Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι διεργασίες στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ), κυρίως όμως στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΓΕΝ), που αφορούν στη διαδικασία επιλογής της νέας φρεγάτας για το Πολεμικό Ναυτικό. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, η φρεγάτα που επιλέγεται θα μπορούσε σχετικά άνετα να χαρακτηριστεί και ως κορβέτα. Επιπρόσθετα, αυτό το “διαδικασία επιλογής” δεν θα πρέπει να εξισωθεί σε καμία περίπτωση με το “διαγωνισμός”. Η (γεω)πολιτική παράμετρος δείχνει να είναι πανταχού παρούσα, σε βαθμό που προκαλεί συζητήσεις και εγείρει -συχνά εύλογα- ερωτήματα.

Σύμφωνα λοιπόν με όσα έχουν γίνει γνωστά, μετά από συνεδρίαση του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου (ΑΝΣ) του Πολεμικού Ναυτικού στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, επελέγη η πρόταση που έχει υποβληθεί από αμερικανικής πλευράς, η οποία και αφορά στη ναυπήγηση τεσσάρων φρεγατών τύπουMMSC (Multi Mission Surface Combatants), τα “Πολεμικά Πλοία Επιφανείας Πολλαπλών Αποστολών” τηςLockheed Martin. Ουσιαστικά πρόκειται για μια εκδοχή των πλοίων που έχει ήδη προμηθευτεί η Σαουδική Αραβία.

Η απόφαση όμως περιλαμβάνει σειρά άλλων ενδιαφερόντων παραμέτρων, οι οποίες θα καθορίσουν την πορεία του Πολεμικού Ναυτικού στις δεκαετίες που ακολουθούν. Οι ίδιες πληροφορίες αναφέρουν, ότι το Ναυτικό συνεργάστηκε στενά με το Γραφείο Διεθνών Προγραμμάτων του αμερικανικού Ναυτικού NIPO (Navy International Program Office).

Υποθέτουμε αφού πρώτα α) προηγήθηκε η απόρριψη των άλλων υποψηφιοτήτων, περί των οποίων δεν έχει ανακοινωθεί το παραμικρό, αφήνοντας και εκεί ένα σοβαρό κενό ενημέρωσης και β) υπήρξε διαδικασία και σχετικό έγγραφο που ενημέρωσε επισήμως την ελληνική πλευρά για το αν αποδεσμεύονται οι MMSC και ποια είναι η προσφερόμενη από την αμερικανική κυβέρνηση τιμή του προϊόντος  (P&A: Price & Availability).

Φυσικά, το αν η διαδικασία που ακολουθήθηκε ανταποκρίνεται στις πρωθυπουργικές εξαγγελίες περί “ανταγωνιστικών προσφορών”, είναι ένα ερώτημα που παραμένει αναπάντητο και ίσως θα έπρεπε να απαντηθεί από το ίδιο το Μέγαρο Μαξίμου. Εμείς περιοριζόμαστε να επαναλάβουμε εκ νέου τα ερωτήματα που είχαμε θέσει σε προηγούμενη ανάρτηση:

>Πότε εκδόθηκαν και εγκρίθηκαν οι επιχειρησιακές και τεχνικές προδιαγραφές του Πολεμικού Ναυτικού σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από τη διαδικασία του Εθνικού Αμυντικού Σχεδιασμού;

>Πότε προσκλήθηκαν οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλλουν προσφορές για τις νέες φρεγάτες;

>Πότε τελικά υπέβαλλαν προσφορές οι ενδιαφερόμενοι;

>Ποιος είναι ο προϋπολογισμός του προγράμματος;

>Μπορεί με βάση το υφιστάμενο νομικό και διαδικαστικό πλαίσιο να εκκινήσει διαδικασία υλοποίησης του προγράμματος νέων φρεγατών, χωρίς να έχει προσδιοριστεί ο προϋπολογισμός;

Η απόφαση του ΑΝΣ έλαβε τη μορφή σύνταξης προσχεδίου εγγράφου το οποίο αποτελεί τη γνωστή LoR (Letter of Request) το οποίο θα πρέπει να σταλεί στην αμερικανική πλευρά. Πλέον, η διαδικασία έχοντας περάσει κατά πληροφορίες και από το Συμβούλιο Αρχηγών Γενικών Επιτελείων (ΣΑΓΕ) στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, λογικά θα έπρεπε να πάρει τον δρόμο για την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία.

Όταν η πορεία αυτή ολοκληρωθεί, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) θα πρέπει να δώσει εντολή στη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Επενδύσεων και Εξοπλισμών (ΓΔΑΕΕ) να αποστείλει το έγγραφο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με πληροφορίες, η LOR περιλαμβάνει:

>την προμήθεια τεσσάρων MMSC με κόστος 4+ δις ευρώ. Εξ αυτών τα τρία θα ναυπηγηθούν στην Ελλάδα. Το οπλικό σύστημα, όπου έχουν ενσωματωθεί απαιτήσεις του Πολεμικού Ναυτικού, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει πυροβόλο OTO Melara STRALES διαμετρήματος 76 χλστ., εκτοξευτή 21 θέσεων του συστήματος RAM, κάθετο εκτοξευτή Mk-41 οκτώ κελιών με δυνατότητα εκτόξευσης 32 βλημάτων RIM-162Evolved Sea Sparrow Missiles (ESSM), ενεργό / παθητικό σόναρ συρόμενης διάταξης, σύστημα διαχείρισης μάχης COMBATSS-21, ραντάρ επιτήρησης και πρόσκτησης στόχων TRS-4D. Η μέγιστη ταχύτητα ανέρχεται σε 30 κόμβους.

>τον Εκσυγχρονισμό Μέσης Ζωής των τεσσάρων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ-200HN (ΥΔΡΑ) του Πολεμικού Ναυτικού με κόστος 450 εκατ. ευρώ. Η σύμβαση για το πρόγραμμα θα ανατεθεί στη Lockheed Martin Canada.

>η προμήθεια φρεγατών “ενδιάμεσης λύσης” με κόστος 300 εκατ. ευρώ.

>η ελληνική βιομηχανική συμμετοχή στο πρόγραμμα της μελλοντικής φρεγάτας κατευθυνόμενων βλημάτων του Ναυτικού των ΗΠΑ FFG(X) που πλέον φέρει την ονομασία “τύπου Constellation”. Από το σύνολο των 20 φρεγατών που προγραμματίζει να προμηθευτεί το Ναυτικό των ΗΠΑ, βιομηχανικό έργο της τάξης του 2% έως 3% θα ανατεθεί στην εγχώρια βιομηχανία και ταυτόχρονα η χώρα θα αποκτήσει το δικαίωμα να συμμετάσχει ως εταίρος στο πρόγραμμα εφόσον ο τύπος επιλεγεί από το Πολεμικό Ναυτικό.

Η εν λόγω LOR παρουσιάζει δύο πρωτοτυπίες: ως σχέδιο καταρτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ και δεύτερον ότι αποτελεί “καλάθι σούπερ μάρκετ”. Ετερόκλητα προγράμματα έχουν “ριφθεί ατάκτως” στο ίδιο κείμενο, ένδειξη που μαρτυρά ότι κάποιοι βιάζονται και οι ίδιοι (ή κάποιοι άλλοι;) επιχειρούν με “ένα σμπάρο, όχι δύο αλλά πολλά τρυγόνια“.

Ωστόσο, η διαδικασία φαίνεται να έχει κολλήσει, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες, με τη δικαιολογία της ανάγκης ταχείας διεκπεραίωσης για λόγους που συνδέονται με τον επείγοντα χαρακτήρα της προμήθειας (λες και οι φρεγάτες θα ενταχθούν στον Στόλο σε μερικούς μήνες…), έχει ανακύψει σοβαρό εσωτερικό ζήτημα.

Από τη μία πλευρά είναι όσοι επιμένουν να ακολουθηθεί αυστηρά η προβλεπόμενη από τον νόμο διαδικασία και από την άλλη το Πολεμικό Ναυτικό (και το ΓΕΕΘΑ;) που προκρίνουν την παράκαμψη της ΓΔΑΕΕ και την απευθείας αποστολή στις ΗΠΑ της LoR από τον αρμόδιο για την επιχειρησιακή αξιοποίηση των εν λόγω οπλικών συστημάτων Κλάδο των Ενόπλων Δυνάμεων, το Πολεμικό Ναυτικό.

Προτού περάσουμε στο εξαιρετικά ενδιαφέρον περιεχόμενο της LoR, θα πρέπει να επισημανθεί μια ανακολουθία που σημειώνεται στον αμυντικό μηχανισμό της χώρας, όπως αυτός εκφράζεται από το ΥΠΕΘΑ. Εάν η προβλεπόμενη από τον νόμο διαδικασία έχει αποδειχθεί στην πράξη δυσλειτουργική και χρονοβόρα, για ποιον λόγο παρουσιάζεται τέτοια δυστοκία στην προώθηση του νέου νόμου στη Βουλή, ο οποίος είναι μάλιστα έτοιμος εδώ και χρόνια;

Κι ένα δεύτερο: Πώς ταιριάζει αυτή η εκτίμηση με τις πληροφορίες ότι πολλές από τις αλλαγές που περιείχε ο νέος νόμος έχουν ακυρωθεί από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΘΑ; Σε αυτή συμπεριλαμβάνουμε τον υπουργό Παναγιωτόπουλο, τον υφυπουργό Στεφανή και τον γ.γ. Οικονόμου. Όμως η τελική έκφραση άποψης είναι του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, άρα το “τελικό προϊόν” τους αφορά όλους. Θα επανέλθουμε σύντομα στο θέμα, καθώς υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες, οι οποίες τεκμηριώνουν την “ανακολουθία”.

Ένα ζήτημα που χρήζει διευκρίνισης είναι το συνολικό ύψος της LoR, καθώς πληροφορίες το τοποθετούν κάπου μεταξύ 4,5 και 5 δισεκατομμυρίων ευρώ! Σε αυτό εντάσσεται η ναυπήγηση τεσσάρων MMSC, η μια σε ναυπηγείο των ΗΠΑ τρεις σε ελληνικό ναυπηγείο. Αυτό προφανώς αφορά τα Ναυπηγεία Ελευσίνας και την ONEX, κυρίως όμως τον πραγματικό αιμοδότη – επενδυτή, την αμερικανικό επενδυτικό κολοσσό DFC (U.S. International Development Finance Corporation).

Για αμιγώς γεωπολιτικούς λόγους και συγκεκριμένα την ανάσχεση της κινεζικής παρουσίας στην Ελλάδα, η DFC έχει εκδηλώσει την επιθυμία εμπλοκής και επένδυσης στην ελληνική ναυπηγική και ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανίας, καταθέτοντας προτάσεις τόσο για την Ελευσίνα όσο και για τονΣκαραμαγκά. Άλλο αυτό όμως και άλλο μεγάλο μέρος της απαιτούμενης επένδυσης για να λειτουργήσουν ομαλά εκ νέου τα ναυπηγεία, να χρηματοδοτηθούν έμμεσα από το Πολεμικό Ναυτικό.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ FFG(X) ΤΟΥ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ
Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο ίσως της LoR που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα σταλεί στις ΗΠΑ μετά την ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στις ΗΠΑ, είναι ότι περιλαμβάνει την επιθυμία ένταξης της Ελλάδας στο πρόγραμμα της νέας αμερικανικής φρεγάτας, η οποία στηρίζεται σε σχέδιο της ιταλικήςFincantieri και έχει κωδικοποιηθεί στις ΗΠΑ ως FFG(X), που πλέον φέρει την ονομασία “τύπου Constellation”.

Πρόκειται για την αποκαλούμενη ως “ιταλική FREMM“, ένα πλοίο για το οποίο οι προσδοκίες είναι πολύ υψηλές, όπως και το κόστος του, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις ακόμα και αμερικανικών πηγών. Είναι όμως εξαιρετικά πρόωρο για να προβεί κανείς σε έγκυρο σχολιασμό, πέραν ίσως του να ζητηθείδιευκρίνιση σε ποιο ύψος θα ανέλθει οικονομικά η ελληνική εμπλοκή στο πρόγραμμα. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει κανείς να υπολογίσει το κόστος ανά μονάδα των MMSC, διότι όπως προαναφέρθηκε η LoR είναι “καλάθι” που συμπεριλαμβάνει πολλά και ετερόκλητα…

Στην LoR υπάρχει και εγγραφή κονδυλίου ύψους περί τα 300 εκατομμύρια ευρώ, το οποίο προορίζεται για την αποκαλούμενη ως “ενδιάμεση λύση“. Αυτή δεν διευκρινίζει τον τύπο του ποίου που θα διαθέσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Το ελληνικό Ναυτικό διαρρέει ότι βασικό λόγος της αμερικανικής πρότασης είναι η προσφορά “ενδιάμεσης λύσης”.

Ωστόσο, δεν προσδιορίζεται εάν αυτή αφορά αντιτορπιλικά κατευθυνομένων βλημάτων τύπου Arleigh Burke (απίθανο), καταδρομικά τύπου Ticonderoga (δύσκολο), ή τα πλοία παρακτίων επιχειρήσεων LCSπου αποσύρει το αμερικανικό Ναυτικό. Είναι τα πρώτα που ναυπηγήθηκαν και παρουσίασαν τα μεγαλύτερα προβλήματα.

Όμως το μικρό για τις δυο πρώτες περιπτώσεις ποσό της εγγραφής, τα 300 εκατ. ευρώ δηλαδή, μάλλον δίνεισημαντικά μεγαλύτερες πιθανότητες στα LCS ως ενδιάμεση λύση. Το ερώτημα είναι εάν το Πολεμικό Ναυτικό γνωρίζει. Αυτό είναι και το πιθανότερο. Αν ναι, θα πρέπει να εξηγηθεί για ποιον λόγο δεν υπάρχει σαφής αναφορά στη LoR. Αν εξυπηρετεί κάποια σκοπιμότητα η απόκρυψη.

Η ΟΛΛΑΝΔΙΚΗ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΛΥΣΗ ΑΜΕΣΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ
Ασφαλώς, κάποια στιγμή θα πρέπει να υπάρξει και επίσημη ενημέρωση τι απάντησαν επισήμως οι Ολλανδοί για το ενδεχόμενο άμεσης απόκτησης από το Πολεμικό Ναυτικό των φρεγατών “M” με τις οποίες θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με συνοπτικές διαδικασίες δυο μη εκσυγχρονισμένες φρεγάτες“S” και με κόστος σημαντικά μικρότερο των 300 εκατ. ευρώ.

Υπήρξε ή όχι διαθεσιμότητα; Συναρτήθηκε με  ολλανδικές ναυπηγήσεις ή ίσχυε και ως αυτόνομη πρόταση για αν χρηματοδοτηθεί η ναυπήγηση των νέων πλοίων του ολλανδικού Ναυτικού; Συμπεριλαμβανόταν πρόταση π.χ. για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (η προθεσμία βέβαια λήγει στις 27/11); Ακόμα και απάντηση που θα παρέπεμπε στην απουσία “ολλανδικής DFC”, θα μπορούσε να γίνει κατανοητή. Ας ξεκαθαριστεί όμως.

Για να απαντηθούν όμως αυτά τα παράπλευρα ερωτήματα, καλό θα ήταν α υπάρξει πρώτα ενημέρωση εάν υπήρξαν και από ποιους υποψήφιους προμηθευτές, προτάσεις. Για να έχουμε δηλαδή ολοκληρωμένη εικόνα, τι πρότειναν οι Γάλλοι και οι Γερμανοί; Διότι εάν υπήρξαν, λογικά θα ανέφεραν και το κόστος της ναυπήγησης. Ποιο ήταν αυτό και ποιο των MMSC;

Στην περίπτωση των Γάλλων δεν μπορεί να διαλάθει της προσοχής ότι αποτελεί ίσως τον μοναδικό στρατιωτικά σημαντικό σύμμαχο της Ελλάδας, παρότι η πρότασή τους για τις φρεγάτες Belh@rra κρίθηκε καταρχήν ακριβή. Η απάντηση που παραπέμπει στο “αντάλλαγμα Rafale”, όσο αληθινή κι αν είναι και όσοπολλαπλασιαστής ισχύος να θεωρείται ορθώς το συγκεκριμένο αεροσκάφος για την Πολεμική Αεροπορία, η γενικότερη διαδικασία δεν συνάδει με χώρα που αντιμετωπίζει με ορθολογισμό και σοβαρότητα την άμυνά της και τις εξοπλιστικές της επιλογές.

Όσον αφορά δε τους Γερμανούς και παρά την αρνητική σε γενικές γραμμές στάση τους απέναντι στην Ελλάδα κυρίως όσον αφορά στα ελληνοτουρκικά και τις σχέσεις Βερολίνου-Άγκυρας, δεν μπορεί κανείς να μην επισημάνει δυο πράγματα:

Το πρώτο, ότι η εκτιμώμενη ως ισχυρή ελληνική ναυτική αποτροπή στηρίζεται στις μη εκσυγχρονισμένες γερμανικές φρεγάτες MEKO 200N. Άρα επιχειρησιακά ακατάλληλες δεν τις λες, ακόμα και μετά από μια 15ετία εγκατάλειψης από την ελληνική πολιτική ηγεσία -ασχέτως κομμάτων- που αφυπνίστηκε όψιμα και όπως πάντα καθυστερημένα.

Το δεύτερο, είναι ότι η νέα γενιά με τις ικανότατες φρεγάτες A200 που είναι η μετεξέλιξη των MEKO και έχει γραμμή παραγωγής εν λειτουργία, θα μπορούσε να προσφέρει σοβαρότατη αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του Στόλου σε σύντομο χρονικό διάστημα και μάλιστα με κόστος μικρότερο των 500 εκατ. ευρώ. Αυτό δεν αποτελεί έκφραση προτίμησης ή σύσταση! Διερευνήθηκε – απορρίφθηκεκαι αν ναι με ποιο σκεπτικό;

Εν κατακλείδι, η LoR συμπεριλαμβάνει και τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής (mid-life upgrade) των τεσσάρων φρεγατών MEKO 200HN (Hellenic Navy) που θα τις καταστήσει επιχειρησιακές για 15 ακόμα χρόνια. Και αυτό είναι πρόγραμμα που συμπεριλαμβάνεται στο “πακέτο” των 4,5-5 δισ. ευρώ που είναι το ύψος της LoR που θα σταλεί στις ΗΠΑ.

Σε γενικές γραμμές, δεν μπορεί παρά να διαπιστωθεί μια απροθυμία αποδέσμευσης στοιχείων από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, η οποία παραπέμπει σε “πολιτικό χειρισμό”. Η απόκρυψη πληροφοριών όμως ως τακτική είναι αδιέξοδη, ενώ συνήθως φέρνει τα αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα…πηγη