By Faidon Karaiosifidis

Η σχεδίαση Arrowhead 140 αναδείχθηκε μέσα από πρόγραμμα του Βασιλικού Ναυτικού, που εγκρίθηκε με το δεκαετές πλαίσιο εξοπλισμών SDSR (Strategic Defence and Security Review) του 2010, το οποίο στο ναυτικό του σκέλος προέβλεπε τη μελλοντική αντικατάσταση των 13 φρεγατών Type 23 με ισάριθμα πλοία μιας νέας κλάσης, γνωστών ως GCS (Global Combat Ship).

Αυτή θα ακολουθούσε το ίδιο σκεπτικό, δηλαδή θα αποτελείτο από πέντε μονάδες γενικής χρήσης και οκτώ ανθυποβρυχιακού πολέμου, με μοναδική όμως ουσιαστική διαφορά το ικανότερο σόναρ των δευτέρων.

Η θέση αυτή αναθεωρήθηκε με το -ενδιάμεσο- SDSRτου 2015.

Εν μέσω οικονομικής κρίσης, αν και διατηρήθηκε ο συνολικός αριθμός των πλοίων στα 13, για λόγους κόστους αποφασίστηκε η ναυπήγηση μόνο των οκτώ φρεγατών ASW (γνωστών ως Type 26) και η προμήθεια πέντε μονάδων μιας διαφορετικής οικονομικότερης σχεδίασης για το υπόλοιπο σκέλος του προγράμματος.

Οι δεύτερες έγιναν γνωστές ως GPFF (General Purpose Frigate) και από το 2016 αναφέρονταν πλέον ως Type31 με κύριες απαιτήσεις ενός πλοίου: ικανού εκτοπίσματος για πλόες μεγάλων αποστάσεων μακριά από τις κύριες βάσεις του Βασιλικού Ναυτικού, βασικής σχεδίασης με περιορισμένες υποδομές οπλισμού και εξοπλισμού αλλά ενσωματωμένη ικανότητα μελλοντικής εξέλιξης (potential growth), χαμηλού κόστους κτήσης και με προβλέψεις για σπονδυλωτή κατασκευή τμημάτων και μεγάλων συγκροτημάτων σε διαφορετικά ναυπηγεία (μέθοδος που εξυπηρετούσε την πολιτική της βρετανικής κυβέρνησης για ενίσχυση της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας και είχε ήδη δοκιμαστεί στα δυο αεροπλανοφόρα της κλάσης QueenElizabeth).

Στη διάρκεια του 2017 προβλήθηκαν αρκετές προτάσεις, ανάμεσά τους δύο από την -κυρίαρχο στη βρετανική ναυπηγική σκηνή- BAE Systems (η σχεδίαση «Avenger», ενός πολύ μεγάλου OPV και η σχεδίαση «Cutlass»ενός πλοίου μεγέθους μεγάλης κορβέτας), μίας από την BMT Group («Venator 110») και μίας από τη StellerSystems («Spartan»).

Η Babcock πρόσφερε τη σχεδίαση «Arrowhead 120», ένα πλοίο μήκους 120 m και πλάτους 19 m, που εκτόπιζε περίπου 4.000 τόνους, ανέπτυσσε 24+ κόμβους και είχε μέγιστη εμβέλεια 6.000 ν.μ. (στους 15 κόμβους).

Στο τέλος του 2017, σε μια απόφαση με έντονο πολιτικό παρασκήνιο, η BAE Systemsανακοίνωσε ότι αποσυρόταν από την υποψηφιότητά της ως κύρια ανάδοχος (με τη δικαιολογία του φόρτου εργασίας στα ναυπηγεία της στο Clyde) και θα υποστήριζε την πρόταση της Cammell Laird για τη σχεδίαση «Leander».

Η κίνηση αυτή προκάλεσε τον συνασπισμό των BMT και Babcock, χωρίς όμως τον Νοέμβριο του 2017, όταν ανακοινώθηκε η συνεργασία τους, να επιλέξουν ανάμεσα στις δύο προτάσεις που είχαν υποβάλει ξεχωριστά.

Αυτό έγινε αργότερα, τον Μάιο του 2018, όταν το συνεργατικό σχήμα διευρύνθηκε με τη συμμετοχή και της Thales Group, αλλά με μια νέα υποψηφιότητα, τη σχεδίαση «Arrowhead 140», βασισμένη στη δανέζικη κλάση φρεγατών Iver Huitfeldt.

Τον Ιούνιο όμως του 2018 η διαδικασία επιλογής του προγράμματος «πάγωσε» προσωρινά για λόγους που παραμένουν αδιευκρίνιστοι, για να εκκινήσει και πάλι έπειτα από πιέσεις έναν μήνα αργότερα.

Στο τέλος του 2018 επιλέχθηκαν για την τελική διαγωνιστική φάση τρεις προτάσεις: η σχεδίαση «Leander» των Cammell Laird/BAE Systems, η «Arrowhead 140» των Babcock/BMT/Thales και αυτή των Atlas Elektronik UK/Thyssenkrup Marine Systems, βασισμένη σε έκδοση της MEKO A200.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι δυο τελευταίες υποψηφιότητες πρότειναν για υλοποίηση τα ίδια ναυπηγεία -είτε το Ferguson Marine στο Clyde της Σκοτίας είτε το Harland & Wolff στο Μπέλφαστ-, αμφότερα των οποίων αντιμετώπιζαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, που μέσα στο 2019 έγιναν κρίσιμα.

Τελικά, στις 15 Σεπτεμβρίου 2019 το βρετανικό υπουργείο Άμυνας επέλεξε τη σχεδίαση Arrowhead 140 ως τη βάση για τις Type 31, με κόστος £250 εκατ. ανά πλοίο (χωρίς τον εξοπλισμό και οπλισμό που παρείχε το βρετανικό δημόσιο) και για ένα σύνολο £2 δις για όλο το πρόγραμμα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν αποδεσμευτεί, οι Arrowhead 140/Type 31 έχουν μήκος 139 m, εκτόπισμα 5.700 τόνους και χρησιμοποιούν 4 ντιζελοκινητήρες Rolls Royce/MTU 20V 8000 M71 των 8.2 MW έκαστος, που τους προσδίδουν ταχύτητα τουλάχιστον 28 κόμβων και εμβέλεια 9.000 ν.μ. (με 14 κόμβους).

Οι φρεγάτες ενσωματώνουν CMS TACTICOS και ραντάρ NS110 3D της Thales, ενώ ο οπλισμός για τον ρόλο που αρχικά προορίζονται να υπηρετήσουν στο Βασιλικό Ναυτικό περιλαμβάνει ένα πυροβόλο Mk110 των 57 mm, δύο Mk4 των 40 mm, οκτώ πολυβόλα (εκ των οποίων τέσσερα είναι Minigun) και σύστημα VLS Sea Ceptor για 24 CAMM.

Το υπόστεγο μπορεί να υποστηρίζει οργανικό ελικόπτερο 10 τόνων, αν και το ελικοδρόμιό τους (ένα από τα ευρύτερα στην κατηγορία) μπορεί να δεχθεί και μη οργανικό ελικόπτερο 15 τόνων.

Για την πληρότητα της αναφοράς μας να προσθέσουμε ότι, σύμφωνα με το νέο SDSR του Νοεμβρίου του 2020, για το Βασιλικό Ναυτικό προβλέπεται και μια νέα κλάση φρεγατών γενικής χρήσης, γνωστή ως Type 32, η οποία θα ακολουθήσει τις ναυπηγήσεις των Type 26 και Type 31 με προοπτική να μπει σε υπηρεσία τη δεκαετία του 30.

Όπως προαναφέρθηκε, η Arrowhead 140/Type 31 αποτελεί προσαρμοσμένη έκδοση για τις βρετανικές ανάγκες της αρχικής δανέζικης σχεδίασης που υιοθετήθηκε ως κλάση Φ/Γ Iver Huitfeldt, με τρία πλοία σε υπηρεσία (Iver Huitfeld/F361, Peter Willemoes/F362 και Niels Juel/F363), τα οποία κατασκευάστηκαν την περίοδο 2010-2012. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι φρεγάτες αυτές του Βασιλικού Ναυτικού της Δανίας (μήκους 139 m, πλάτους 19,75 m, βυθίσματος 5,3 m και εκτοπίσματος 6.645 τόνων) βασίζονται πάνω στα παλαιότερα πλοία πολλαπλών ρόλων της κλάσης Absalon.

Οι μονάδες της συγκεκριμένης ιδιότυπης πολυμορφικής σχεδίασης (μήκους 137 m και εκτοπίσματος 6.600 τόνων) χαρακτηρίζονταν αρχικά ως «ευέλικτα πλοία υποστήριξης» και έφεραν «σχετικούς» διακριτικούς αριθμούς -«L16» και «L17»-, αλλά πρόσφατα επανακατηγοριοποιήθηκαν ως φρεγάτες (Absalon/F341 και Esbern Snare/F342). Είναι χαρακτηριστικό ότι προβλέπεται μια αναβάθμιση για να υποστηριχθεί ο νέος τους ρόλος που περιλαμβάνει και την τοποθέτηση συρόμενης διάταξης σόναρ (towed array).

Πέραν του κύριου -και επίσημα πλέον- ρόλου τους ως φρεγάτες, οι δανέζικες υβριδικές σχεδιάσεις μπορούν να μετατραπούν γρήγορα και για άλλες χρήσεις, όπως σε πλοία διοίκησης και προβολής ισχύος, υποστήριξης αποβατικών επιχειρήσεων, μεταγωγικά, πλωτά νοσοκομεία, πλοία ναρκοπολέμου κ.ά.

Σε όλες τις περιπτώσεις διατηρούν τη μαχητική ικανότητα και ισχύ πυρός (επιπέδου φρεγάτας) και εκμεταλλεύονται για τη μετάπτωση την ικανότητα ταχείας αναπροσαρμογής των επιπλέον χώρων που διαθέτουν (λόγω διαστάσεων και εκτοπίσματος).

Οι Φ/Γ κλάσης Iver Huitfeldt χρησιμοποιούν το κύτος των Absalon με αυξημένη αξιοποίηση των διατιθέμενων χώρων, αν και πάλι γίνεται μόνο μερική χρήση των δυνατοτήτων της σχεδίασης με περιθώρια μελλοντικής ενίσχυσης των ικανοτήτων τους.

Τόσο τα Absalon όσο και τα Iver Huitfeldt χρησιμοποιούν το σπονδυλωτό σύστημα φορτίων αποστολής Stanflex, που είναι περίπου της ίδιας φιλοσοφίας με αυτό των MEKO. Διαφέρει όμως από το γερμανικό πρωτότυπο στο γεγονός ότι δεν αφορά μόνο την κατασκευή, αλλά προσφέρει τη δυνατότητα διαρκούς μεταβολής της διαμόρφωσης των πλοίων με προσθαφαίρεση module.

Καθένα Stanflex module μπορεί να φιλοξενήσει ένα οπλικό ή άλλο σύστημα και τοποθετείται σε προκαθορισμένη θέση στα καταστρώματα με δυνατότητα εύκολης διασύνδεσης στις αναμονές υποδομών των χώρων που τα υποδέχονται.

Στα Absalon, για παράδειγμα, υπάρχουν πέντε module Stanflex, τα οποία μπορούν να φιλοξενήσουν SAMRIM-162 ESSM και SSM Harpoon Block II, ενώ σε αντίστοιχη υποδομή φιλοξενούνται ένα πυροβόλο Mk45 mod4 και δύο CIWS Millennium των 35 mm.

Στις Iver Huitfeldt υπάρχουν έξι προκαθορισμένοι χώροι Stanflex, από τους οποίους δυο στην πλώρη είναι δεσμευμένοι με αντίστοιχα πυροβόλα των 76 mm.

Οι υπόλοιποι (στο μέσον του πλοίου) μπορούν να φέρουν Mk141 για Harpoon, VLS Mk 56 για ESSM ή VLS Mk41.

Η τρέχουσα πυραυλική διαμόρφωση των δανέζικων φρεγατών είναι 8/16 Harpoon και 32 SM-2 IIIA, αν και ο φόρτος μπορεί να πολλαπλασιαστεί, ενώ οι Mk41 μπορούν να υποστηρίξουν επίσης SM-3, SM-6 ή ακόμη και Tomahawk.

Ο οπλισμός τους συμπληρώνεται από ένα CIWS Millennium των 35 mm (επίσης σε Stanflex) και δύο διπλούς τορπιλοσωλήνες για MU90.

Ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός περιλαμβάνει ένα ραντάρ επιτήρησης αέρος/επιφανείας μεγάλης εμβέλειας SMART-L της Thales Nederland και ένα έρευνας/ιχνηλάτησης/καθοδήγησης όπλων APAR της ίδιας εταιρείας, δύο FCR Saab CEROS 200 και σόναρ τρόπιδας Atlas ASO 94.

Οι Δανοί χρησιμοποιούν στις Φ/Γ της κλάσης ένα MH-60R, ενώ οι Φ/Γ Absalon μπορούν να φιλοξενήσουν δύο MH-60R/EH101.

Οι Φ/Γ Iver Huitfeldt είναι ενδεικτικές της διαμόρφωσης που θα μπορούσαν να έχουν οι AH140HN, που προτείνει η Babcock.

Από τα πολλά που έχουμε αναφέρει, τόσο από αυτές τις σελίδες όσο και στους ιστοτόπους μας, είναι πλέον κατανοητό ότι οι απαιτήσεις του ΠΝ αφορούν σε ικανότητες που πρέπει να έχουν οι τέσσερις νέες φρεγάτες και όχι σε συγκεκριμένα οπλικά συστήματα.

Η ικανότητα αντιαεροπορικής άμυνας, όπως έχουμε σημειώσει, φαίνεται να προτάσσει την αντιμετώπιση επιθέσεων κορεσμού (και όχι την άμυνα περιοχής).

Σε ανταπόκριση αυτής της απαίτησης αναφέρεται ότι οι AH140HN προτείνονται και με 64 CAMM(Common Anti-Air Modular Missile), με τους μισούς εξ αυτών της έκδοσης επεκτεταμένης εμβέλειας CAMM-ER (Extended Range), μια διαμόρφωση που κάνει περιττή την ύπαρξη CIWS.

Εάν όμως το ΠΝ ευνοεί τη διατήρηση του ESSM ως του κύριου αντιαεροπορικού όπλου του, τότε η εγκατάσταση των Mk41, που μπορούν να φιλοξενήσουν και ASROC (μια επιθυμία του ΠΝ), φαίνεται να είναι μονόδρομος.

Η Babcock όμως αφήνει εντελώς «ανοικτή» τη σύνθεση του εξοπλισμού και οπλισμού, που δεν αναμένεται όμως να διαφέρει σημαντικά σε ικανότητες από τις άλλες προτάσεις που έχουν υποβληθεί στο ΠΝ (εκτός φυσικά των γαλλικών FDI).

Η εταιρεία δεν σχολιάζει την «ενδιάμεση λύση», καθώς, όπως υπογραμμίζει, η πώληση πλοίων του Βασιλικού Ναυτικού αφορά αποκλειστικά τη βρετανική κυβέρνηση.

Αναφέρει όμως ότι στην περίπτωση που υπάρξει μια τέτοια εξέλιξη για αριθμό Φ/Γ Type 23, όπως συγκλίνουν οι εκτιμήσεις («Πτήση» 04, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020, «ΠΝ, Φρεγάτες ενδιάμεσης λύσης») μπορεί να προσφέρει πλήρεις υπηρεσίες για την είσοδό τους σε χρήση, την εν συνεχεία υποστήριξη, καθώς και για τυχόν ανάγκες εκσυγχρονισμού/αναβάθμισης με βάση την τεράστια εμπειρία της σε αυτά τα πλοία.

Σχετικά με το πλαίσιο της προμήθειας στο πρόγραμμα φρεγατών και τις αμφιβολίες που έχουν εκφραστεί για τη δυνατότητα (ή μη) σύναψης διακρατικής συμφωνίας η Babcock επισημαίνει αφενός ότι το ΒREXIT έχει δώσει περισσότερη ευελιξία στις βρετανικές εταιρείες και αφετέρου ότι υπάρχει η πλήρης υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης και των αρμόδιων φορέων εξωτερικού εμπορίου και χρηματοδότησης εξαγωγών.

Υπενθυμίζει σχετικά και την πολύ μεγάλη εμπειρία που διαθέτει το Ηνωμένο Βασίλειο στον αμυντικό τομέα με μεγάλες διακρατικές συμφωνίες, όπως αυτές που υπογράφηκαν με τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του Κόλπου.

πηγη