Άφθονο πετρέλαιο και φυσικό αέριο, απαρχαιωμένες υποδομές, ανάγκη για ανανέωση σε κεντρικούς τομείς (αεροναυπηγική, αερομεταφορές, αυτοκινητοβιομηχανία, φαρμακοβιομηχανία), δίψα για καταναλωτικά προϊόντα. Το Ιράν επέστρεψε στις αγορές και… καλεί τους πάντες σε ένα μεγάλο καπιταλιστικό πάρτι, καθώς είναι η μεγαλύτερη χώρα που εισέρχεται και πάλι στο παιχνίδι μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.

Η συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση της χώρας και τις μεγάλες δυνάμεις έφερε άρση κυρώσεων, πολλά χαμόγελα, μεγάλα λόγια και πομπώδεις ομιλίες, αλλά, κυρίως, ευκαιρίες για πλουτισμό και, βέβαια, υποσχέσεις κατάκτησης μιας αγοράς η οποία χαρακτηρίζεται εξαιρετικά ελκυστική. Τουλάχιστον για εκείνα τα κράτη που έχουν καλές σχέσεις με το ιδιότυπο καθεστώς της χώρας.

Ο Ιρανός πρόεδρος έχει τη στήριξη των μεσαίων και αστικών στρωμάτων, ωστόσο, πρέπει να καλύψει ταχύτατα την απόσταση της χρόνιας διεθνούς απομόνωσης | AP Photo/Ebrahim Noroozi

Άλλωστε, από το καλοκαίρι, όταν και επιτευχθεί συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, Γερμανοί, Γάλλοι, Ιταλοί και άλλοι πολλοί έσπευσαν να στείλουν πολιτικές και εμπορικές αποστολές στην Τεχεράνη για να ξανακερδίσουν το χαμένο έδαφος σε σχέση με χώρες όπως οι Ρωσία, Ιαπωνία και Κίνα που φρόντισαν να διατηρήσουν φιλικές σχέσεις στα χρόνια της διεθνούς απομόνωσης.

Από την άλλη πλευρά, ο πρόεδρος της χώρας, Χασάν Ροχανί, πραγματοποίησε ταξίδι σε Γαλλία και Ιταλία, στα τέλη του Ιανουαρίου, συνοδευόμενος από πολυμελή επιχειρηματική αποστολή υπογράφοντας συμφωνίες δεκάδων δισ. ευρώ.

Σημειωτέον ότι οι καταγγελίες και οι διαμαρτυρίες για την καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν, τις εκτελέσεις και το γενικότερο έλλειμμα δημοκρατίας αυτή τη φορά δεν… χωράνε στην ατζέντα.

Ο Τσίπρας στην Τεχεράνη για τα ενεργειακά

Στις 7 και 8 Φεβρουαρίου είναι η σειρά της Ελλάδας να πραγματοποιήσει επαφές στην Τεχεράνη σε κορυφαίο επίπεδο με την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στην περιοχή. Η κυβέρνηση ποντάρει πολλά στην ενδυνάμωση της συνεργασίας με το Ιτάν, ενώ στο επίκεντρο θα βρεθεί η ενεργειακή συνεργασία και η προώθηση επενδύσεων.

Σημειώνεται ότι Ιρανοί αξιωματούχοι, σε πρόσφατο ταξίδι τους στην Αθήνα συμφώνησαν στην κάλυψη του 20% των αναγκών των ΕΛΠΕ με αργό πετρέλαιο από την Τεχεράνη, ενώ προσανατολίζονται στο να επενδύσουν στην εταιρεία.

Τι σημαίνει η επιστροφή του Ιράν για τις αγορές και το εμπόριο

Η επιστροφή του Ιράν στην «αγκάλη» των αγορών έρχεται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο, καθώς ναι μεν η χώρα προσπαθεί με βήμα ταχύ να ανασχέσει τις επιπτώσεις της δεκαετούς απομόνωσης και κυρώσεων, ωστόσο, η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας είναι τέτοια που δημιουργεί επιπλέον προκλήσεις.

Η υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου, οι διακυμάνσεις στην αγορά της Κίνας και οι πιο αυστηροί οικονομικοί κανόνες δημιουργούν ερωτήματα για το ποια θα είναι η αντίδραση του Ιράν.

Στα 3 εκατ. βαρέλια την ημέρα αύξησε την παραγωγή πετρελαίου η χώρα μετά την άρση των κυρώσεων. Στόχος ο πόλεμος των τιμών | AP Photo/Hasan Jamali

Με ναυαρχίδα το πετρέλαιο

Η ενέργεια αποτελούσε ανέκαθεν ισχυρό όπλο της εκάστοτε κυβέρνησης της Τεχεράνης, ωστόσο, το μποϊκοτάζ από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η παραγωγή αργού πετρελαίου από τα περίπου 3,5 εκατ. βαρέλια την ημέρα σε 2,5 εκατ. βαρέλια έως τα τέλη του 2015.

Λίγο μετά την άρση των κυρώσεων η εθνική πετρελαϊκή εταιρεία του Ιράν αποφάσισε αύξηση της παραγωγής κατά περίπου 500.000 βαρέλια την ημέρα με την κυβέρνηση να διαλέγει τον δρόμο των χαμηλών τιμών για να ακολουθήσει τα βήματα της ανταγωνίστριας και εχθρικής Σαουδικής Αραβίας.

Το σταυρόλεξο των επενδύσεων

Μετά την άρση των κυρώσεων το Ιράν ευελπιστεί, πλέον, στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων έως και 50 δισ. δολάρια το χρόνο, με τις διεθνείς εταιρείες να ετοιμάζονται για να αναζητήσουν ευκαιρίες.

Η χρηματιστηριακή αγορά του Ιράν αναμένεται να δεχθεί περισσότερες επενδύσεις.

Ωστόσο, οι επιχειρήσεις και οι τράπεζες ίσως αποθαρρυνθούν από την επιβράδυνση της οικονομίας. Πέρυσι ο ρυθμός ανάπτυξης διαμορφώθηκε στο 0,8% συγκριτικά με 4,3% το 2014. Η ανεργία ανάμεσα στους νέους ανήλθε στο 25%.

Συμφωνίες δεκάδων δισ. ευρώ υπέγραψε ο πρόεδρος Ροχανί στην Ιταλία. Το Ιράν θα παίξει κεντρικό ρόλο στις παγκόσμιες επενδύσεις | AP Photo/Gregorio Borgia

«Ψώνια» στην Ευρώπη

Η ανάδειξη του Ιράν ως νέου μεγάλου παίκτη στην παγκόσμια οικονομία καταδεικνύεται και από την περιοδεία που πραγματοποίησε ο Χασάν Ροχανί σε Γαλλία και Ιταλία με αποκλειστικό σκοπό τις μπίζνες. Άλλωστε η κυβέρνηση της χώρας είναι εκείνη που ελέγχει περίπου το 80% της επιχειρηματικότητας στο Ιράν.

Ο πρόεδρος της χώρας, συνοδευόμενος από πολυμελή αντιπροσωπεία παραγόντων και υπουργών, είχε επαφές με δεκάδες Ιταλούς επιχειρηματίες προσκαλώντας τους να επενδύσουν στη χώρα τους, ενώ, στη Ρώμη, υπεγράφησαν περί τις 15 συμφωνίες ύψους 15 έως 17 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τομείς από την ενέργεια μέχρι τις υποδομές και από τη χαλυβουργία μέχρι την ναυπηγική.

Η επίσκεψη στη Γαλλία κατέληξε στην υπογραφή πρωτοκόλλου συμφωνίας με την Airbus για την αγορά 114 αεροσκαφών , κυρίως Α-320, Α-321 και Α – 330, παράδοσης 2017. Από το 2020, τη Τεχεράνη θα αρχίσει να παραλαμβάνει Airbus Α-350 και Α-380.

Στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας, η ιρανική αντιπροσωπεία υπέγραψε συμβόλαια με τις εταιρείες Peugeot και Renault. Η Peugeot θα προβεί σε επένδυση ύψους 400 εκατ. ευρώ σε περίοδο πέντε ετών για την παραγωγή 200.000 οχημάτων ετησίως.

Η Γαλλία είναι σε πρώτη φάση η μεγάλη κερδισμένη πραγματοποιώντας ένα μεγάλο άνοιγμα στην ιρανική αγορά | AP Photo/Pablo Martinez Monsivais, File

Συμφωνίες υπογράφηκαν και με τις κατασκευαστικές εταιρείες-κολοσσούς Bouygues και Vinci, καθώς και η ADP, διαχειρίστρια των αεροδρομίων του Παρισιού υπέγραψαν συνεργασία για την κατασκευή τριών αεροδρομίων στο Ιράν.

Η γαλλική εταιρεία σιδηροδρόμων SNCF και η ιρανική RAI υπέγραψαν πρωτόκολλο συνεργασίας για την εκμετάλλευση σιδηροδρομικών σταθμών και την κατασκευή σιδηροδρομικών γραμμών υψηλής ταχύτητας. Με την εταιρεία Total υπεγράφη συμφωνία για την προμήθεια 150.000 έως 200.000 βαρελιών πετρελαίου ημερησίως.

Και η Γερμανία;

Εκτός του παιχνιδιού, στην παρούσα φάση, δείχνει να είναι η Γερμανία με αναλυτές να παραδέχονται ότι θα είναι αρκετά δύσκολο για το Βερολίνο να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες στις σχέσεις του με την Τεχεράνη.

Ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Φρανκ – Βάλτερ Στάινμαϊερ, πήγε, πάντως, στην ιρανική πρωτεύουσα μέσα στην εβδομάδα με αφορμή τις προσπάθειες επίλυσης της συριακής κρίσης και απέσπασε τη δέσμευση ότι η Γερμανία θα περιληφθεί στο επόμενο ταξίδι του Χασάν Ροχανί στην Ευρώπη.

Το Βερολίνο «πληρώνει» τις κακές σχέσεις του παρελθόντος με την Τεχεράνη και ψάχνει δίοδο να μπει στο μεγάλο παιχνίδι | AP Photo/Ebrahim Noroozi

Δειλά βήματα από τις ΗΠΑ

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού οι προσπάθειες προσέγγισης με το Ιράν συναντούν εξαιρετικές αντιδράσεις με την κυβέρνηση Ομπάμα να προχωρεί σε πολύ μικρά βήματα.

Το αμερικανικό εμπάργκο πιθανόν να μην αρθεί τα επόμενα χρόνια, ωστόσο, υπάρχουν κάποια «παραθυράκια», κυρίως για εισαγωγές τροφίμων και περσικών χαλιών, ενώ οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να πουλήσουν αεροσκάφη στο Ιράν.

Πιο συγκεκριμένα, όπως επισημαίνουν οι Financial Times, οι ΗΠΑ ακόμα υπόσχονται ότι θα επιβάλλουν πρόστιμα σε διεθνείς εταιρίες με δεσμούς με το ιρανικό σώμα των Φρουρών της Επανάστασης, τον βραχίονα των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων που στόχο έχει να περιφρουρήσει τον ισλαμικό νόμο και ελέγχει σημαντικά τμήματα της οικονομίας. Αυτό σημαίνει ότι μια ευρωπαϊκή ή ασιατική εταιρία που θέλει να έχει εμπορικές σχέσεις με το Ιράν θα χρειαστεί να διασφαλίσει ότι οι εταίροι της δεν αποτελούν βιτρίνα των Φρουρών της Επανάστασης. Επίσης, κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι το αδιαφανές τραπεζικό σύστημα της χώρας αποτελεί το βασικότερο εμπόδιο για την οικονομική ανάκαμψη και χρειάζεται διαρθρωτική μεταρρύθμιση.

Ο Μπαράκ Ομπάμα επέμεινε στην επαναπροσέγγιση με το Ιράν. Δέχθηκε σφοδρή κριτική στο εσωτερικό των ΗΠΑ, αλλά και από παραδοσιακούς συμμάχους όπως το Ισραήλ και η Σ. Αραβία | AP Photo

Το στοίχημα

Πέραν όμως από τις όποιες αναλύσεις και προοπτικές ανάπτυξης το μεγάλο στοίχημα παραμένει το αν η προσπάθεια αυτή προσέγγισης της Δύσης με το Ιράν θα μπορέσει να αποδώσει καρπούς σε μια περιοχή η οποία βρίσκεται μονίμως στα πρόθυμα έκρηξης, ενώ ήδη η κατάσταση στον εμφύλιο της Συρίας, αλλά και στις συγκρούσεις με το Ισλαμικό Κράτος είναι δραματική.

Η κυβέρνηση Ομπάμα είχε ρίξει το βάρος των διπλωματικών της προσπαθειών στην επίτευξη της συμφωνίας με το Ιράν, δημιουργώντας ένα αντίβαρο στην Σαουδική Αραβία, ωστόσο, οι ισορροπίες στην περιοχή (για γεωπολιτικούς και θρησκευτικούς λόγους) είναι εξαιρετικά λεπτές και δεν μπορεί να προβλεφθεί εάν η νέα κατάσταση θα φέρει αποκλιμάκωση ή περαιτέρω ανάφλεξη.

Τα γυμνά αγάλματα στο μουσείο της Ρώμης που καλύφθηκαν για να μην «σκανδαλιστεί» ο Ιρανός ηγέτης. Το περιστατικό δημιούργησε έντονες συζητήσεις για το αν το Ιράν μπορεί να αποκτήσει πιο «δυτικό» προσανατολισμό | Giuseppe Lami/ANSA via AP

Δεν θα πρέπει βέβαια να παραβλέπεται και ο κεντρικός ρόλος που διαδραματίζει στις εξελίξεις το Ισραήλ το οποίο δεν είδε με καθόλου καλό μάτι την επιστροφή του Ιράν στη διεθνή σκηνή.

Στο εσωτερικό της χώρας, πάντως, ο Χασάν Ροχανί έχει την υποστήριξη της μεσαίας τάξης και του αστικού πληθυσμού, παρά τις επικρίσεις της συντηρητικής πτέρυγας.

Πάντως, ο στόχος των μεταρρυθμίσεων, κοινωνικών και πολιτικών, για τον Ροχανί θα καταστεί εφικτός μόνο εάν φέρει απτά οικονομικά αποτελέσματα και κερδίσει το στοίχημα της ανάπτυξης και εδραίωσης στην ευρύτερη περιοχή.

Με πληροφορίες από: Financial Times, Le Monde, Liberation, Bloomberg, ΑΠΕ   πηγη