Σε ανακοίνωσή του το ολλανδικό υπουργείο Αμύνης επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του να αντικαταστήσει τις φρεγάτες κλάσης ‘Karel Doorman’ (κλάση ‘Μ’) του ολλανδικού βασιλικού πολεμικού ναυτικού (Koninklijke Marine) και του βελγικού ναυτικού (Composante Μarine).

Οι μελλοντικές φρεγάτες θα έχουν ικανότητες μάχης γενικής χρήσης με έμφαση στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο ενσωματώνοντας τορπίλες νέας τεχνολογίας και το προηγμένο ελικόπτερο NH90 NFH.

Σχέδια της νέας φρεγάτας, αριστερά: το σχέδιο που δημοσιεύθηκε το 2019 και δεξιά το πρόσφατο σχέδιο. Οι σχεδιαστικές αλλαγές εμφανίζονται στο ιστίο, στη γέφυρα και αλλού (πηγή: Ολλανδικό υπουργείο Αμύνης)

Η παραπάνω ανακοίνωση κοινοποιήθηκε στα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων της Ολλανδίας σε προγραμματική σύσκεψη για την πορεία των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Στην επιστολή γίνεται λόγος για τις ικανότητες της νέας φρεγάτας ως πλοίου που θα είναι ικανό να αναπτύσσεται σε κάθε μέρος του κόσμου, παρέχοντας προστασία στο ίδιο και στα πλοία του περιβάλλοντός του πέραν των ανθυποβρυχιακών ικανοτήτων ενώ θα μπορεί να λάβει μέρος σε κάθε αποστολή ασφαλείας ή παροχής βοήθειας.

“Συναντήσαμε πολλά προβλήματα στην πορεία καθώς ο προσεκτικός υπολογισμός του σχεδιασμού, του κόστους και του χρονοδιαγράμματος αποδείχθηκαν πολύ πιο δύσκολα από ότι περιμέναμε και ο χρόνος που απαιτήθηκε τελικά ήταν περισσότερος”, ανακοινώθηκε. “Αν σε αυτά προσθέσουμε και τις προετοιμασίες για το Πλοίο Υποστήριξης Μάχης, ο φόρτος εργασίας που συσσωρεύτηκε ήταν τόσος που έπρεπε να τεθούν προτεραιότητες μεταξύ των δύο σχεδιάσεων. Και σε αυτό το σημείο το Πλοίο Υποστήριξης Μάχης έχει μεγαλύτερη σημασία για εμάς”, είπε στην ανακοίνωσή του το ολλανδικό υπουργείο Αμύνης.

Θυμίζουμε πως το συμβόλαιο για τη ναυπήγηση του Π.Υ.Μ. για το Ολλανδικό Ναυτικό, το HNLMS Den Helder, υπεγράφη τον Φεβρουάριο. Η νέα φρεγάτα, πάλι, που προορίζεται να αντικαταστήσει την κλάση ‘Μ’ σε Ολλανδική και Βελγική υπηρεσία μόλις πέρασε από τον έλεγχο ώστε να διαπιστωθεί αν πληροί τα κριτήρια του ολλανδικού ναυτικού και του ΝΑΤΟ.

Οι αμυντικές υπηρεσίες Ολλανδίας και Βελγίου συνεργάστηκαν με τα ναυπηγεία της DAMEN και την THALES, που προσφέρει το σύστημα ραντάρ και το κέντρο διεύθυνσης πυρός.

Οι δύο συνεργάτες εξέτασαν ήδη αν ένα προϋπάρχον ναυτικό σχέδιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για τη νέα φρεγάτα. Η πρακτική δεν είναι ασυνήθιστη με πολεμικά πλοία να χρησιμοποιούν το σκαρί ενός επιτυχημένου πλοίου για να “χτίσουν” μια διαφορετική υπερκατασκευή και οπλικά και ηλεκτρονικά συστήματα. Το Ολλανδικό Ναυτικό ήταν αρνητικό στην προοπτική αυτή καθώς “δεν συνάδει με την παράδοση του ναυτικού να αγοράζει πλοία off the shelf” αλλά ο χρόνος πίεζε. Ένα σχέδιο δοκιμάστηκε (SIGMA 11515) αλλά κρίθηκε πως δεν ικανοποιούσε τις απαιτήσεις του ολλανδικού ναυτικού ενώ ο χρόνος και το κόστος που θα εξοικονομούσε θα ήταν μικρά.

Λεπτομέρεια από το νέο σχέδιο που δείχνει τον οπλισμό (πηγή: ολλανδικό υπουργείο Αμύνης)

Οι έρευνες κατέληξαν πως το νέο σχέδιο θα εξυπηρετούσε την ανάγκη για ένα πλοίο που θα μπορούσε να ανταπεξέλθει σε κάθε αποστολή αλλά όχι εκτελώντας διαφορετικές αποστολές ταυτόχρονα. Το σχέδιο τελικά κατέληξε μικρότερο και φθηνότερο από ότι περίμεναν πολλοί αλλά και πάλι είναι σημαντικά μεγαλύτερο από τις φρεγάτες ‘Μ’ που αντικαθιστά (5,500 τόνου έναντι 3,300).

Εκτός χρονοδιαγράμματος
Η αρχική πρόβλεψη υπολόγιζε την παράδοση της πρώτης νέας φρεγάτας το 2025. Με τον αρχικό σχεδιασμό να ολοκληρώνεται τώρα και εφόσον το συμβόλαιο εγκριθεί από το Κοινοβούλιο, θα ξεκινήσει μια περίοδος λεπτομερούς σχεδιασμού που θα ολοκληρωθεί σε δύο περίπου χρόνια πριν αρχίσει οποιαδήποτε σκέψη για ναυπήγηση.

Το τελευταίο σημαίνει πως το πρώτο πλοίο θα είναι έτοιμο για δοκιμές αποδοχής το 2027 και θα παραδοθεί στο Ολλανδικό Ναυτικό το 2028. Το Βελγικό Ναυτικό θα αρχίσει να παραλαμβάνει τις δικές του φρεγάτες από το 2030.

Αντικατάσταση των ‘Μ’
To Mελλοντικό Πολεμικό Επιφανείας είναι ένα κοινό σχέδιο του Ολλανδικού και Βελγικού πολεμικών ναυτικών για την αντικατάσταση των παλιών φρεγατών κλάσης “Karel Doorman” (κλάση ‘Μ’) στη δύναμή τους. Αυτή τη στιγμή υπηρετούν ανά δύο σε κάθε ναυτική δύναμη (HNLMS Van Amstel και HNLMS Van Speijk στο Ολλανδικό Ναυτικό και ‘Leopold I’ και ‘Louise-Marie’ στο Βελγικό).

Οι έρευνες για την αντικατάσταση της κλάσης ‘Μ’ ξεκίνησαν στο ολλανδικό υπουργείο Αμύνης το 2013. Η απαίτηση ήταν για ένα πλοίο επιφανείας γενικής χρήσης με έμφαση στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο. Ωστόσο, δεδομένου ότι ο αριθμός των κυρίων πλοίων επιφανείας στους δύο στόλους είναι μικρός (υπάρχουν πλέον 6 φρεγάτες στο Ολλανδικό και 2 στο Βελγικό Ναυτικό), το νέο πολεμικό θα πρέπει να έχει ικανές επιδόσεις σε όλους τους τομείς εξίσου (ASW, AAW, ASuW).

Τα δύο ναυτικά συνεργάζονται και στο πρόγραμμα αντικατάστασης των πλοίων ναρκοπολέμου (πρόγραμμα Mine Counter Measures – MCM) της αναπτυξιακής ομάδας του οποίου ηγείται το Βέλγιο. Έτσι, η Ολλανδία ηγείται της ομάδας της κοινής φρεγάτας.

Χαρακτηριστικά
Αν και το τελικό σχέδιο απέχει ακόμα από το να έχει οριστικοποιηθεί, τα βασικά του χαρακτηριστικά αναμένεται να είναι κάπως έτσι:

Εκτόπισμα:   6.000 τόνοι περίπου
Μήκος:         146 μέτρα
Ταχύτητα:    +30 κόμβοι
Πλήρωμα:    120

Οπλισμός
Η αντιαεροπορική και αντιπυραυλική προστασία θα εξασφαλίζεται από πυραύλους RIM-162 Evolved SeaSparrow Missile (ESSM) Block 2 και ένα σύστημα CIWS διαδόxου του Goalkeeper, αγνώστου μέχρι στιγμής. Για εγγύς άμυνα έναντι ελαφρών σκαφών και άλλων στόχων έχουν επιλεγεί Τηλεχειριζόμενοι Σταθμοί Βαρέων Πολυβόλων και επιπλέον χειροκίνητα πολυβόλα ενώ εχθρικά πλοία επιφανείας θα εμπλέκονται από έναν αντιπλοϊκό πύραυλο που θα αντικαταστήσει τον αμερικανικό Harpoon σε υπηρεσία, όταν αυτός επιλεγεί.

Ο ανθυποβρυχιακός οπλισμός θα παρέχεται με την ενσωμάτωση της νέας τοπίλης που θα αντικαταστήσει την υπάρχουσα Mk46. Επίσης, η προστασία του πλοίου από εχθρικές τορπίλες θα ενσωματώνει νέας γενιάς συστήματα παραπλάνησης (decoys). Μελλοντικά προβλέπεται η ανάπτυξη ενός ενεργητικού συστήματος κατανίκησης εχθρικών τοπιλών. Το πλοίο θα έχει πλήρωμα 110 ατόμων αλλά θα διαθέτει κρεβάτια για 40 ακόμα άτομα για “ειδικές αποστολές” και εξοπλισμό.

Η εταιρία THALES έχει σχεδιάσει το πακέτο Above Water Warfare System (AWWS) που θα εξοπλίσει τις μελλοντικές φρεγάτες. Περιλαμβάνει νέας γενιάς αισθητήρες και λογισμικό διαχείρισης πληροφοριών που αξιολογεί διαρκώς ποιές ενέργειες είναι οι πιο κατάλληλες να ληφθούν κατά των απειλών που εμφανίζονται και βελτιώνει τις ικανότητες επιβίωσης του πλοίου ενώ το πλήρωμα διατηρεί ανά πάσα στιγμή τον έλεγχο των διαδικασιών.

Οι αισθητήρες της THALES ανιχνεύουν και παρακολουθούν με ακρίβεια όλες τις απειλές πάνω από το νερό χρησιμοποιώντας τελευταίας τεχνολογίας ραντάρ που λειτουργεί στο φάσμα X/S, έναν συνδυασμό του συστήματος Ενεργούς Διάταξης Σάρωσης (APAR) και του ραντάρ Sea Master 400.

Διενθές ενδιαφέρον για ΕΥΡΩ-φρεγάτα;

Η ναυπήγηση ενός πολεμικού πλοίου σε μικρούς αριθμούς σίγουρα δεν εξασφαλίζει οικονομίες κλίμακας, ειδικά όταν έχει προηγηθεί τέτοιος φόρτος εργασίας στο αναπτυξιακό και σχεδιαστικό επίπεδο. Έτσι, το ολλανδικό υπουργείο Αμύνης ήταν ιδιαίτερα ενθουσιώδες ανακοινώνοντας πως υπάρχει έμπρακτο ενδιαφέρον από την Ευρώπη περισσότερα πλοία από τα τέσσερα που σχεδιάζονται.

“Έχουμε δεχθεί επίσημη επιστολή ενδιαφέροντος” ανέφεραν επίσημα χείλη αλλά δεν μπόρεσαν να κατονομάσουν επίσημα σε ποιά χώρα αναφέρονταν. “Πιθανώς να έχουμε νέα μέσα στους επόμενους έξι μήνες”. Οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να είναι η Πορτογαλία, που διαθέτει φρεγάτες κλάσης ‘Μ’ αλλά δεν έμεινε ικανοποιημένη από τον εκσυγχρονισμό τους ή η Νορβηγία το ναυτικό της οποίας είναι μία φρεγάτα μείον από το ατύχημα της HNoMS Helge Ingstad του Νοεμβρίου 2018 και πιθανώς να την αντικαταστήσει με δύο φρεγάτες.

H συμμετοχή τρίτης χώρας στην ανάπτυξη και ναυπήγηση του Μελλοντικού Πολεμικού Πλοίου Επιφανείας θα δώσει μια νέα δυναμική στο πρόγραμμα, οικονομική και εμπορική, ανοίγοντας τις προοπτικές για νέες εξαγωγές.

Τέλος στα όνειρα για φρεγάτες ‘Μ’ στο ΠΝ;

Mάλλον, ναι. Αν και το όνειρο ήταν πια τόσο απόμακρο όσο σχεδόν και απατηλό λίγα χρόνια πριν, όταν σχεδιάζαμε “ενδιάμεσες λύσεις” για αντικατάσταση των ‘S’, πλέον το νέφος της ελπίδας διαλύεται ολοκληρωτικά. Η απόκτηση φρεγατών ‘Μ’ ήταν μια κάποια λύσις μία με δύο δεκαετίες πριν, όταν αποσύρονταν από ολλανδική υπηρεσία για να καταλήξουν στη Χιλή, στο Βέλγιο ή στην Πορτογαλία (απέκτησαν όλοι από δύο μεταξύ 2005-2006) αλλά 20 και 30 χρόνια μετά οι ναυπηγημένες μεταξύ 1985 και 1995 δεν βοηθούν κανέναν.

Ασφαλώς, με την ένταξη των νέων φρεγατών στους ολλανδο-βελγικούς στόλους τα 4 πλοία θα παροπλιστούν και -αν είναι σε καλή κατάσταση- ίσως προσφερθούν για πώληση (πώληση! Όχι παραχώρηση). Η κατάστασή τους, όμως, τότε το 2030-2040 θα είναι ακόμα πιο βεβαρυμένη ενώ δεν είναι σίγουρο αν οι ελληνικές ‘S’ θα αντέξουν ως τότε.

Η συμμετοχή στο πρόγραμμα ανάπτυξης του Μελλοντικού Πολεμικού Επιφανείας είναι μια ενδιαφέρουσα προοπτική. Ένα πλοίο με σύγχρονα ηλεκτρονικά, ικανό εκτόπισμα και την αποδεδειγμένη και στο ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ποιότητα των ολλανδικών ναυπηγήσεων θα είναι μια αρκετά ασφαλής και ευπρόσδεκτη εισαγωγή στη δύναμη του ελληνικού στόλου. Άλλωστε, αντικαθιστά πλοία ηλικίας 35-45 ετών και οι ελληνικές Meko είναι περίπου της ίδιας ηλικίας. Η συζήτηση στο Ναυτικό για πλοία AAW μας έχει συνεπάρει και για χρόνια τώρα αναλωθήκαμε με τις γαλλικές ή αμερικανικές σχεδιάσεις που μετρά πλέον 10 σχεδόν χρόνια.

Ακόμα μια φορά, το ερώτημα πέφτει στους ώμους του Πολεμικού Ναυτικού και της κυβέρνησης. Μπορεί το πρώτο να τολμήσει να καθορίσει τους στόχους του για το μέλλον; Στόχους που θα περιλάβουν τη συνολική δομή του στόλου για το 2030-2050 και δεν θα περιορίζεται σε 2-4-6 “πλοία-θαύματα”; Και μπορεί ο πολιτικός κόσμος που απαιτεί από το Ναυτικό να ελέγξει τη ναυτική περιοχή από το Ιόνιο μέχρι την Κύπρο και την ΑΟΖ Ελλάδος-Κύπρου και Ισραήλ να αποδεσμεύσει κονδύλια αρκετά για τα σχέδια αυτά; Ή μόνο με λόγια περιμένουμε να πέσουν στα χέρια μας φρεγάτες και αντιτορπιλικά;

Πηγή