυτό θα συμβεί μόνο όταν η Ελλάδα αποδεχθεί να λειτουργήσει με βάση αυτήν τη νέα πραγματικότητα.

Αντιθέτως, αν επιμείνει στη σημερινή της «στρατηγική» να αρνείται να ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, για να μην «τσιγκλίσει» την Τουρκία, τότε, εμμέσως πλην σαφώς, κινδυνεύει να εμφανιστεί ότι αποδέχεται «ασαφή» κυριαρχία και επί του εδάφους των νησιών της.

Από πλευράς της η Τουρκία δείχνει πολύ πιο εναρμονισμένη από ό,τι η Ελλάδα με τις διεθνείς εξελίξεις, εξού και το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας. Όμως, η Άγκυρα γνωρίζει ότι η πολιτική γεωγραφία στο Αιγαίο δεν τη βολεύει και γι΄αυτό επιθυμεί να την αλλάξει. Δεν θέλει να βρεθεί «εγκλωβισμένη» μέσα σε χώρο ενοποιημένης «θαλασσοχερσαίας» ελληνικής εθνικής κυριαρχίας. Γι΄αυτό «οφείλει» να αμφισβητήσει ολοκληρωτικά και απόλυτα την ελληνική εθνική υπόσταση.

Δεν θέλει συμβιβασμό η Τουρκία

Η συγκεκριμένη εξέλιξη, φυσικά, καθιστά επικίνδυνα ανεδαφικές τις όποιες αντιλήψεις περί «συμβιβασμού» με την Τουρκία και καταφυγής στη διεθνή διαιτησία. Ο λόγος είναι πως η Τουρκία δεν θέλει συμβιβασμό, αφού στρατηγικός της στόχος είναι η μετατροπή του Αιγαίου και μεγάλου μέρους της Ανατολικής Μεσογείου σε γεωπολιτική «επιχωμάτωση», σε προέκταση της τουρκικής στεριάς προς τη θάλασσα.

Στην πορεία του αυτή ο τουρκικός οδοστρωτήρας βρίσκει το εμπόδιο των ελληνικών νησιών, τα οποία μετατρέπονται στον πυρήνα μιας αδιαίρετης θαλασσοχερσαίας ενότητας. Άρα, η Άγκυρα πρέπει να τα μετατρέψει σε χώρο ασαφούς κυριαρχίας, αν όχι να τα απορροφήσει πλήρως, για να επιτύχει τις γεωπολιτικές της στοχεύσεις.

Σε κάθε περίπτωση, το ελληνικό σύστημα άσκησης εξωτερικής πολιτικής θα πρέπει να αντιληφθεί ότι η χώρα μας λειτουργεί μέσα σε ένα ενιαίο και αδιαίρετο διεθνές σύστημα, το οποίο βρίσκεται σε φάση βίαιης μετεξέλιξης. Παράλληλα, το ελληνικό σύστημα είναι ανάγκη να αντιληφθεί ότι το Δίκαιο της Θάλασσας είναι ένα δυναμικό και όχι στατικό μέγεθος.

Ένα μέγεθος που εξελίσσεται και μεταλλάσσεται ανάλογα με τα διεθνή γεωπολιτικά δρώμενα, έστω και αν αυτά συμβαίνουν σε τόπους μακρινούς και δεν αποτυπώνονται (ακόμη) στο γράμμα του νόμου. Ωστόσο, τα δρώμενα αυτά προκύπτουν από ζυμώσεις στην υπαρξιακή βάση του Δικαίου της Θάλασσας, που είναι ο ανταγωνισμός της χερσαίας στρατιωτικής ισχύος με τη θαλάσσια. πηγη