Από Σάββας Δ. Βλάσσης

Σε συνέντευξη του πρωθυπουργού στην δημοσιογράφο Alexia Kefalas που δημοσιεύει σήμερα η γαλλική εφημερίδα Le Figaro και σε ερώτηση για την προμήθεια των μαχητικών Rafale, ανέφερε ότι “η σύμβαση θα υπογραφεί τους προσεχείς μήνες” και ότι “το πρώτο αεροσκάφος θα προσγειωθεί στην Ελλάδα στα μέσα του 2021 και τα υπόλοιπα θα φτάσουν το αργότερο στις αρχές του 2022“.

Ο πρωθυπουργός, επανέλαβε ότι με την προμήθεια της μίας Μοίρας Rafale θα αντικατασταθούν “τα παλιά μαχητικά Mirage“. Μόλις προ ημερών, ο επίτιμος Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγός ε.α. Μιχαήλ Κωσταράκος, με παρέμβασή του επιχειρηματολόγησε υπέρ της μη αποσύρσεως μαχητικών αεροσκαφών. Ο στρατηγός ανάδειξε την απλή πραγματικότητα ότι στον πόλεμο, η Πολεμική Αεροπορία δεν διεξάγει απομονωμένα έναν δικό της αγώνα αλλά καλείται να υποστηρίξει με την τρομακτική ισχύ πυρός της ΚΑΙ τους άλλους δύο Κλάδους: “Η ΠΑ έχει εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό επιχειρησιακο έργο να επιτελέσει. Επιπλεον των καθαρά αεροπορικών αποστολών, η υποστήριξη του Στόλου στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο (στις τέσσερεις θάλασσες της πανάρχαιας ελληνικής ναυτικής παρουσίας) αλλά και των δυνάμεων του Στρατού που αμύνονται των συνόρων σε Αιγαίο και Έβρο απαιτεί κατά τη γνώμη μου, σημαντικό αριθμό διαθεσίμων αεροσκαφών, όχι αναγκαστικά τελευταίας γενιάς, τα οποία όμως θα λύσουν τοπικά προβλήματα υποστήριξης, θα σώσουν ζωές ναυτών και στρατιωτών και θα δώσουν τοπικές νίκες“.

Mirage 2000EGM με φορτίο τριών πτερυγικών δεξαμενών καυσίμου συνολικής χωρητικότητος 4.700 λίτρων.

Η παράδοση των 20 Mirage 2000EGM/BGM στην κατασκευάστρια Dassault προς μερική μείωση του συνολικού αντιτίμου των Rafale, είναι μία παράμετρος που ασφαλώς θα αποτελούσε προτεραιότητα εάν τις αποφάσεις καλείτο να λάβει αποκλειστικώς και μόνο ο υπουργός Οικονομικών. Όμως τα πράγματα είναι πιο σύνθετα και επειδή συνήθως τα Γενικά Επιτελεία σχεδιάζουν βάσει των δυνατοτήτων του εχθρού -και η ΠΑ έχει συγκεκριμένο εχθρό ως απειλή- και όχι αυθαιρέτως, είναι πιο παραγωγικό να λαμβάνονται υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα. Ούτως ή άλλως, οι δύο κρίσεις με την Τουρκία εντός του τρέχοντος έτους, συνέγειραν και τους πιο νωχελικούς για την εντεινόμενη μορφή της απειλής και αυτό αναμένεται να οδηγήσει στον τερματισμό της υπερλιτότητος των Ενόπλων Δυνάμεων από πλευράς διαθέσεως πιστώσεων για τους λειτουργικούς προϋπολογισμούς. Συνεπώς, η απόσυρση του τύπου λόγω απαξιώσεως και για να μειωθούν τα λειτουργικά έξοδα, είναι ένα επιχείρημα που καθίσταται πλέον σχετικό και συζητήσιμο.

Διακλαδική θεώρηση

Εάν εξετάσουμε το ζήτημα της αεροπορικής ισχύος σύμφωνα με την προτροπή του Στρατηγού Κωσταράκου, δηλαδή επί διακλαδικής βάσεως, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι η ΠΑ βρίσκεται προ ενός κινδύνου που δεν είχε αντιμετωπίσει ποτέ μέχρι σήμερα στην ιστορία της. Μία νέα απειλή πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν, απειλή η οποία δεν σχετίζεται με την τουρκική αεροπορία αλλά με τον τουρκικό στρατό. Συγκεκριμένως, η ανάπτυξη τα τελευταία έτη τακτικών βαλλιστικών πυραύλων J-600T Yildirim II βεληνεκούς 300 χλμ. και Bora βεληνεκούς 280-360 χλμ. (αναλόγως της πηγής) θέτουν εντός βεληνεκούς τις κύριες αεροπορικές βάσεις Λάρισας, Νέας Αγχιάλου και Τανάγρας της ΠΑ. 

Εκτιμάται ότι ήδη έχουν αναπτυχθεί ή βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο μοντέλα των ανωτέρω πυραύλων με αυξημένο βεληνεκές, της τάξεως των 600 χλμ., όπως εξάλλου είχε εξαγγελθεί και κατά το παρελθόν από επίσημα χείλη. Αυτό σημαίνει ότι ο εχθρός θα έχει ικανότητα πολλαπλών πληγμάτων στα ελληνικά πολεμικά αεροδρόμια, καταστρέφοντας τους διαδρόμους αποπροσγειώσεως, με αποτέλεσμα να επηρεαστεί σοβαρά συνολικώς η επιχειρησιακή ικανότητα και απόδοση της ΠΑ.

Ενδεικτική απεικόνιση επιδόσεων βεληνεκούς τακτικών βαλλιστικών πυραύλων στο Αιγαίο.

Οι ίδιοι οι Τούρκοι σε κατά καιρούς δηλώσεις τους, έχουν αναφέρει αλλά προφανώς έχει περάσει απαρατήρητο, ότι η προς ώρας αναστολή των παραδόσεων μαχητικών F-35, θα αντισταθμισθεί από την μεγαλύτερη έμφαση στους τακτικούς βαλλιστικούς πυραύλους. Αυτό σημαίνει τουλάχιστον ότι οι αποστολές των τακτικών βαλλιστικών πυραύλων θα αναπροσαρμοσθούν, θέτοντας στο στόχαστρο κυρίως τις ελληνικές αεροπορικές βάσεις και τις συστοιχίες αντιαεροπορικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς.

Ανάγκη για Αεροσκάφη Εναερίου Ανεφοδιασμού Καυσίμου

Η παραπάνω πραγματικότητα, θέτει σοβαρές προκλήσεις για την ΠΑ, όχι μόνο σε επίπεδο προστασίας των αεροδρομίων της από απειλές τακτικών και μέσου βεληνεκούς βαλλιστικών πυραύλων αλλά και σε επίπεδο σχεδιασμού την υποστήριξη με νέα μέσα, μεθόδους και τακτικές των επιχειρήσεων μαχητικών αεροσκαφών.

Η καταστροφή του διαδρόμου μιας αεροπορικής βάσεως, συνεπάγεται όχι μόνο αδυναμία απογειώσεως αεροσκαφών αλλά και ασφαλούς επιστροφής όσων βρίσκονται ήδη στον αέρα. Τα τελευταία, θα πρέπει να καταφύγουν σε άλλη αεροπορική βάση, για να συνεχίσουν να υπάρχουν απλώς και μόνο ως πολεμικές μονάδες. Η διάσωση όμως από συντριβή, δεν σημαίνει και αυτόματη επαναδιάθεση για επιχειρήσεις, επειδή η βάση καταφυγής μπορεί να στερείται όπλων για άμεσο επανεξοπλισμό ενώ με ένα ή δύο απομονωμένα αεροσκάφη κάπου, αυτά δεν μπορούν να ενταχθούν άμεσα σε σχεδίαση επιχειρήσεων στο επίπεδο Μοίρας.

Η αντιμετώπιση τέτοιων εκτάκτων περιπτώσεων αναστατώσεως του προγραμματισμού και σχεδιάσεως επιχειρήσεων, ξεκινά από την μέριμνα εξασφαλίσεως επαρκείας καυσίμου στα αεροσκάφη που επιστρέφουν από αποστολές, ώστε να καταφέρουν να φθάσουν σε αεροδρόμιο καταφυγής. Αυτό μπορεί να εξασφαλισθεί μόνο με εναέριο ανεφοδιασμό σε καύσιμο (Air-Air-Refuelling).

Η ΠΑ στερείται σήμερα “ιπταμένων τάνκερ”. Οι σκέψεις όμως για προμήθεια, βαδίζουν επάνω στην κλασική προσέγγιση της αποκτήσεως μικρού αριθμού αεροσκαφών AAR για την υποστήριξη επιχειρήσεων προς Κύπρο. Το πρόβλημα είναι ότι τα συγκεκριμένα αεροσκάφη AAR αποτελούν μεγάλους, δυσκίνητους και ευπαθείς στόχους, με αποτέλεσμα τα ραντεβού ανεφοδιασμού να ορίζονται σε περιοχές σχετικής ασφαλείας από το “αεροπορικό μέτωπο”. Διαφορετικά η ΠΑ θα πρέπει να αφιερώνει αεροσκάφη προστασίας αυτών των Στόχων Υψηλής Αξίας (HVT) που σε περίοδο εντατικών αεροπορικών επιχειρήσεων έναντι ενός αριθμητικώς υπερτέρου αντιπάλου, αυτό ενδεχομένως να είναι απλώς πολυτέλεια.

Εφόσον όμως μιλάμε κατά βάση για μικρό αριθμό τέτοιων εξειδικευμένων αεροσκαφών AAR, είναι δεδομένο ότι σε συνδυασμό με τους σημαντικούς περιορισμούς που τα συνοδεύουν, η επιχειρησιακή αξία τους συρρικνώνεται.

Μπορούν να δώσουν λύση τα “παλιά Mirage”;

Αεροπορικές δυνάμεις με ανάλογους περιορισμούς αλλά κυρίως ναυτικές αεροπορίες όπως αυτές του Ναυτικού των ΗΠΑ ή του Γαλλικού Ναυτικού, καταφεύγουν στην λύση της χρησιμοποιήσεως μαχητικών αεροσκαφών για AAR μεταξύ τους (Buddy to Buddy). Τα μαχητικά αεροσκάφη είναι μικρότεροι στόχοι, πιο ευέλικτα, φέρουν όπλα για αυτοπροστασία και επαρκούν για παροχή καυσίμου σε 2-4 άλλα μαχητικά, αναλόγως της τακτικής καταστάσεως.

Εναέριος ανεφοδιασμός καυσίμου Buddy to Baddy μεταξύ δύο Mirage 2000 της Γαλλικής Αεροπορίας.

Η 332 Μοίρα που σήμερα επιχειρεί με 20 Mirage 2000EGM/BGM, θεωρείται επιχειρησιακώς απαξιωμένη, επειδή τα όπλα αέρος – αέρος Magic 2 και αέρος – επιφανείας AM39 Exocet των αεροσκαφών της, δεν έχουν επαναπιστοποιηθεί. Ωστόσο, τα αεροσκάφη μπορούν να διασκευαστούν με περιορισμένη δαπάνη για αποστολές AAR, διά της προμηθείας των απαραιτήτων ατρακτιδίων ανεφοδιασμού με σύστημα χοάνης (Hose and Drogue) που προσαρμόζονται στην θέση της centerline εξωτερικής δεξαμενής RPL-522 των 1.300 λίτρων. Με ενδεχομένη απόκτηση πτερυγικών δεξαμενών καυσίμου RPL-541/542 των 2.000 λίτρων, ενίσχυση των σκελών προσγειώσεως και κάποια μέριμνα για οπλισμό αέρος-αέρος, μπορεί να αναβαθμισθεί η επιχειρησιακή αξία των Mirage 2000 ως αεροσκαφών υποστηρίξεως ειδικού ρόλου.

Το Mirage 2000EGM φέρει εσωτερικό καύσιμο 3.904 λίτρων και με δύο πτερυγικές δεξαμενές RPL 501/502 των 1.700 λίτρων, η συνολική ποσότητα μπορεί να ανέλθει σε 7.300 λίτρα. Πρόκειται συνολικώς για 6,16 τόννους καύσιμο, ποσότητα που μπορεί να θεωρηθεί επαρκής για ανεφοδιασμό 2-4 μαχητικών με την απολύτως απαραίτητη ποσότητα καυσίμου μέχρι την προσγείωση σε εναλλακτική βάση. Εάν αποκτηθούν πτερυγικές δεξαμενές RPL 541/542 των 2.000 λίτρων, το εξωτερικό καύσιμο αυξάνεται έτι περαιτέρω και η συνολική ποσότητα ανέρχεται σε 6,7 τόννους. 

Mirage 2000 με τις χαρακτηριστικές πτερυγικές δεξαμενές RPL-541/542 των 2.000 λίτρων.

Σε καιρό ειρήνης τα Mirage θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε καθήκοντα Readiness ενώ στον πόλεμο να αναλάβουν αποστολές AAR και δευτερεύουσες αποστολές υποστηρίξεως υπέρ των άλλων Κλάδων, όπως περιέγραψε ο Στρατηγός Κωσταράκος. 

Η προμήθεια των Rafale, αυξάνει αυτομάτως την επιχειρησιακή αξία των Mirage 2000 σε ρόλο AAR. Τα λίγα αλλά πολύτιμα νέα μαχητικά, θα επωμιστούν τεράστιο έργο σε μια αναμέτρηση και γι’ αυτό θα πρέπει να υποστηριχθούν οι αποστολές τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από όλες τις απόψεις. Τα Rafale, σε συνδυασμό με τα αεροσκάφη της 331 Μοίρας, θα συνθέτουν ένα σύνολο 42 πολύτιμων αεροσκαφών που χάρη στα “παλιά Mirage” θα απολαμβάνουν των πλέον εύκαμπτων υπηρεσιών AAR. Από αυτή την άποψη, τα γαλλικά μαχητικά θα πλεονεκτούν σοβαρά στην περιορισμένη “αρένα” του Αιγαίου, συγκριτικώς με τα F-16, που εξαρτώνται πλήρως από μεγάλα, αργά και ευάλωτα αεροσκάφη AAR. 

To Γαλλικό Ναυτικό εφαρμόζει την τακτική εναερίου ανεφοδιασμού Buddy to Buddy μεταξύ των μαχητικών Rafale.

Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι το Rafale, μεταφέρει μεν μεγαλύτερη ποσότητα εσωτερικού καυσίμου 4,7 τόννους ωστόσο, επειδή πρόκειται για δικινητήριο μαχητικό, η κατανάλωση είναι αυξημένη και η αυτονομία του είναι σχετικώς μόνο μεγαλύτερη εν σχέσει με το Mirage 2000 που φέρει εσωτερικό καύσιμο 3,16 τόννους. Οι εντυπωσιακές αυτονομίες των 1.500 και 1.700 χλμ. που συχνά προβάλονται, επιτυγχάνονται μόνο με πλήρες εξωτερικό καύσιμο τριών πτερυγικών δεξαμενών και σε προφίλ πτήσεων Hi-Hi-Hi, που δεν έχει τακτική έννοια σε πολεμικές αποστολές. Επιπλέον, ο φόρτος πτερυγικών δεξαμενών, περιορίζει την ευελιξία του αεροσκάφους και τυχόν εμπλοκή του σε κλειστή αερομαχία, υποχρεώνει τον ιπτάμενο στην απόρριψή τους, με συνέπειες στον χρόνο παραμονής στην μάχη και την ευχέρεια επιστροφής στην βάση.

Εάν αντιμετωπισθεί υπό ευρύτητα σκέψεως και διακλαδική αντίληψη το ζήτημα των Mirage 2000EGM/BGM, εκτιμούμε ότι μπορεί να εξευρεθεί ακόμη θέση γι’ αυτά στην ΠΑ. Ακριβώς δε, η απόφαση προμήθειας των Rafale, υπό μία έννοια, ενισχύει αντί να μειώνει την προοπτική αυτή.