Τότε άρχισε στην μαρτυρική μεγαλόνησο ο απελευθερωτικός αγώνας για την αποτίναξη του βρετανικού αποικιοκρατικού ζυγού, από την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), με αρχηγό τον Στρατηγό Γεώργιο Γρίβα – Διγενή
Δεν είναι παρά μισή ώρα μετά τα μεσάνυκτα της 1ης Απριλίου 1955, όταν ολόκληρη η Κύπρος συνταράσσεται από σειρά βομβιστικών ενεργειών «Βόμβαι συγκλονίζουν από της χθες τας πόλεις της Κύπρου» γράφει η εφημερίδα «Ελευθερία».
Αυτό ήταν το σύνθημα για το ξέσπασμα του Αγώνα της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών): «Αναλαμβάνομεν τον Αγώνα διά την αποτίναξιν του αγγλικού ζυγού» έγραφε η πρώτη προκήρυξη της ΕΟΚΑ, την οποία υπέγραφε ο αρχηγός της Γεώργιος Γρίβας Διγενής.
Ο Αγώνας για την εκδίωξη των Άγγλων και την ελευθερία είχε αρχίσει πια και τα νιάτα του νησιού έθεταν εαυτούς στη διάθεση των ταγών των Ελλήνων Κυπρίων της Κύπρου.
Πρώτο θύμα ο Μόδεστος Παντελή από το Λιοπέτρι, λίγο μετά τα μεσάνυκτα, όταν πέθανε από ηλεκτροπληξία, στην προσπάθειά του να προκαλέσει (μαζί με τον Ανδρέα Κάρυο) βραχυκύκλωμα σε ηλεκτροφόρα σύρματα στρατοπέδου έξω από τον οικισμό Αυγόρου.
Ο αγώνας του ’55-59 έληξε με τις «Συμφωνίες Λονδίνου – Ζυρίχης» στις 19 Φεβρουαρίου 1959, με τις οποίες η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος, όπως αναφέρει το nationalpost.com.cy.
Μια διαφορετική πτυχή είναι αυτή της απήχησης στον ελλαδικο χώρο της θυσιών των Κύπριων πατριωτών. Ενδεικτικά αναφέρουμε την περίπτωση του απαγχονισμού των Καραολή και Δημητρίου, που συγκλόνισε το Πανελλήνιο, περισσότερο από κάθε άλλο ίσως γεγονός της περιόδου 1955-59.
Εδολοφονήθησαν σήμερον την πρωΐαν οι δύο Κύπριοι πατριώται
Στις 10 Μαΐου 1956, στις 3:00 τα ξημερώματα οι Μιχαλάκης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου οδηγήθηκαν στην αγχόνη, από τους Βρετανούς, καταδικασμένοι σε θάνατο, έχοντας βρεθεί ένοχοι ο Καραολής για τη δολοφονία του αστυνομικού Ηρόδοτου Πουλλή σε συγκέντρωση του ΑΚΕΛ στις 28 Αυγούστου 1955 και ο Δημητρίου για τη δολοφονία του πράκτορα της Intelligence Service, Σίντνεϊ Τέιλορ, στις 28 Νοεμβρίου 1955 στην Αμμόχωστο.
Οι δύο άνδρες είναι οι πρώτοι Κύπριοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ που καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν, προκαλώντας πανελλήνια συγκίνηση και αποτροπιασμό για τη συμπεριφορά των «πολιτισμένων» Άγγλων.
Ο Ελληνισμός, ο απλός πολίτης, απ’ άκρου εις άκρον της υφηλίου συγκλονίστηκε από τη θυσία των δύο νέων, οι οποίοι ως ιδανικό τους είχαν την ελευθερία. Μέσα στο κλίμα των ημερών, λοιπόν, ο Τύπος της εποχής, τόσο του αθηναϊκού κέντρου, όσο και των επαρχιακών πόλεων, δημοσιεύουν όλες τις πληροφορίες που φτάνουν κοντά τους, μέσω τηλεγραφημάτων από την Αθήνα και τη Λευκωσία, αλλά πέραν αυτών οι εφημερίδες, διά των διευθυντών τους και των αρχισυντακτών τους παίρνουν θέση, με άρθρα και άλλα σύντομα κείμενα/παρεμβάσεις.
Την προηγουμένη ημέρα της εκτέλεσης (9 Μαΐου 1956) σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας πραγματοποιήθηκαν παλλαϊκές συγκεντρώσεις.
Ο επαρχιακός Τύπος της Ελλάδας
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι ημερήσιες εφημερίδες του Ηρακλείου Κρήτης και της Πάτρας, οι οποίες έσπευσαν ήδη από τα φύλλα της 10ης Μαΐου να αναγγείλουν την εκτέλεση των Καραολή και Δημητρίου, και φυσικά να στηλιτεύσουν με τα κύρια άρθρα τους την πράξη των Βρετανών αποικιοκρατών.
Έχει ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι από τα δημοσιευμένα κείμενα δίνεται πολύ μεγάλη σημασία στο απολίτιστο της εκτέλεσης των δύο ανδρών, οι οποίοι το μόνο που ήθελαν ήταν την ελευθερία της πατρίδας τους.
Φυσικά, ο Τύπος της εποχής, αναλόγως ποιας κομματικής απόχρωσης ήταν έδινε ελαφρυντικά ή στηλίτευε τη στάση της τότε ελληνικής κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή (την τέταρτη [29.2.1956 έως 5.3.1958]), με υπουργό Εξωτερικών τον Σπυρίδωνα Θεοτόκη, ο οποίος οδηγήθηκε σε παραίτηση στις 28 Μαΐου 1956.
Ο επαρχιακός Τύπος της Ελλάδας συγκλονισμένος κάλυψε εκτενώς την εκτέλεση των Καραολή και Δημητρίου
Ο Τύπος του Ηρακλείου Κρήτης
Με πηχυαίους τίτλους οι εφημερίδες του Ηρακλείου Κρήτης αναγγέλλουν την εκτέλεση των Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου τα ξημερώματα της 10ης Μαΐου 1956, στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας και συνεχίζουν τις δημοσιεύσεις με όλες τις λεπτομέρειες στις 11 Μαΐου.
Σε όλες τις εκδόσεις του διημέρου και φυσικά και σε εκείνες των επόμενων ημερών γίνεται εν πολλοίς λόγος για την απάνθρωπη απόφαση των Βρετανών να προχωρήσουν στην εκτέλεση των δύο νέων.
Οι αρθρογράφοι των εφημερίδων και οι αναγνώστες στα άρθρα και τις επιστολές τους τονίζουν την έννοια της ελευθερίας, παραλληλίζουν τον αγώνα των Κυπρίων για την ελευθερία με τους αγώνες του κρητικού λαού για τη δική του ελευθερία και στηλιτεύουν τη στάση των Άγγλων στη Κύπρο.
Αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, οι οποίοι πολέμησαν στο πλάι των Άγγλων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Κρήτη, στην Αίγυπτο και αλλού επιστρέφουν τα διπλώματά τους και τα μετάλλια που τους έχουν απονεμηθεί σε ένδειξη διαμαρτυρίας.