του Δημήτρη Μπεκιάρη*

Η επίσκεψη του Προέδρου της ελληνικής Δημοκρατίας κου Καρόλου Παπούλια στο Ισραήλ αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό δείγμα της διαρκούς βελτίωσης των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων, οι οποίες έχουν ενισχυθεί σημαντικά σε μία σειρά από τομείς τον τελευταίο 1,5 χρόνο.

Το γεγονός ότι ο Κάρολος Παπούλιας συνοδευόταν από τους υπουργούς εξωτερικών κ. Σταύρο Λαμπρινίδη, Πολιτισμού κ. Παύλο Γερουλάνο και τον υφυπουργό Περιβάλλοντος κ. Ιωάννη Μανιάτη είναι ενδεικτικό της βαρύτητας, την οποία έδωσε η Αθήνα στην επίσκεψη.

Ταυτόχρονα και με αφορμή την επίσκεψη του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας ο ΟΠΕ και το υπουργείο Εξωτερικών διοργανώνουν επιχειρηματική αποστολή στο Τελ Αβίβ.

 

Στο Τελ Αβίβ ο κ. Παπούλιας είχε συνομιλίες με τον Πρόεδρο του Ισραήλ κ. Σιμόν Πέρες, τον Πρωθυπουργό κ. Μπενιαμίν Νετανιάχου, την αρχηγό της αντιπολίτευσης κυρία Τζίπι Λίβνι, τον Πρόεδρο της Κνεσέτ κ. Ριβλίν, τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Εξωτερικών κ. Αβιγκντόρ Λίμπερμαν, τον πρόεδρο του Διεθνούς Εβραϊκού Ταμείου κ. Ε. Στένζιερ και τον Πατριάρχη Θεόφιλο.

Επίσης πραγματοποίησε συναντήσεις με Έλληνες επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος και παρέστη στο ελληνο-ισραηλινό επιχειρηματικό Φόρουμ για επενδύσεις και εμπόριο. Ακόμη ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο του οραματιστή του κράτους του Ισραήλ Binyamin Ze’ev Herzl  και στο Μουσείο Ολοκαυτώματος.
 Το πλαίσιο

Η στρατηγικού χαρακτήρα προσέγγιση της Αθήνας με το Τελ Αβίβ ξεκίνησε, επί της ουσίας, από τον Φεβρουάριο του 2010. Τότε εξάλλου ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου συναντήθηκε με τον Ισραηλινό ομόλογό του Μπενιαμίν Νετανιάχου στο «Καφέ Πούσκιν» της Μόσχας.

Τότε σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα «Haaretz» «Ο Νετανιάχου εκμεταλλεύτηκε την τυχαία συνάντηση τους για να μιλήσει με τον Έλληνα πρωθυπουργό για το τουρκικό εξτρεμισμό εναντίον του Ισραήλ και γρήγορα οι δύο άνδρες έγιναν φίλοι»..

Το καλοκαίρι του 2010 η συνεργασία έλαβε σάρκα και οστά, αφού αρχικά ο κ. Παπανδρέου επισκέφτηκε το Τελ Αβίβ και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα ο κ. Νετανιάχου ανταπέδωσε την επίσκεψη τρεις εβδομάδες πραγματοποιώντας ταξίδι στην Αθήνα.

Κατά τη διάρκεια τω συναντήσεων αποφασίστηκε η συνεργασία σε μια σειρά από συμφωνίες σε μία σειρά από τομείς, ενώ στα τέλη Αυγούστου του 2010 ο επικεφαλής της μεγαλύτερης αμερικανο – εβραϊκής οργάνωσης, δηλαδή της American Jewish Committee κ. Ντέιβιντ Χάρις, επισκέφτηκε την Αθήνα εκφράζοντας την πλήρη στήριξή του προς την ελληνική κυβέρνηση για το θέμα της αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης.

Τον περασμένο Ιανουάριο σε τηλεφωνική συνομιλία, την οποία είχαν επίσης δημιουργία οι κ.κ. Παπανδρέου και Νετανιάχου συμφωνήθηκε η συγκρότηση κοινού υπουργικού συμβουλίου συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Ισραήλ.

Η προσέγγιση, η οποία περιγράφηκε σε ευρύτερα πλαίσια ως συγκρότηση στρατηγικού άξονα Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, ευνοήθηκε από την πλήρη διάρρηξη των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία.

Η σύγκρουση των πάλαι ποτέ «στρατηγικών εταίρων» κορυφώθηκε τον Μάιο του 2010, μετά την έφοδο του ισραηλινού στρατού στο πλοίο Mavi Marmara, το οποίο συμμετείχε στον «στολίσκο της Ελευθερίας», ο οποίος είχε προορισμό τη Γάζα.

Στο πεδίο των διεθνών σχέσεων, η αναβάθμιση των ελληνο – ισραηλινών σχέσεων κατέστη αντιληπτή από τη στάση της Αθήνας στο θέμα του «στολίσκου της Ελευθερίας» του 2011.

Η ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, μέσω της οποίας η ελληνική κυβέρνηση κάλεσε τους Έλληνες να μην συμμετάσχουν στην αποστολή της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, μέσω του «στολίσκου της Ελευθερίας», ενώ ζήτησε να μην αποπλεύσουν ελληνικά πλοία από τα ελληνικά λιμάνια, θεωρήθηκε ως υπέρβαση του συντηρητικού τρόπου με τον οποίο ασκεί διαχρονικά η Αθήνα την εξωτερική της πολιτική.

Η δραστική αντιμετώπιση της προσπάθειας απόπλου πλοίων από ελληνικά λιμάνια με προορισμό τη Γάζα από τις ελληνικές λιμενικές αρχές, αλλά και η πρόταση της Αθήνας ώστε να αναλάβει επίσημα την πρωτοβουλία μεταφοράς ανθρωπιστικής βοήθειας, αντιμετωπίστηκε με ιδιαίτερη ικανοποίηση από την πολιτική ηγεσία του Ισραήλ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός κ. Μπενιαμίν Νετανιάχου σε ομιλία του στην τελετή αποφοίτησης στη Σχολή της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας πριν από μερικές ημέρες κάνοντας λόγο για το σύνολο των διπλωματικών ενεργειών και προσπαθειών, οι οποίες έχουν καταβληθεί, ώστε να αποτραπεί ο απόπλους του «στολίσκου της Ελευθερίας» για τη Γάζα, αναφέρθηκε ειδικά και προσωπικά μόνο σε έναν ηγέτη: Στον Έλληνα πρωθυπουργό κ. Γιώργο Παπανδρέου.

Στον Ισραήλ έχει εμπεδωθεί ότι «η Ελλάδα είναι ο νέος σύμμαχος και φίλος», ενώ όπως χαρακτηριστικά ανέφερε πρόσφατα η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz ««Οι διοργανωτές του στολίσκου δεν έλαβαν υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα του Ιουλίου 2011 δεν είναι η Ελλάδα του Μαΐου 2010».

 Οικονομική προσέγγιση

Η προσέγγιση της Ελλάδας με το Ισραήλ δεν επιτεύχθηκε στον βαθμό και με την ταχύτητα που επιτεύχθηκε η αντίστοιχη της Κύπρου με το Ισραήλ, κυρίως στον ενεργειακό τομέα.

Όμως, τόσο στην Αθήνα, όσο και στο Τελ Αβίβ κυριαρχεί η εντύπωση ότι «η οικοδόμηση της σχέσης, για να προσλάβει στρατηγικά χαρακτηριστικά, απαιτεί χρόνο και προσεκτικά βήματα».

Το καλοκαίρι του 2010 στις συναντήσεις που είχαν οι πρωθυπουργοί των δύο χωρών κ.κ. Παπανδρέου και Νετανιάχου, είχε συζητηθεί το θέμα της βοήθειας από την πλευρά του εβραϊκού λόμπι ακόμη και στο πεδίο της αντιμετώπισης της σφοδρής οικονομικής κρίσης, η οποία πλήττει την Ελλάδα.

Επί της ουσίας οι δύο άνδρες τότε είχαν συζητήσει αναφορικά με την προοπτική εισόδου της Ελλάδα στα διεθνή οικονομικά δίκτυα, τα οποία ελέγχει το εβραϊκό λόμπι με τον κ. Νετανιάχου να προτείνει να αναλάβει το εβραϊκό λόμπυ εποπτικό ρόλο αναφορικά με την λειτουργία της Μεικτής ελληνοϊσραηλινής Επιτροπής για την προώθηση της συνεργασίας στους τομείς της οικονομίας, των επενδύσεων και του τουρισμού.

Το περιεχόμενο αυτών των συζητήσεων επιβεβαιώθηκε από ένα σχετικά πρόσφατο δημοσίευμα της ισραηλινής εφημερίδας «Jerusalem Post» με τίτλο «Νετανιάχου, ο νέος λομπίστας υπέρ της Ελλάδας».

Σύμφωνα με εκείνο το δημοσίευμα στο πλαίσιο της σύσφιξης των σχέσεων Ελλάδας – Ισραήλ, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός σε συναντήσεις που είχε με υψηλόβαθμους Ευρωπαίους και Αμερικανούς αξιωματούχους τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της στήριξης της Ελληνικής οικονομίας συμπληρώνοντας ότι το lobbying υπέρ της ελληνικής οικονομίας «αποτελεί την τελευταία ένδειξη της άνθισης των Ελληνοισραηλινών – σχέσεων, έπειτα από την επιδείνωση των ισραηλο – τουρκικών σχέσεων».

Όπως επίσης ανέφερε το δημοσίευμα της Jerusalem Post o Μπενιαμίν Νετανιάχου «χρησιμοποιεί την φήμη που έχει ως ηγέτης με καλή γνώση οικονομικών θεμάτων για να ενθαρρύνει τους φίλους του Ισραήλ να υποστηρίξουν την προσπάθεια της Ελλάδας».

Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο Ισραήλ έχει ενισχυθεί η εντύπωση ότι η Αθήνα, το Τελ Αβίβ και η Λευκωσία μπορούν να δημιουργήσουν ένα περιφερειακό πυλώνα ή ένα σύστημα σταθερότητας στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Για να προσλάβει χαρακτηριστικά στέρεου οικοδομήματος αυτή η σχέση, πρέπει να στηριχθεί σε στέρεες βάσεις οικονομικού χαρακτήρα.

Σε αυτό το επίπεδο, ανεξάρτητα από τις προθέσεις των Ισραηλινών για επενδύσεις στην Ελλάδα ή από την δεδομένη ενίσχυση της τουριστικής κίνησης από το Ισραήλ προς τη χώρα μας, εξαιρετικά μεγάλης σημασίας είναι ο τομέας της ενέργειας.

Το αμοιβαίο συμφέρον θα οδηγήσει και σε σύναψη συμφωνιών και αυτό το γνωρίζουν όλες οι πλευρές. Η Κύπρος έχει ήδη αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες συνάπτοντας συμφωνία με το Ισραήλ για τον καθορισμό των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών και εισάγοντας στο «παιχνίδι» της έρευνας και της διαχείρισης του φυσικού αερίου στο λεγόμενο «Οικόπεδο 12» την αμερικανική εταιρεία Noble Energy και την ισραηλινή Delek Group, η οποία συμμετέχει στη μετοχική σύνθεση της πρώτης.

«Φυσικό αέριο»

Η επίσκεψη Παπούλια στο Ισραήλ γίνεται με φόντο το φυσικό αέριο. Πριν από λίγο καιρό όλες οι εκτιμήσεις συνέκλιναν στην προοπτική του σοβαρού ενδεχόμενου για τη σύναψη συμφωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Ισραήλ, η οποία αφορά στο φυσικό αέριο και πιο συγκεκριμένα στο LNG, δηλαδή στο υγροποιημένο φυσικό αέριο. Σε αυτή τη βάση διαπιστώθηκε κινητικότητα από επιχειρηματικούς κύκλους, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταφοράς LNG.

Ήδη από τον Οκτώβριο του 2010 η ισραηλινή εφημερίδα Maariv, φιλοξενούσε στο οικονομικό της ένθετο άρθρο με τίτλο «Ελλάδα προς Ισραήλ: Μεταφέρετε μέσω της χώρας μας το φυσικό αέριο στην Ευρώπη».

Το άρθρο εκείνο είχε δημοσιευτεί λίγο μετά από την αποκάλυψη της Ισραηλινής εφημερίδας «Haaretz» ότι στις συναντήσεις που είχαν το περασμένο καλοκαίρι οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Ισραήλ, ο κ. Νετανιάχου φέρεται να έθεσε στον κ. Παπανδρέου το θέμα της προοπτικής κατασκευής και εκμετάλλευσης υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου από το Λεβιάθαν προς την Ελλάδα και κατ’ επέκταση προς την Ευρώπη.

Ωστόσο η προοπτική κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου έχει αποδυναμωθεί για δύο πολύ βασικούς λόγους:
Ο πρώτος έχει να κάνει με το υψηλότατο κόστος κατασκευής, ενώ ο δεύτερος έχει να κάνει με τη μορφολογία του θαλάσσιου βυθού, ο οποίος δεν ευνοεί την κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου.

Η προοπτική, η οποία ενισχύεται, αφορά στην  κατασκευή σταθμών μεταφόρτωσης φυσικού αερίου. Μάλιστα τέτοια πρόταση έχει υποβληθεί από την Ισραηλινή πλευρά, προς την Κυπριακή.

Την πρόταση των Ισραηλινών είχε υποβάλει ο Άσι Μπάρτφιλ, πρόεδρος της ισραηλινής Delek Group, η οποία συμμετέχει στην μετοχική σύνθεση της Noble Energy.

Μάλιστα δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η επενδυτική τράπεζα UBS, κατονόμασε την Κύπρο ως την πλέον πιθανή τοποθεσία για την κατασκευή με τη συμμετοχή του Ισραήλ, τερματικού σταθμού μεταφόρτωσης LNG.

Βάση της επιχειρηματολογίας για την κατασκευή τερματικού σταθμού μεταφόρτωσης LNG συνιστά το γεγονός ότι αν οι ποσότητες φυσικού αερίου Λεβιάθαν και Ταμάρ επαρκούν, τότε θα πρέπει αυτό το φυσικό αέριο, το οποίο εντοπίζεται στην ανατολική λεκάνης της Μεσογείου, να απευθύνεται στις διεθνείς αγορές.

Μάλιστα χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στα τέλη Μαΐου του 2011 ο πρώην  υπουργός Επικρατείας και νυν αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ. Χάρης Παμπούκης μιλώντας στο δείπνο που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου «2011 Mediterranean Oil & Gas Conference», αναφέρθηκε στις ευνοϊκές προοπτικές για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον τομέα της μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ και την Κύπρο.

Τόσο στην Αθήνα, όσο και στο Τελ Αβίβ, πάντως, η αποφασιστικότητα για ενίσχυση της συνεργασίας είναι κάτι παραπάνω από έκδηλη.

* ΠΗΓΗ: RIEAS