Τα αρματαγωγά τύπου Ιάσων του ΠΝ, ένα σχέδιο της δεκαετίας του ’80,  ναυπηγήθηκαν  την  δεκαετία του ’90 από τα ναυπηγεία Ελευσίνας  σε συνεργασία  και με το  Ε.Μ. Πολυτεχνείο.  Το ναυπηγείο  ουσιαστικά βασίστηκε  στα κλασσικά Αποβατικά Πλοία Αρμάτων  LST (Landing Ship Tank)  511 του Β’Π.Π.  και εφάρμοσε  βελτιώσεις που ζήτησε  το ΠΝ,  έπειτα από αρκετά χρόνια χρήσης  τους  στις ελληνικές συνθήκες. Οι  πιο οφθαλμοφανείς διαφορές σε σχέση με τα παλαιά LST  511, είναι η πρόσθεση  οπίσθιας ράμπας επιβίβασης  οχημάτων (καταπέλτης),  ο γερανός καθέλκυσης  αποβατικών ακάτων (ΑΒΑΚ), το ξεχωριστό κατάστρωμα πτήσης ελικοπτέρων στην πρύμνη και βέβαια ο βαρύτερος οπλισμός  με το πυροβόλο ‘Οτο Μελάρα των 76 χλστ.

Δοκιμές προσνήωσης ελικοπτέρου S-70B στο αρματαγωγό Ικαρια κατά την ένταξή του σε υπηρεσία.

Τα 5 νέα αρματαγωγά, έπειτα από αρκετές αλλαγές στα αρχικά τους  σχέδια και αφού λύθηκαν διάφορα τεχνικά θέματα συνηθισμένα σε νέες κατασκευές, αποδείχθηκαν αληθινά πολυεργαλεία μέσα στο Ναυτικό μας. Η γκάμα των αποστολών που έχουν αναλάβει είναι εντυπωσιακή: πέραν του κυρίως ρόλου τους ως αποβατικά αρμάτων στον οποίο ασκούνται συνεχώς, μεταφέρουν πάσης φύσης οχήματα και υλικά όλων των κλάδων των ΕΔ, συμμετέχουν σε διεθνείς ασκήσεις και στα  εκπαιδευτικά ταξίδια της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, παρέχουν βοήθεια σε μεγάλες φυσικές καταστροφές ,  ενώ τελευταία εκτελούν και μεταφορές μεταναστών από τα νησιά μας.  Σε αυτό το άρθρο  θα προτείνουμε μία ακόμη πιθανή  χρήση τους:  αυτή της Πλωτής  Βάσης Επιχειρήσεων εξοπλισμένων  Ελικοπτέρων OH-58D Kiowa της Αεροπορίας Στρατού.

Τα OH-58D Kiowa, το νέο απόκτημα  της Αεροπορίας Στρατού (εφ’εξής  ΑΣ), αναμένεται να αναπτυχθούν  στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, ακόμα  και  στο πιο απομακρυσμένο σημείο της Ελληνικής  επικράτειας, το Καστελλόριζο,  συμφώνα με τον πρωην Α/ΓΕΣ (και νυν Υφυπουργό Άμυνας) Στεφανή , πρωτεργάτη  της απόκτησης  τους.  Επειδή όμως  τα KIOWA είναι μονοκινητήρια, μικρά σε μέγεθος και δεν μεταφέρουν πολλά καύσιμα,  δεν μπορούν  να πετάξουν οπλισμένα και έτοιμα για μάχη  από την  ηπειρωτική χώρα κατευθείαν έως  το Ανατολικό Αιγαίο, όπως π.χ. τα AH-64A/D . O έως τώρα σχεδιασμός, προβλέπει την επιτόπια δράση τους σε επιλεγμένες  νήσους,  όπου θα υπάρχουν έτοιμες  υποδομές ανεφοδιασμού και εξυπηρέτησής  τους.  Δεν διευκρινίζεται εάν η παραμονή των ελικοπτέρων θα είναι  μόνιμη , αν στα νησιά θα φτιαχθούν νέες βάσεις  ή  μόνο εγκαταστάσεις εκστρατείας , ούτε   αν τα ΟΗ-58  θα αναπτύσσονται στα νησιά μόνο σε περιόδους κρίσης  ενώ όλο το υπόλοιπο διάστημα θα παραμένουν σε αεροδρόμια της ΑΣ στην ενδοχώρα.

To στροφείο των OH-58D Kiowa είναι αναδιπλούμενο. Διακρίνονται πίσω απο το ελικόπτερο οι αποσπώμενοι τροχίσκοι μεταφοράς του στο εδάφος.

Προς το παρόν, η ΑΣ εκπαιδεύει το ιπτάμενο και επίγειο προσωπικό της στα OH-58D  και δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς απαντήσεις  στα παραπάνω.  Είναι βέβαιο πάντως ότι  οι επιχειρησιακές δοκιμές δεν θα αργήσουν πολύ και πάνω στα αποτελέσματα τους θα χαραχθούν οι τακτικές αποδοτικής  χρήσης  τους.

Θεωρείται πάντως βέβαιο, ότι  επείγουσες  περιπτώσεις θα απαιτήσουν εξίσου επείγουσες  αποστολές  ενισχύσεων από τις βάσεις της ΑΣ στην ενδοχώρα  προς στο Ανατολικό Αιγαίο. Αν και τα μικρά ελικόπτερα μπορούν να εφαρμόσουν τακτική …island hopping,  η έκθεσή τους σε κίνδυνο  λόγω παρατεταμένης  πτήσης πάνω από θάλασσα όντας μονοκινητήρια και  η σχετικά μικρή  αυτονομία,  θα αποδειχθούν κρίσιμοι παράγοντες.  Το πρόβλημα αυτό,  εάν αποδειχθεί σοβαρό  μέσα από τις δοκιμές της ΑΣ,  μπορεί να λυθεί με τη θαλάσσια μεταφορά των ελικοπτέρων , των υλικών υποστήριξης  και των όπλων τους.  Η προφανής λύση μεταφοράς , θα ήταν τα αρματαγωγά μας . Ας κάνουμε  όμως ένα βήμα παρακάτω για να δούμε εάν μπορούν και να επιχειρήσουν από αυτά!

Προσνήωση OH-58D Kiowa Warrior στο καταδρομικό USS Lake Erie (CG 70) κλάσης Ticonderoga.

Όπως είδαμε παραπάνω, τα νέα αρματαγωγά του ΠΝ διαθέτουν ξεχωριστό κατάστρωμα πτήσης ελικοπτέρων στην πρύμνη χωρίς υπόστεγο φιλοξενίας τους, ίσως μια παράλειψη του ΠΝ, δεδομένου του άπλετου εσωτερικού χώρου που διαθέτουν τα Ιάσων.  Αυτό σημαίνει  ότι  δεν υπάρχει  χώρος για φιλοξενία ελικόπτερου  και  ελάχιστες  βασικές εργασίες εξυπηρέτησης  μπορούν να γίνουν επί  του  ανοικτού καταστρώματος πτήσεων, πρακτικά  μόνο ανεφοδιασμός  σε καύσιμα και  οπλισμό.   Τα παλαιότερα LST  δεν είχαν  καμία  πρόβλεψη για ελικοδρόμιο, όταν όμως  τα ναυτικά ελικόπτερα έγιναν απαραίτητα στο ΠΝ,  διαπιστώθηκε  ότι μπορούσαν να προσνηωθούν χωρίς δυσκολία  στο ανοικτό κατάστρωμα μεταφοράς οχημάτων (αντοχής άνω των 10 τόνων) ακολουθώντας διδάγματα  των αμερικανικών ΕΔ στον πόλεμο του  Βιετνάμ.

Ελικοπτέρο ΑΒ-212ASW του ΠΝ στο ανοικτό κατάστρωμα του παλαιού αρματαγωγού ΛΕΣΒΟΣ το 1986 σε άσκηση ΚΑΤΑΙΓΙΣ (Φωτο Κυβερνήτου -τότε- Πχη Η. Καλογεράκη μεσω ομαδας ΦΒ “Πολεμικό Ναυτικό Αρματαγωγά Hellenic Navy L .S. T.” , κατόπιν αδείας).

Στην πραγματικότητα λοιπόν, τα αρματαγωγά μας πιθανώς διαθέτουν ακόμα μια δυνατότητα προσνήωσης  ελικοπτέρων πέραν του κανονικού ελικοδρομίου, πάνω στο ανοικτό  κατάστρωμα οχημάτων.  Ούτε εδώ βέβαια υπάρχει υπόστεγο ελικοπτέρων , υπάρχει όμως άμεση  πρόσβαση στο κλειστό κατάστρωμα:  η πρόσβαση οχημάτων από το ανοικτό κατάστρωμα οχημάτων προς τον κλειστό χώρο αρμάτων των αρματαγωγών Ιάσων, γίνεται με μια κεκλιμένη ράμπα   η οποία επιτρέπει την απευθείας οδήγηση τους  από το κλειστό κατάστρωμα ταχύτατα  επάνω στο ανοικτό και αντίστροφα.

Η ράμπα που οδηγεί απο και προς το ανοικτό καταστρωμα οχημάτων των αρματαγωγών Ιάσων και της οποίας προτίνεται η μετασκευή σε ανελκυστήρα ελικοπτέρων.

Η ίδια ράμπα όπως φαίνεται από τον κλειστό χώρο μεταφοράς αρμάτων. Το μέγεθός της είναι εμφανές.

Η  ράμπα αυτή , αντικατάστησε στη σχεδίαση  τον αρχικό  ανελκυστήρα οχημάτων που υπήρχε και σε μερικά ελληνικά LST 511, όπως στο γνωστό πλοίο – μουσείο   LST 325 ΄΄Σύρος΄΄:

Ο ανελκυστήρας οχημάτων του αρματαγωγού “Συύρος” του ΠΝ, κλάσης LST-511. Οι κίτρινοι στύλοι είναι απλά οι “οδηγοί” που κρατούν στη σωστή θέση ανόδου/καθόδου την πλατφόρμα του ανελκυστήρα. Η κίνηση εκτελείται με υδραυλικά βαρούλκα που κινούν συρματόσχοινα.

Η εσωτερική ράμπα οχημάτων  των Ιάσων, θα μπορούσε να μετατραπεί από ναυπηγείο – μηχανουργείο στα σημεία ανάρτησής της, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει  ΚΑΙ ως κλασικός  ανελκυστήρας – πλατφόρμα  κάθετης κίνησης, ο οποίος  έχοντας  ικανές διαστάσεις  και  ικανότητα ανύψωσης άνω των 10 τόνων, θα είναι υπεραρκετός για να μεταφέρει κάθετα  μεταξύ καταστρωμάτων  ένα πλήρως έτοιμο για αποστολή ΟΗ-58D, μαζί με το απαραίτητο όχημα ασφαλούς  ρυμούλκησης του εντός του πλοίου . Το όχημα αυτό μπορεί να είναι  ένα  ειδικευμένο  ρυμουλκό αεροσκαφών που χρησιμοποιείται  σε αεροδρόμια ή απλά ένα περονοφόρο ανυψωτικό  το οποίο θα είναι χρήσιμο και σε άλλες εργασίες επί του πλοίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το μικρό ελικόπτερο, μεταφέρεται ακόμη και με τα χεριά, αφού τοποθετηθούν οι τροχίσκοι μεταφοράς του.

Ελικόπτερο OH-58D με προσαρμοσμένους τους αποσπώμενους τροχίσκους μεταφοράς σε υπόστεγο και τη μπάρα ρυμούλκησης.

Μεταλλουργικές εργασίες μικρής σχετικά έκτασης θα απαιτηθούν στο ανοικτό κατάστρωμα οχημάτων ώστε να μην υπάρχουν εμπόδια κατά την ρυμούλκηση και προσνήωση των μικρών ελικοπτέρων, αλλά και εντός των πλοίων ,  για την ασφαλή  εσωτερική αποθήκευση των ελικοπτέρων,  του οπλισμού και του εξοπλισμού υποστήριξης  τους. Με σχετικά απλές και μή δαπανηρές μετατροπές, 1 ή 2 ελληνικά αρματαγωγά θα μπορούσαν να μετατραπούν σε μικρά  ελικοπτεροφόρα , για την ταχεία εγγύς υποστήριξη  από αέρος  των αποβιβαζόμενων Πεζοναυτών σε πολύ μεγάλη ακτίνα δράσης, πρακτικά σε ολόκληρη νήσο!

  Τα πλεονεκτήματα της πρότασής μας, έχουν ως εξής:

1) Τα αρματαγωγά που θα δεχθούν τις απαραίτητες  μετατροπές  για επιχειρήσεις ελικοπτέρων, διατηρούν σχεδόν στο έπακρο  την προϋπάρχουσα  μεταφορική ικανότητα οχημάτων, αρμάτων και στρατευμάτων.  Μπορούν κάλλιστα να φορτωθούν κανονικά και αφού αποβιβάσουν  το προσωπικό και τα οχήματα στην ακτή, να ξεκινήσουν οι επιχειρήσεις των ΟΗ-58D, που μέχρι τότε θα μεταφερόταν  με διπλωμένα στροφεία  σε ειδικές θέσεις  μέσα στον κλειστό χώρο αρμάτων. Εάν πάλι οι συνθήκες επιβάλλουν την επιστροφή του αρματαγωγού στο ναύσταθμο  ή ανάληψη νέας αποστολής, τα μεταφερόμενα ΟΗ-58D μπορούν  άμεσα να πετάξουν στο εσωτερικό της νήσου και ο εξοπλισμός υποστήριξής τους να ξεφορτωθεί απευθείας  στην ακτή απόβασης , για προώθηση  σε νέα βάση  ξηράς  και   συνέχιση των επιχειρήσεων.

2) Τα ελικόπτερα θα μπορούν να επιχειρούν και να ανεφοδιάζονται ταυτόχρονα από το ανοικτό κατάστρωμα ,  αλλά και από το κανονικό κατάστρωμα  πτήσεων του αρματαγωγού.  Το μέγεθος του πλοίου και ο  φυσικός διαχωρισμός μεταξύ των 2 καταστρωμάτων πτήσεως, επιτρέπει την ταυτόχρονη από-προσνήωση τουλάχιστον 2 KIOWA!

3)  Η χρήση των ΟΗ-58 , δεν απαγορεύει  την ταυτόχρονη εξυπηρέτηση και άλλων ελικοπτέρων, όπως ΑΗ-64 της ΑΣ ή  ΑΒ-212ASW και  S-70B του ΠΝ   από το κανονικό ελικοδρόμιο των πλοίων.  Αντιθέτως η χρήση τους ευκολύνεται από τις αυξημένες παροχές του πλοίου σε οπλισμό, καύσιμα ελικοπτέρων και  το αυξημένο ειδικευμένο προσωπικό πτήσεων  των 2 κλάδων (ΕΣ-ΠΝ) που θα επιβαίνει στο αρματαγωγό.  Τα δε αρματαγωγά διαθέτουν και τους απαραίτητους  χώρους φιλοξενίας και εξυπηρέτησης του επιπλέον  προσωπικού που απαιτείται.

4) Η χρήση των ΟΗ-58 σε ρόλο προσβολής εδάφους  διευκολύνεται τα μέγιστα, διότι θα μπορούν να επιχειρούν απρόσκοπτα από  μια  προστατευμένη  βάση ανεφοδιασμού, η οποία θα μπορεί να  μετακινηθεί όπου και όποτε οι συνθήκες επιβάλλουν. Το αρματαγωγό  – ελικοπτεροφόρο   θα μπορεί να επιχειρεί στα ανοικτά του θεάτρου των αμφίβιων επιχειρήσεων , πάντα υπό την προστασία φρεγάτας του ΠΝ αλλά και των ρανταρ και Α/Α όπλων του πλοίου και ίσως του ΕΣ όπως θα δούμε παρακάτω. Τα ελικόπτερα όταν δεν πετούν, φυλασσόμενα στο χώρο αρμάτων θα είναι ασφαλή από χρήση επιθετικών mini-UAV , αλλά  και αντιαρματικών πυραύλων, ελαφρών όπλων και πυροβόλων από αεραγημάτα του εχθρού, τα οποία κάλλιστα θα μπορούσαν να τα πλήξουν σε μια βάση ξηράς.

5) Τα ΟΗ-58 μπορούν να πετάξουν απευθείας  από τη βάση τους στο Στεφανοβίκειο,  στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας και να φορτωθούν στα αρματαγωγά, όπως αποδείχθηκε σε πρόσφατες εκπαιδευτικές πτήσεις ναυτιλίας .  Σε περίπτωση ανάγκης, θα υπάρχει  και η δυνατότητα τα ελικόπτερα να προσνηωθούν κατευθείαν σε αρματαγωγά εν πλω προς την περιοχή επιχειρήσεων, αν και αυτό προϋποθέτει  ότι το ανοικτό κατάστρωμα τους θα είναι εντελώς κενό οχημάτων.

6) Τα ΟΗ-58D μπορεί να μην είναι αμιγώς  ναυτικά ελικόπτερα, όμως  η  χρήση τους από πλοία στη θάλασσα  και μάλιστα σε συνθήκες μάχης, έχει επιδειχθεί αρκετές  φορές από τον Αμερικανικό στρατό και ναυτικό, αρκεί ο εξοπλισμός ναυτιλίας  τους  να είναι πλήρως λειτουργικός.  Όσον αφορά στις απαραίτητες επικοινωνίες  με το πλοίο και τα αποβιβαζόμενα  στρατεύματα,  υπάρχουν  ήδη διαθέσιμοι  και εγκατεστημένοι συμβατοί  ασύρματοι  στα πλοία και στα τουλάχιστον  36 ΟΗ-58 που θα είναι πλήρως λειτουργικά.

7)  Όλες ανεξαιρέτως  οι μεταλλουργικές και μηχανουργικές εργασίες  που απαιτούνται  στα αρματαγωγά, είναι σχετικά  μικρής έκτασης  και μπορούν να γίνουν  κατά τη διάρκεια  προγραμματισμένης ακινησίας  του πλοίου  στο Ναύσταθμο  ή σε ιδιωτικά  ναυπηγεία στη χώρα μας,  που έχουν και  πολύ μεγάλη  εμπειρία σε μετασκευές πλοίων και των ραμπών/καταπελτών  τους.  Το δε  κόστος είναι πλήρως ελεγχόμενο,  αφού δεν  χρειάζεται  αγορά  ακριβού μηχανολογικού  εξοπλισμού από το εξωτερικό.

Αρματαγωγό του ΠΝ κατά τη διάρκεια δεξαμενισμού σε ιδιωτικό ναυπηγείο στο Πέραμα.

Ένα μειονέκτημα της μετατροπής  αρματαγωγού  σε βάση επιχειρήσεων ελικοπτέρων,  είναι η  εκ των πραγμάτων  αναβάθμισή του σε στόχο υψηλότερης αξίας για τον εχθρό.  Βέβαια, τα αρματαγωγά μας έχουν σχεδιαστεί για να  επιχειρούν υπό την κάλυψη  της ΠΑ και  συνοδών φρεγατών με πυραυλικά Α/Α συστήματα, όμως η αυτόνομη άμυνα τους πρέπει και μπορεί να ενισχυθεί. Θα  πρέπει να σημειωθεί ότι η αρχική πρόθεση του ΠΝ ήταν να τοποθετηθούν στα Ιάσων 2 νέοι πυργίσκοι με διπλα πυροβόλα Breda Fast Forty, που θα είχαν και  αντιπυραυλικές ικανότητες. Τελικά, λόγω κόστους  επελέγη η συμβιβαστική λύση της υιοθέτησης των 2 παλαιών Bofors L-70,  συνδεδεμένα με το σύστημα ελέγχου πυρός  του πλοίου,  αν και η τοποθέτηση του  –μοναδικού- ραντάρ  φωτισμού/κατάδειξης στόχου  Pollux στα αρματαγωγά αφήνει  τομείς  χωρίς επαρκή  κάλυψη.  Η αυτόνομη Α/Α δυνατότητα του πλοίου, συμπληρώνεται από φορητούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς Stinger.  Mε την ευκαιρία του άρθρου, θα κάνουμε και μια πρόταση αναβάθμισης της αυτόνομης δυνατότητας Α/Α άμυνας των αρματαγωγών εκ των ενόντων, εμπνευσμένοι από την λύση ανάγκης που εφάρμοσε το Αιγυπτιακό Ναυτικό στα δικά του ελικοπτεροφόρα:

Αιγυπτιακό ελικοπτεροφόρο κλάσης Mistral με Α/Α σύστηαμ Avenger.

Η λύση που προτείνεται, είναι η  ένταξη στην Αποβατική Δυναμη Πεζοναυτών ενός  συστήματος  εγγύς Α/Α άμυνας  ASRAD και η φόρτωσή του στο αρματαγωγό . Το ASRAD θα ασφαλιστεί  στο ανοικτό κατάστρωμα, όπως όλα τα οχήματα που  μεταφέρονται εκεί και θα δοκιμαστεί η ικανότητα χρήσης του κατά τον πλου.  Ιδανικά , θα μπορούσε να δοκιμαστεί ακόμα  και κάποιο είδος  τοπικής ζεύξης  δεδομένων με το ΚΠΜ του αρματαγωγού , ώστε να χρησιμοποιηθεί το ραντάρ έρευνας  αέρος   του πλοίου για έγκαιρη προειδοποίηση του ASRAD ,  χωρίς να αποκλείεται  περαιτέρω  συνεργασία με   παραπλέουσες φρεγάτες  που φέρουν   ανώτερα  συστήματα έρευνας αέρος!  Η χρήση ενός  ASRAD με τους αισθητήρες του, θα προσδώσει στο αρματαγωγό  σημαντική   εγγύς  Α/Α  προστασία,   σε σχέση με  τους απλούς Stinger που ήδη είναι σε χρήση στο πλοίο.  Το ASRAD βεβαίως δεν θα είναι μόνιμα τοποθετημένο επί του πλοίου, αλλά θα μπορεί να αποβιβαστεί ανά  πάσα στιγμή στην ξηρά  και να ακολουθήσει την Αποβατική  Δύναμη.

Εν κατακλείδι, πιστεύουμε ότι η απόκτηση ικανότητας  μεταφοράς  και χρήσης  σημαντικού αριθμού ετοιμοπόλεμων επιθετικών ελικοπτέρων ΟΗ-58D και των όπλων τους, οπουδήποτε στο Αιγαίο πλήρως κρυμμένα από  εχθρική -και μη-  παρατήρηση μέσα σε 1 ή 2 αρματαγωγά, είναι ένας  σημαντικότατος παράγοντας  απόκτησης τοπικής  υπεροχής  πυρός  με μικρό κόστος,  που  δεν μπορεί απλά να αγνοηθεί  στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε.