«Κρυφτούλι» με μία οδυνηρή πραγματικότητα επιχειρεί η κυβέρνηση σε ό,τι αφορά τη διαθεσιμότητα και την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των ρωσικής προέλευσης οπλικών συστημάτων που βρίσκονται σε υπηρεσία στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και ιδιαίτερα αυτά που αφορούν την αεράμυνα. Κατά τη σχετική άτυπη ενημέρωση, ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Ιωάννης Κεφαλογιάννης, απαντώντας σε Επίκαιρη Ερώτηση του Βουλευτή κ. Ευάγγελου Αποστολάκη του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία σχετικά με την επιχειρησιακή δυνατότητα των Ενόπλων Δυνάμεων στο Αιγαίο «ξεκαθάρισε ότι τα «‘σενάρια’ για ‘αποσύρσεις οπλικών συστημάτων’ και ‘κενά’ στην ελληνική αεράμυνα δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα». Είναι όμως έτσι;

Κι όμως, σε επόμενη παράγραφο της ίδιας άτυπης ενημέρωσης αναφέρονται τα εξής: «η Διακρατική Συμφωνία για εν συνεχεία Τεχνική Υποστήριξη (FOS) των οπλικών συστημάτων TOR-M1 και OSA-AK (συμπεριλαμβανομένων και των επιμέρους Συμβάσεων που σχετίζονται με αυτή), τελεί εν ισχύ, υπό τους περιορισμούς των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία. Ειδικότερα, όσον αφορά στην υλοποίηση/ανανέωση των συμβάσεων για τη συνεχεία υποστήριξης στρατιωτικού εξοπλισμού που έχουν συναφθεί με την Ρωσική Ομοσπονδία, έχουν επιβληθεί κυρώσεις σε ρωσικές επιχειρήσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η JSC ROSOBORONEXPORT, επίσημος κρατικός διαμεσολαβητής της Ρωσίας για την εξαγωγή στρατιωτικών προϊόντων και αντισυμβαλλόμενος του Ελληνικού Δημοσίου».

Η πρώτη προφανής παρατήρηση επί της άτυπης ενημέρωσης αφορά τη μη ονομαστική αναφορά στο ρωσικής προέλευσης σύστημα αντιαεροπορικής – αντιβληματικής άμυνας S-300PMU1, που σύμφωνα με τον ιστότοπο του ΓΕΑ επιχειρεί η 11η Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων (11η ΜΚΒ) που εδρεύει στο Ηράκλειο Κρήτης. Άραγε πρόκειται για ακούσια παράλειψη ή έστω και ασαφή ένδειξη για τις μελλοντικές εξελίξεις όσον αφορά την τύχη του εν λόγω οπλικού συστήματος; Υπενθυμίζεται, ότι σύμφωνα με ανοικτές πηγές, ανά Κλάδο στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις διατίθενται σε υπηρεσία τα ακόλουθα, ρωσικής προέλευσης, συστήματα αεράμυνας:

Πολεμική Αεροπορία
1 μοίρα με δύο πυροβολαρχίες S-300PMU1 και 4 συστήματα (εκτοξευτές) TOR-M1για την εγγύς αντιαεροπορική – αντιβληματική προστασία τους.
Ελληνικός Στρατός
21 συστήματα (εκτοξευτές) TOR-M1
38 συστήματα (εκτοξευτές) OSA-AK/AKM

Η δεύτερη προφανής παρατήρηση αφορά τη διατύπωση για τη «Διακρατική Συμφωνία για εν συνεχεία Τεχνική Υποστήριξη (FOS) των οπλικών συστημάτων TOR-M1 και OSA-AK (συμπεριλαμβανομένου και των επιμέρους Συμβάσεων που σχετίζονται με αυτή), τελεί εν ισχύ, υπό τους περιορισμούς των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία». Τα περιεχόμενα στην απάντηση του υφυπουργού Εθνικής Άμυνας αποτελούν σόφισμα αλλά και μισή αλήθεια που επιχειρεί να παραλλάξει την πραγματικότητα, όπως πλέον συνηθίζει το υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Με πρόσχημα το απόρρητο, πρωτοφανή συμβάντα («φιάσκα») στην ιστορία των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, όπως:
>η στάση στη 2η Μοίρα Αλεξιπτωτιστών,
>η λόγω δασικής πυρκαγιάς έκρηξη εκ συμπαθείας στην περιοχή πυρομαχικών της 111 Πτέρυγας Μάχης,
>η καταστροφή μέσων και υλικών της 1ης Ταξιαρχίας Αεροπορίας Στρατού λόγω έντονων πλημμυρικών φαινόμενων που έπληξε το αεροδρόμιο Στεφανοβικείου παρά την ύπαρξη έγκαιρης ενημέρωσης για τη σφοδρότητα των φαινομένων περίπου μία εβδομάδα πριν, και
>οι μαζικές απώλειες της κατά το επίσημο αφήγημα «πολιτικής αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας» στη Λιβύη (πέντε νεκροί και 13 τραυματίες επί συνολικής δύναμης 19 ατόμων), επιχειρείται να ωθηθούν στη συλλογική λήθη για να τρωθεί η αποτρεπτική ικανότητα της χώρας.

Η πράξη όμως αποδεικνύει απλώς εξυπηρετεί την απόδραση των αρμοδίων από τις ευθύνες τους. Όντως η διακρατική συμφωνία για τη FOS είναι σε ισχύ αφού ουδείς εκ των δύο συμβαλλομένων (των δύο κυβερνήσεων) έχει κινηθεί για τον τερματισμό ή κατάργηση της. Η απάντηση όμως δεν μένει εκεί…

Όταν στην ίδια παράγραφο αναφέρεις ότι «τελεί εν ισχύ, υπό τους περιορισμούς των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία» και ότι «όσον αφορά στην υλοποίηση/ανανέωση των συμβάσεων για τη συνεχεία υποστήριξης στρατιωτικού εξοπλισμού… έχουν επιβληθεί κυρώσεις σε ρωσικές επιχειρήσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται η JSC ROSOBORONEXPORT, επίσημος κρατικός διαμεσολαβητής της Ρωσίας για την εξαγωγή στρατιωτικών προϊόντων και αντισυμβαλλόμενος του Ελληνικού Δημοσίου», αδέξια επιχειρείς να δηλώσεις το αυτονόητο: ότι στη βάση των δύο ανωτέρω συνθηκών, η πρακτική αξία της διακρατικής συμφωνίας για τη FOS είναι μηδενική.

Ούτε ανταλλακτικά, ούτε υλικά, ούτε υπηρεσίες υποστήριξης και συντήρησης μπορούμε να προμηθευτούμε από τη Ρωσία αφού η χώρα αποφάσισε να εφαρμόσει τις κυρώσεις. Οπότε δεν είναι λογικό, με την πάροδο του χρόνου, να εξαντλούνται τα διαθέσιμα αποθέματα και να υποφέρει όλο και περισσότερο η διαθεσιμότητα των εν λόγω συστημάτων;

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις «επιμέρους συμβάσεις που σχετίζονται με αυτή», σύμφωνα με πληροφορίες που έχει στη διάθεση του το DP, αυτές έχουν λήξει από το 2021. Ειδικότερα:

>To 2017 υπεγράφη η σύμβαση «εν-συνεχεία υποστήριξης» (FOS: Follow On-Support) του συστήματος αντιαεροπορικής – αντιβληματικής άμυνας S-300PMU1 που είχε ύψος 9,1 εκατ. ευρώ (πλέον κρατήσεων) και διάρκεια ισχύος τέσσερα έτη.

>Επίσης το 2017 υπεγράφη η σύμβαση «εν-συνεχεία υποστήριξης» (FOS: Follow On-Support) του συστήματος αντιαεροπορικής – αντιβληματικής άμυνας εγγύς βεληνεκούς TOR-M1 που είχε ύψος 16,6 εκατ. ευρώ και διάρκεια ισχύος τρία έτη.

>Το 2018 υπεγράφη η σύμβαση για τη γενική επισκευή, εκσυγχρονισμό και επαναπιστοποίηση των κατευθυνόμενων βλημάτων του συστήματος TOR-M1, ύψους 24,65 εκατ. ευρώ.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες το σύνολο των συμβάσεων FOS για τα τρία ρωσικής προέλευσης συστήματα, συμπεριλαμβανομένης και της σύμβασης για την επέκταση του επιχειρησιακού ορίου ζωής των βλημάτων των συστημάτων TOR-M1, ήταν προγραμματισμένο να ανανεωθούν τις αρχές του 2022. Όμως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα συνεπακόλουθα αυτής ανέτρεψαν πλήρως τον ανωτέρω προγραμματισμό.

Δυστυχώς η απάντηση του υφυπουργού Εθνικής Άμυνας μπορεί να θεωρηθεί και ως ένδειξη απουσίας ολοκληρωμένου σχεδίου αλλά και απουσίας οποιασδήποτε ουσιαστικής δράσης για την ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος. Το ελληνικό στρατιωτικό κατεστημένο, παρά τα τεκταινόμενα στις επιχειρήσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή και τη διακοπή της υποστήριξης των ρωσικής προέλευσης συστημάτων δεν φαίνεται να έχει προβεί σε επαναπροτεραιοποίηση των αναγκών του, ούτε να έχει καταληφθεί από την αίσθηση του επείγοντος.

Αφού σημειώσουμε ότι σε μελέτη του ΓΕΣ το 2018, το κόστος αντικατάστασης των ρωσικής προέλευσης συστημάτων του Ελληνικού Στρατού έχει υπολογιστεί σε υψηλότερο από 3 δις ευρώ, οι διαθέσιμες επιλογές για την ελληνική πλευρά είναι οι ακόλουθες:

>εάν θεωρείται ότι οι σχέσεις Δύσης – Ρωσίας θα εξομαλυνθούν στο ορατό μέλλον (ένα έως δύο χρόνια) και εκτιμηθεί ότι τα ρωσικής προέλευσης συστήματα «αντέχουν» μέχρι τότε και ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις επιχειρησιακές απαιτήσεις του σύγχρονου χώρου μάχης και τη δυνάμενη να προβλεφθεί εξέλιξη τους, τότε και μόνον τότε, θεωρητικά, η απραξία αποτελεί επιλογή.

>το ίδιο ισχύει και στην (απίθανη) περίπτωση που η χώρα θα αποφάσιζε να μην εφαρμόσει τις κυρώσεις κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

>εάν θεωρείται ότι η εξομάλυνση των σχέσεων Δύσης – Ρωσίας δεν πρόκειται να συμβεί στο ορατό ή στο μέσο μέλλον, τότε η ελληνική πλευρά, εάν υποτεθεί ότι το «θα το ρισκάρουμε» δεν αποτελεί επιλογή πρέπει άμεσα να προβεί:

α) Στην άμεση έναρξη των διαδικασιών για την ταχεία προμήθεια νέας τεχνολογίας συστημάτων αντιαεροπορικής και αντιβληματικής άμυνας συμπεριλαμβανομένης και της υλοποίησης «ενδιάμεσης λύσης» (συστήματα με δανεισμό ή μίσθωση)

β) Επίτευξη υποχρεωτικής υψηλού ποσοστού συμμετοχής της εγχώριας βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης ώστε να επιτευχθεί ανακύκλωση της επένδυσης με την ανάθεση βιομηχανικού έργου για την παραγωγή και η δημιουργία εγχώριας υποδομής για τη συντήρηση, υποστήριξη, επισκευή και αναβάθμιση των συστημάτων.

γ) Σταδιακή απόσυρση των ρωσικής προέλευσης συστημάτων και προώθησης τους στην Ουκρανία έναντι οικονομικών, πολιτικών και υλικών (συμπεριλαμβανομένης και της προσωρινής αντικατάστασης τους από συστήματα των συμμαχικών χωρών, κυρίως αυτών που θα ωφεληθούν από την προμήθεια των νέων συστημάτων) ανταλλαγμάτων.

Φυσικά οι συνθήκες της παρούσας περιόδου επιβάλλουν τη συνεξέταση του βαθμού εμπλοκής των ΗΠΑ στη κρίση της Μέσης Ανατολής και ιδιαίτερα στη διάσταση που αφορά την κατηγορία των συστημάτων ενδιαφέροντος, αλλά και την άμεση εμπλοκή του Ισραήλ σε πολεμικές επιχειρήσεις.