Ξαφνικά οι Ελληνες ερωτεύτηκαν το πλαστικό χρήμα μετά τον έλεγχο κεφαλαίων…». Το ρεπορτάζ του Reuters δεν φείδεται επαίνων για την αύξηση της χρήσης χρεωστικών και πιστωτικών καρτών στην Ελλάδα και τη διαφημιστική εκστρατεία με ψαράδες, κτηνιάτρους και φαρμακοποιούς που αποκτούν περιχαρείς τη συσκευή POS (από το Point Of Sale – Σημείο Πώλησης) για πληρωμές με κάρτα.

«Η προώθηση (σ.σ. του πλαστικού χρήματος) είναι θείο δώρο για την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα που επιθυμεί να αυξήσει τα κρατικά έσοδα και να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή» σχολιάζει το Reuters, συνδέοντας τις ηλεκτρονικές πληρωμές με την κυβερνητική προσπάθεια «να ανακατευθυνθεί το χρήμα μακριά από την τεράστια γκρίζα οικονομία, που υπολογίζεται ότι στερεί από τα κρατικά ταμεία πάνω από 15-20 δισ. σε ετήσια φορολογικά έσοδα».

Τι κρύβεται όμως πίσω από τα χαρούμενα πρόσωπα των διαφημίσεων, με τον έξυπνο ψαρά που μαζί με το φρέσκο μελανούρι διαλαλεί «και κάρτες δέχομαι», πίσω από την έκκληση της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας για «POS παντού – κάρτες σε όλους», πίσω από τις εκτιμήσεις για τριπλασιασμό των εμπορικών συναλλαγών με κάρτα από τα capital controls και μετά;

Σε μια βόλτα στην καρδιά του εμπορικού κέντρου της πρωτεύουσας, πέρα από τη λουσάτη βιτρίνα της Ερμού, πίσω από τα πολυκαταστήματα, σε μικρομεσαία μαγαζιά, συνήθως οικογενειακές επιχειρήσεις, αυτές που ακόμα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του εμπορίου, βλέπει κανείς όλο και πιο συχνά μαύρα μηχανηματάκια να ξεφυτρώνουν πλάι στην ταμειακή.

Ομως δεν θα δει εξίσου συχνά καλωσορίσματα στο πλαστικό χρήμα, όσο ένα συγκαταβατικό ανασήκωμα των ώμων, για ένα εξάρτημα που -είτε το έχουν είτε ετοιμάζονται να το αποκτήσουν- το αντιμετωπίζουν μάλλον σαν σχέση αναγκαστικής συμβίωσης παρά σαν ξαφνικό έρωτα.

«Γι’ αυτό μιλάγαμε, για το πλαστικό χρήμα. Είναι σχέδιο να μην κυκλοφορεί καθόλου ρευστό στην αγορά, να είναι όλο το κεφάλαιο στις τράπεζες». Με το που πατήσαμε το πόδι μας σε λιλιπούτειο αρωματοπωλείο στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, η πρώτη χειμαρρώδης αντίδραση ήρθε από πελάτη, με έντονη δυσανεξία στην κοινωνία της επιτήρησης.

Πονηρά εσώρουχα

«Η τράπεζα θα γίνει Μεγάλος Αδελφός. Θα ξέρει τα πάντα για τον καθένα, ακόμα και τις δοσοληψίες με τον γιατρό. Ή αν ένας θέλει να πάρει στην γκόμενά του ένα εσώρουχο θα το περάσει στη χρεωστική; Θα τον καταλάβει η σύζυγος».

Λακωνικός ο ιδιοκτήτης, δεν επιθυμεί δημοσιότητα, δηλώνει μόνο πως «τι να κάνω, κάποια στιγμή θα αναγκαστώ να βάλω. Αλλιώς θα το κλείσω το μαγαζί».

Ενα βήμα πριν από την απόκτηση τερματικού για κάρτες είναι ο Δημήτρης Κονδύλης, ιδιοκτήτης κομμωτηρίου που άνοιξε και άντεξε μέσα στην κρίση.

«Ο βασικός λόγος που δεν απέκτησα νωρίτερα είναι ότι όταν τηλεφώνησα το 2011 να ρωτήσω τι χρειάζεται, μου ζητούσαν φοβερούς όρους, 4.000 ευρώ τζίρο τον μήνα μόνο από την κάρτα. Τι είμαι, λέω, σούπερ μάρκετ; Τώρα παρακαλάνε πάλι, το διαφημίζουν.

»Θα βοηθήσει στη φοροδιαφυγή, δεν λέω, αλλά με 23% ΦΠΑ τι συζητάμε; Το πρόβλημα δεν είναι αν θα βάλουμε ή όχι κάρτα, αλλά το υψηλό λειτουργικό κόστος. Σχεδόν το 80% των εξόδων μιας μικρομεσαίας επιχείρησης πάνε στο κράτος, ΤΕΒΕ, προκαταβολή φόρου, ΔΕΗ… Για να βοηθήσει το πλαστικό χρήμα, πρέπει να μειωθεί ο ΦΠΑ, κι ας γίνουν οι έλεγχοι πιο αυστηροί».

«Να σας πάω στο αφεντικό μου» μας λέει η νεαρή πωλήτρια σε ένα, εκ πρώτης όψεως, παραδοσιακό υφασματάδικο. Βρεθήκαμε στο ατελιέ του Πρίγκιπα Ερωτόκριτου, όπως αυτοαποκαλείται ο νέος σχεδιαστής που ράβει κοστούμια sur mesure.

Πρίγκιπας Ερωτόκριτος | ΕΦ.ΣΥΝ./ ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

«Κάθε λαός έχει την κυβέρνηση που του αξίζει και το τίμημα που του αξίζει. Το μέτρο το θεωρώ πολύ καλό αφού όλος ο κόσμος προσπαθεί να φοροδιαφύγει. Είναι το μοναδικό όπλο των Ευρωπαίων για να χαλιναγωγήσουν τα πάθη του ελληνικού λαού».

Οσο για το κατάστημά του, «φυσικά δεχόμαστε κάρτες. Για να έχουμε πλεονεκτήματα έναντι μεγάλων προμηθευτών», ενώ παραδέχεται ότι με τα capital controls η χρήση τους αυξήθηκε «έως 300%».

Πάνος – είδη καπνιστού | ΕΦ.ΣΥΝ./ ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Το πλαστικό χρήμα είναι το τελευταίο που απασχολεί τον Πάνο που πουλάει είδη καπνιστού. «Με τόσο μικρούς τζίρους τι να το κάνουμε; Αν το κάνουν υποχρεωτικό, θα το βάλουμε, αλλά σιγά μη βγάλει ο άλλος κάρτα για 4 ευρώ τσιγάρα».

Ο Πάνος, όπως οι περισσότεροι μικρέμποροι, τηρεί στάση αναμονής περιμένοντας να πέσει η τραπεζική προμήθεια, που παραμένει υψηλή και, όπως επισημαίνει η ΕΣΕΕ, ορίζεται με μη διαφανείς τρόπους, που αλλάζουν από χώρα σε χώρα, ανάλογα και με το σύστημα καρτών (τριμερές, τετραμερές).

«Είναι η εξέλιξη των πραγμάτων. Είμαστε Ευρώπη. Ο κόσμος εξοικειώνεται με το πλαστικό χρήμα». Ο Βασίλης και ο Γιώργος Σουβατζόγλου μιλάνε με την αισιοδοξία του νέου και επιτυχημένου εμπόρου – το κατάστημά τους με βιολογικά τρόφιμα στην Πλάκα ήταν γεμάτο.

Δέχονται κάρτες από τότε που άνοιξαν και θεωρούν την επέκταση του μέτρου θετική σε συνδυασμό με το e-banking.

«Είναι πιο πρακτικό, δεν κουβαλάς χρήματα, γλιτώνεις χρόνο από ουρές» σχολιάζει ο Γιώργος, που θεωρεί ότι η υποχρεωτικότητα της κάρτας θα δεσμεύει τον έμπορο να κόβει νόμιμη απόδειξη. «Εμείς το κάνουμε, τώρα θα αναγκάζεται να το κάνει και κάποιος ανταγωνιστής που δεν ακολουθούσε τα ίδια στάνταρ».

«Να σας το πω χύμα. Αν δεν υπάρχουν λεφτά, είτε πλαστικό είναι το χρήμα είτε χάρτινο, είσαι νεκρός».

Αλεξάνδρα Βερυκοκάκη, χειροποίητα κοσμήματα | ΕΦ.ΣΥΝ./ ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Η τελευταία και φαρμακερή ατάκα έρχεται από την Αλεξάνδρα Βερυκοκάκη, σε ένα μικρό πολύχρωμο μαγαζί με χειροποίητα κοσμήματα στο Σύνταγμα.

«Εμένα δεν με ενοχλεί, χρήμα είναι και το ένα και το άλλο. Αλλο με απασχολεί. Θα έχει ο Ελληνας χρήματα για τις καταναλωτικές του ανάγκες; Αν δεν έχεις χρήμα να βάλεις στη χρεωστική, απλώς δεν θα ψωνίσεις».

Στις γειτονιές

Αν στο κέντρο της Αθήνας, λόγω τουρισμού, το πλαστικό χρήμα τείνει να γίνει καθεστώς, η εικόνα στις συνοικίες είναι διαφορετική.

Στο Μαρούσι και τη Νέα Ιωνία, περιοχές με άλλοτε ζωηρή εμπορική κίνηση, που έχουν χτυπηθεί από το γειτονικό Μall, όσο απομακρύνεται κανείς από τους κεντρικούς δρόμους τόσο η γκρίνια και η καχυποψία μεγαλώνουν.

Ο Γιώργος Δούκας, που έχει παραδοσιακό κρεοπωλείο λίγα μέτρα από την πλατεία Αμαρουσίου, πρέπει να ανταγωνιστεί «μπουτίκ» και σούπερ μάρκετ κρεάτων.

«Τι καλό να περιμένουμε από το πλαστικό χρήμα; Πάνε να μας αφανίσουν. Τα πήρανε όλα οι μεγάλοι… Θα το βάλουμε το μηχάνημα, δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς. Ο κόσμος άρχισε να το ζητάει, αλλά δεν θα βοηθήσει. Λένε ότι θα πατάξει τη φοροδιαφυγή. Εμείς τι φοροδιαφυγή να κάνουμε; Είμαστε καθαροί, αποδείξεις κόβουμε και εφορία πληρώνουμε. Οι μεγάλοι τα φάγανε όλα…».

Οσο για την προμήθεια της τράπεζας, περιμένει σε συνεργασία με τον σύλλογο κρεοπωλών για μια συνολική, καλύτερη προσφορά.

Το πρώτο κατηγορηματικό «όχι» στο πλαστικό χρήμα ήρθε από τον Αλέξανδρο, έναν από τους παλιότερους εμπόρους στο Μαρούσι, που έχει κατάστημα με ανδρικά ρούχα.

«Αν ο Ελληνας θέλει να φοροδιαφύγει, θα το κάνει. Κάνει κάτι 30 ευρώ με την κάρτα; “Θα το πάρετε 20, κύριε”, λες. 10 στην πλαστική, 10 στο χέρι. Είναι εκβιαστικό μέτρο και όταν εκβιάζεται ο Ελληνας δεν το δέχεται. Στη Δυτική Ευρώπη κινείται η κάρτα, αλλά εκεί έχουν και καλούς μισθούς. Αυτά δεν τα βλέπουμε, μόνο να μας πάρουν κοιτάζουν».

Στο ίδιο μήκος κύματος η Μαρία, που έχει μικρό κατάστημα με εσώρουχα. Την ώρα που μας εξηγεί την αντίθεσή της στο πλαστικό χρήμα, μπαίνει στο κατάστημα πελάτισσα να αγοράσει νάιλον σοσόνια και ζητά να μην της κόψουν απόδειξη.

«Να κυνηγήσουν τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τα κανάλια που χρωστάνε εκατομμύρια. Εγώ θα σωθώ που δεν έκοψα μισό ευρώ;» ρωτάει ρητορικά η εμπόρισσα.

Αράμ Μπατανιάν, παντοπώλης | ΕΦ.ΣΥΝ./ ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Αράμ Μπατανιάν δεν είναι ακριβώς μικρέμπορας, αφού μαζί με τον αδελφό του Κασπάρ έχουν εταιρεία αλλαντικών με παραδοσιακό παστουρμά. Ο ίδιος ωστόσο «τρέχει» ένα από τα πιο παλιά παντοπωλεία στο Μαρούσι, που απέκτησε από τον προηγούμενο ιδιοκτήτη.

«Εχω παραγγείλει μηχάνημα για κάρτα, το περιμένω. Τώρα πια ο κόσμος το ζητάει. Μας το επιβάλλει η κυβέρνηση, ποια κυβέρνηση δηλαδή, οι Ευρωπαίοι, για να μας ελέγχουν και την αναπνοή. Λένε θα πιάσουν τη φοροδιαφυγή… Ισως».

Οσο για την προμήθεια των τραπεζών, «νόμιζα θα είναι υψηλή, αλλά τελικά είναι 1,6% για τη Visa, 1,8% για τη Mastercard, και για τη χρεωστική, μου είπαν, μηδενική».

Αλλοι έμποροι παραπονιούνται ότι η προμήθεια είναι υψηλή και για τις χρεωστικές, σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνάει το 2%, ανάλογα με το σύστημα (π.χ. Αmerican Express), ενώ σε βενζινάδικα έχουν φτάσει να ζητάνε και ψιλά μαζί με την κάρτα για να ισοφαρίζουν τη χασούρα.

Οι περισσότεροι έμποροι είναι κουμπωμένοι και δεν μιλάνε επώνυμα.

Σε αυτή την κατηγορία ανήκει ιδιοκτήτρια ψαράδικου που το μόνο που λέει είναι: «Να έβαζα κάρτες αν τις δέχονταν οι προμηθευτές. Οταν όμως ζητάνε μετρητά μπροστά, τι κάρτα να βάλω; Δεν γίνεται». Να κάτι που δεν το λέει η διαφήμιση με το μελανούρι.

Ναι μεν, αλλά

Υπέρ του πλαστικού χρήματος δηλώνει η ΕΣΕΕ, ζητώντας παράλληλα να πέσουν οι τραπεζικές προμήθειες.

Ο Βασίλης Κορκίδης, πρόεδρος της ΕΣΕΕ, χαιρέτισε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πλαφόν στις τραπεζικές χρεώσεις στη χρήση καρτών στις λιανικές πωλήσεις, που να μην ξεπερνάει πανευρωπαϊκά το 0,2% για τις χρεωστικές και το 0,3% για τις πιστωτικές στον ετήσιο τζίρο.

Θετικό θεωρείται ότι από τον Δεκέμβρη θα εφαρμοστεί η ευρωπαϊκή οδηγία για μείωση των διατραπεζικών προμηθειών, που αναμένεται να συμπαρασύρει προς τα κάτω τις χρεώσεις στις συναλλαγές με κάρτα.

Προϋποθέσεις για τη χρήση πλαστικού χρήματος στο μικρομεσαίο εμπόριο θέτει ο Δημήτρης Μπίμπας, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών, Βιοτεχνών, Εμπόρων Ελλάδας.

Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ, ώς τον Ιούλιο 7 στα 10 μικρομεσαία καταστήματα δεν είχαν τερματικό POS. Εκτοτε «οι μικρές επιχειρήσεις προσπαθούν να προσαρμοστούν, αν και βρέθηκαν απροετοίμαστες. Εκτός του ότι πρέπει να πέσουν οι τραπεζικές προμήθειες, που είναι απαράδεκτα υψηλές και ισχύουν και για τις χρεωστικές, δεν έχει διασφαλιστεί ότι εφόσον μπαίνουν τα χρήματα στον λογαριασμό της επιχείρησης δεν θα δεσμεύονται. Είναι ρίσκο για τους μικρούς εμπόρους, που δικαιολογημένα φοβούνται».  πηγη