Αμφισβητεί τους ειρηνικούς σκοπούς στη συμφωνία με το Ιράν

Ασ. Πρες, Ροϊτερς

Την έντονη δυσαρέσκεια της Ουάσιγκτον προκάλεσαν οι επίμονες προσπάθειες τόσο της Τουρκίας όσο και της Βραζιλίας να αποτρέψουν την επιβολή βαρύτατων οικονομικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Οι Αμερικανοί αμφισβητούν πλέον ανοικτά ότι η ειρηνική διευθέτηση της κρίσης αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης αποτελεί το πραγματικό κίνητρο των δύο κρατών, κατηγορώντας τον Τούρκο πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν και τον πρόεδρο της Βραζιλίας Λουίζ Ινάσιο Λούλα Ντα Σίλβα ότι εκμεταλλεύονται την ιρανική κρίση προκειμένου να εδραιωθούν ως βασικοί «παίκτες» στο διεθνές στερέωμα. Επιπλέον, η αμερικανική κυβέρνηση θεωρεί ότι η συμφωνία της 17ης Mαΐου, η οποία προβλέπει τη μεταφορά 1.300 κιλών ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού από το Ιράν στην Τουρκία, κάθε άλλο παρά αποτρέπει την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων από την Τεχεράνη.

Τον εκνευρισμό του Λευκού Οίκου, όπως αυτός εκφράστηκε εμμέσως διά στόματος της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, διόγκωσε η χρονική στιγμή της συμφωνίας, η οποία επήλθε τη στιγμή που οι Αμερικανοί ετοιμάζονταν να δρέψουν καρπούς πολύμηνων διπλωματικών προσπαθειών προκειμένου να εξασφαλίσουν τη σύμφωνη γνώμη των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας για τις νέες κυρώσεις. Η στάση της Βραζιλίας, πάντως, δεν εξέπληξε τους σχεδιαστές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, καθώς ο κ. Ντα Σίλβα είχε τους τελευταίους μήνες δείξει δείγματα επιθετικής πολιτικής έναντι της Ουάσιγκτον. Παίζοντας το χαρτί της ισχυρότερης οικονομίας της Λατινικής Αμερικής, ο Βραζιλιάνος πρόεδρος αντιτίθεται στις ΗΠΑ σε μια σειρά θεμάτων, από το εμπόριο και την κλιματική αλλαγή, μέχρι το πραξικόπημα στην Ονδούρα.

Πρόσφατα, ο κ. Ντα Σίλβα άφησε εκ νέου αιχμές κατά των ΗΠΑ και της Δύσης υποστηρίζοντας ότι κανένα από τα έθνη που τάσσονται υπέρ της επιβολής αυστηρότερων κυρώσεων δεν προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον πρόεδρο του Ιράν. «Αναρωτιέμαι γιατί ο κ. Ομπάμα ή ο κ. Σαρκοζί αποφεύγουν να τηλεφωνήσουν στον κ. Αχμεντινετζάντ», διερωτήθηκε. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Εξωτερικών της Βραζιλίας, Σέλσο Αμορίμ, είχε υπενθυμίσει ότι οι ΗΠΑ έχουν στο «όχι και τόσο μακρινό παρελθόν χρησιμοποιήσει αμφόβολης ποιότητας στοιχεία προκειμένου να αιτιολογήσουν την εισβολή στο Ιράκ» και πως η διαμεσολαβητική προσπάθεια στοχεύει στην αποτροπή μιας «δυσάρεστης επανάληψης της Ιστορίας».

Σε αντίθεση με την περίπτωση της Βραζιλίας, η «επιθετική προσπάθεια» των Τούρκων να καθυστερήσουν την επιβολή νέων κυρώσεων δημιούργησε ερωτήματα για το κατά πόσον το μοναδικό μουσουλμανικό κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ εξελίσσεται από γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης σε δυναμικό υπέρμαχο των γειτονικών του κρατών στην Μέση Ανατολή, εξαιρουμένου φυσικά του Ισραήλ. Οι πιστολές κατά της επιβολής νέων κυρώσεων σε 26 κράτη από την τουρκική κυβέρνηση, λίγες ώρες μετά την κατ’ αρχήν συμφωνία των ΗΠΑ με τη Ρωσία και την Κίνα, αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την Ουάσιγκτον. «Πρόκειται για ένα ξεκάθαρο σχέδιο με μοναδικό στόχο την παρεμπόδιση της δράσης του Συμβουλίου Ασφαλείας», τόνισε η κ. Κλίντον στις αρχές της εβδομάδας. «Η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζει ότι η συμφωνία μεταξύ Ιράν, Τουρκίας και Βραζιλίας προέκυψε μόνο επειδή το Συμβούλιο Ασφαλείας ήταν έτοιμο να υιοθετήσει το ψήφισμα πάνω στο οποίο διαπραγματευόμασταν εδώ και πολλές εβδομάδες», πρόσθεσε η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Το μήνυμα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ήταν σαφές: Αφενός η τουρκική διπλωματία δεν είναι ακόμα αρκετά ισχυρή ώστε να μεταπείσει την Κίνα και τη Ρωσία, αφετέρου το Ιράν εκμεταλλεύεται τις φιλοδοξίες της, όσο και της Βραζιλίας, προκειμένου να αποτρέψει τις κυρώσεις. Απαντώντας, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας απάντησε την Πέμπτη ότι «η κατάθεση της πρότασης ψηφίσματος για την επιβολή κυρώσεων σε βάρος του Ιράν μία ημέρα μετά την επίτευξη της συμφωνίας για τη μεταφορά ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού από το Ιράν ισοδυναμεί με εθελοτυφλία».

Οι φιλοδοξίες δεν θα προκαλέσουν ολική ρήξη.

Παρά τη δυσφορία του Λευκού Οίκου, η πλειονότητα των αναλυτών εκτιμά ότι οι φιλοδοξίες Τούρκων και Βραζιλιάνων για μια θεαματική αναβάθμιση του ρόλου τους στη διεθνή σκακιέρα δεν θα προκαλέσει μια ολική ρήξη στις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ στο εγγύς μέλλον. Οι Αμερικανοί σημειώνουν ότι δεν τίθεται ζήτημα αποκοπής της Τουρκίας από τη Δύση, καθώς τα θεμελιώδη συμφέροντα της χώρας είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ενωση. Την ίδια στιγμή, βέβαια, μερίδα ειδικών παρατηρεί ότι ο τόνος της εξωτερικής πολιτικής των Τούρκων σταδιακά αλλάζει και υπενθυμίζει την άρνηση της Aγκυρας να επιτρέψει τη χρήση των εδαφών της από τον αμερικανικό στρατό κατά τη διάρκεια της εισβολής στο Ιράκ, όπως και την έντονή της αντίδραση στις πιέσεις των Δυτικών προκειμένου να συμφιλιωθεί με το «άσχημο παρελθόν» της. Οσον αφορά τη Βραζιλία, η νέα προστριβή με τις ΗΠΑ δεν στάθηκε εμπόδιο στην επικύρωση σημαντικών συμφωνιών με τον Λευκό Οίκο. Σ’ αυτές συγκαταλέγεται το πρώτο μνημόνιο για τη στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών εδώ και τριάντα χρόνια, καθώς και η διευθέτηση της διαμάχης σχετικά με την επιδότηση των Αμερικανών βαμβακοπαραγωγών. Ο αναλυτής του Συμβουλίου για τις Διεθνείς Σχέσεις, Ματίας Σπέκτορ, σημειώνει πάντως ότι το ζήτημα της Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Οπλων θεωρείται ιδιαίτερα ευαίσθητο από τους Βραζιλιάνους και αυτό, διότι η χώρα είχε με μυστικότητα εμπλουτίσει ουράνιο τη δεκαετία του ’70 και υπέγραψε τη σχετική συνθήκη με αρκετά χρόνια καθυστέρηση.

ΠΗΓΗ